Evaluating the Performance of the Turkish Insurance Sector for the Period 2002-2021 with MEREC, LOPCOW, COCOSO, EDAS CKKV Methods

Yıl 2022, Cilt: 16 Sayı: 2, 247 - 283, 22.09.2022

Selahattin Bektaş

https://doi.org/10.46520/bddkdergisi.1178359

Cited By: 26

Öz

Türk Sigorta Sektörünün 2002-2021 Dönemi için MEREC, LOPCOW, COCOSO, EDAS ÇKKV Yöntemleri ile Performansının Değerlendrilmesi

Öz

Bu çalışmanın amacı Türk sigorta sektörünün 2002-2021 dönemi performansının değerlendirilmesidir. Çalışmada Türk sigorta sektörünün performansının değerlendirilmesi için altı adet performans
kriteri belirlenmiştir. Çalışmada iki farklı kriter ağırlıklandırma yöntemi ve iki farklı performans değerlendirme yöntemi olmak üzere toplam dört farklı yöntem kullanılmıştır. Kriterlerin ağırlıklandırılmasında MEREC ve LOPCOW yöntemlerinden faydalanılmıştır. Performans değerlendirmesinde COCOSO ve
EDAS yöntemleri kullanılmıştır. İki farklı kriter ağırlıklandırma yönteminden elde edilen sonuçlar ortak
ağırlıklandırma yöntemiyle birleştirilmiştir. Kriter ağırlıklandırma sonuçlarına göre en önemli kriterler
sırası ile toplam ödenen tazminatlar, toplam öz sermaye ve toplam aktifler olarak tespit edilmiştir.
Performans değerlendirme sonuçlarına göre COCOSO ve EDAS yönteminde en iyi performansın gerçekleştiği yıl 2020 yılıdır. Elde edilen diğer bir sonuç ise COCOSO ve EDAS yönteminde en iyi alternatif
dönem (2020) haricinde, diğer alternatiflerin oldukça farklılık gösterdiği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

LOPCOW, COCOSO, MERES, EDAS, ÇKVV, Performans, Performans ölçümü, Sigorta sektörü

Kaynakça

• 1. Akkurt, E. ve Okur, A. (2022). Kasko Sigortası Üretimi Yapan Şirketlerin 2017–2021 Yılları Arası VZA ve TOPSIS Yöntemleriyle Etkinlik Analizi. Bankacılık ve Finansal Araştırmalar Dergisi, 9(2), 98-113.
• 2. Altıntas F. F. (2021). G7 ülkelerinin bilgi performanslarının analizi: COCOSO yöntemi ile bir uygulama. Journal of Life Economics. 8(3), 337-347.
• 3. Altıntaş, F. F. (2022). “Karadeniz’e Kıyısı Olan Ülkelerin Deniz Sağlığı Performanslarının Analizi: SD Tabanlı EDAS Yöntemi ile Bir Uygulama”. Karadeniz Araştırmaları. XIX/74: 347-362.
• 4. Altıntaş, F.F. (2022). G20 Ülkelerinin Yetenek Rekabetçiliği Performanslarının Analizi: CRİTİC Tabanlı COCOSO Yöntemi ile Bir Uygulama, ARHUSS, 5(1), 1-23.
• 5. Asadi, L. and Moghri, A.E. (2016). Review and Ranking the Private İnsurance Companies in Iran Based on TOPSIS Model. International Journal of Accounting and Economics Studies, 4(2), 120-125.
• 6. Ayçin, E. ve Arsu, T. (2021). Sosyal Gelişme Endeksine Göre Ülkelerin Değerlendirilmesi: MEREC ve MARCOS Yöntemleri ile Bir Uygulama. İzmir Yönetim Dergisi, 2(2), 75-88.
• 7. Aydın, Y. (2021). Bütünleşik Bir Çkkv Modeli ile Sigorta Şirketlerinin Piyasa Performansının Analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (32), 53-66.
• 8. Başkaya, Z. ve Akar, C. (2005). Sigorta Şirketlerinin Satış Performanslarının Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Belirlenmesi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (15), 37-51.
• 9. Bayram, E. (2021). Türkiye’deki Katılım Bankalarının CRITIC Temelli EDAS Yöntemiyle Performans Değerlendirmesi. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 13(24), 55-72.
• 10. Çağlar, A. ve Öztaş, G. Z. (2016). Veri Zarflama Analizi ve Analitik Hiyerarşi Süreci ile Sigorta Şirketlerinin Finansal Oran Analizi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(2), 221-248.
• 11. Çınaroğlu, E. (2022). ENTROPİ Destekli EDAS ve CODAS Yöntemleri ile Bireysel Emeklilik Şirketlerinin Performans Değerlendirmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 325-345.
• 12. Çınaroğlu, E. (2022). Web Sitesi Kalitesi Değerlendiriminde Bulanık EDAS Uygulaması: Araştırma Üniversiteleri Örneği. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 12(2), 1094-1114.
• 13. Demir, G. (2022). Hayat Dışı Sigorta Sektöründe Kurumsal Performansın PSISD Tabanlı MABAC Metodu ile Ölçülmesi: Anadolu Sigorta Örneği. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 7(1), 112-136.
• 14. Dinler, S. (2021). Türkiye’de Faaliyet Gösteren Hayat Dışı Sigorta Şirketlerinin Gri İlişkisel Analizi ile Performansının Değerlendirilmesi. Oltu Beşerî ve Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 200-212.
• 15. Ecer, F. ve Pamucar, D. (2022). A Novel LOPCOW-DOBI Multi Criteria Sustainability Performance Assessment Methodology: An Application in Developing Country Banking Sector. Omega, 112,112690, 1-17.
• 16. Erdoğan, B. (2022). COVID-19 Kamu Sermayeli Mevduat Bankalarının Performansını Nasıl Etkiledi? SV-EDAS Modeli Uygulaması, Sosyal, Beşerî ve İdari Bilimler Dergisi, 5(7), 897-912.
• 17. Genç, A., Akgül, Y. ve Genç, H. (2021). Türkiye’de Kooperatif Sigortacılığının Performansı Üzerine Bir Çalışma: CARAMELS Analizi. Uluslararası Ekonomi Siyaset İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 4(3), 98-109.
• 18. Görçün, Ö. F. & Küçükönder, H. (2021). Şehirlerarası Taşımacılıkta Kullanılan Otobüslere İlişkin Seçimlerin AHP ve CRITIC Tabanlı EDAS Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 17(4), 1280- 1303.
• 19. Görmüş, İ. (2021). M. Bulut, Z. Karacagil, (Ed.), Borsa İstanbul (BİST)’da İşlem Gören Sigorta Şirketlerinin CRITIC Ağırlıklandırılma TOPSIS ve ARAS Yöntemleri ile Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi: (ICHUS) 4. International Congress of Human Studies, içinde (34-60, ss.) 10-11 December, Ankara/ Turkey.
• 20. Gülay, A. ve Attila, İ. (2021). Türkiye’de Özel Sağlık Sigortaları ve Etkinlik Analizi. Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi e-Dergi, 10(2), 68-85.
• 21. Işık, Ö. (2021). AHP, CRITIC VE WEDBA Yöntemlerini İçeren Entegre Bir ÇKKV Modeli ile AXA Sigorta Şirketinin Finansal Performansının Analizi. Uluslararası İşletme, Ekonomi ve Yönetim Perspektifleri Dergisi (IJBEMP), 5(2), 892-908.
• 22. Jaradat, Q. M. (2022). Ürdün’de EDAS ve TOPSİS Yöntemi Kullanan İslâm Bankalarının Finansal Performans Sıralaması. Pearson Journal of Social Sciences Humanities, (19), 256-267.
• 23. Keshavarz Ghorabaee, M., Zavadskas, E. K., Olfat, L., & Turskis, Z. (2015). Multi-Criteria Inventory Classification Using a New Method of Evaluation Based on Distance from Average Solution (EDAS). Informatica, 26(3), 435-451.
• 24. Keshavarz-Ghorabaee, M., Amiri, M., Zavadskas, E. K., Turskis, Z., & Antucheviciene, J. (2021). Determination of Objective Weights Using a New Method Based on the Removal Effects of Criteria (MEREC). Symmetry, 13(4), 1-20, 525.
• 25. Koca, G. ve Bingöl, M. S. (2022). Hayat-Dışı Sigorta Şirketlerinin Performanslarının CRITIC Tabanlı MARCOS Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 70-83.
• 26. Köse, A. ve Dikme, B. (2021). Türk Sigorta Sektöründe Hayat Dışı Branşlarda Faaliyet Gösteren Şirketlerin Performanslarının Değerlendirilmesi. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 13(24), 171-188.
• 27. Ksenija, M. Boris, D. Snežana, K. & Sladjana, B. (2017). Analysis of The Efficiency of Insurance Companies in Serbia Using the Fuzzy AHP and TOPSIS Methods, Economic Research-Ekonomska istraživanja, 30(1), 550-565.
• 28. Küçükkıralı, Z. & Aydın, Ü. (2022). Türkiye’de Faaliyet Gösteren Bireysel Emeklilik Şirketlerinin Etkinliği. Verimlilik Dergisi, (2), 289-304.
• 29. Mandić, K., Delibašić, B., Knežević, S. and Benković, S. (2017). Analysis of the Efficiency of İnsurance Companies in Serbia Using the Fuzzy AHP and TOPSIS Methods. Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 30(1), 550- 565.
• 30. Özaydın, G. & Kayahan Karakul, A. (2021). ENTROPİ Tabanlı MAUT, SAW ve EDAS Yöntemleri ile Finansal Performans Değerlendirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(1), 13-29.
• 282 S. Bektaş, “Türk Sigorta Sektörünün 2002-2021 Dönemi için MEREC, LOPCOW, COCOSO, EDAS ÇKKV Yöntemleri ile Performansının Değerlendirilmesi, BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 16, (2), 2022, 247-283
• 31. Özcan, Ö. G. A. İ. (2011). Türkiye’de Hayat Dışı Sigorta Sektörünün 2002- 2009 Dönemi İtibariyle Etkinlik Analizi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 61-77.
• 32. Özdağoğlu A., Işıldak B. ve Keleş M. K. (2022). MEREC Tabanlı COCOSO Yöntemiyle Uçuş Okullarının Uçak Seçimlerinin Değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 708-719.
• 33. Özdemir, O. ve Kılıçarslan, Ş. (2021). Entropi Temelli Gri İlişkisel Analiz Tekniği ile Hayat ve Emeklilik Şirketlerinin Finansal Performansları Üzerine Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(4), 413-434.
• 34. Özdemir, O. ve Parmaksız, S. (2022). BIST Enerji İşletmelerinin Finansal Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri ile Karşılaştırılması: TOPSIS ve EDAS Yöntemleri ile Analiz. Başkent Üniversitesi Ticari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 34–56.
• 35. Pala, O. (2022). BIST Sigorta Endeksinde CRITIC ve MULTIMOOSRAL Tekniklerine Dayalı Finansal Analiz. İzmir İktisat Dergisi. 37(1), 218-235.
• 36. Sehhat, S. Taheri, M. & Sadeh D. H. (2015). Ranking of Insurance Companies in Iran Using AHP and TOPSIS Techniques, American Journal of Research Communication, 3(1), 51-60.
• 37. Shen, K. Y., Hu, S. K., ve Tzeng, G. H. (2017). Financial Modeling nd İmprovement Planning for The Lifen İnsurance İndustry by Using A Rough Knowledge Based Hybrid MCDM Model. Information Sciences, 375, 296-313.
• 38. Taşcı, MZ. ve Akbalık, M. (2022) Performance Analysis of Insurance Companies Operating in the Turkish Insurance Sector’s Life and Retirement Branches Using Multiple-Criteria Decision-Making Methods, Journal of Economics and Administrative Sciences, 23(3), 726-735.
• 39. Tezergil, S. (2021). Veri Zarflama Analizi ile Türk Sigorta Sektörünün Elementer Branşlarda Değerlendirilmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(1), 342–357.
• 40. Topal, A. (2021). Çok Kriterli Karar Verme Analizi ile Elektrik Üretim Şirketlerinin Finansal Performans Analizi: ENTROPİ Tabanlı COCOSO Yöntemi. bmij 9(2): 532-546.
• 41. Torbati, A. R., ve Sayadi, M. K. (2018). A New Approach to İnvestigate the Performance of İnsurance Branches in Iran Using Best-Worst Method and Fuzzy İnference System. Journal of Soft Computing and Decision Support Systems, 5(4), 13-18.
• 42. Toslak, M., Aktürk, B. ve Ulutaş, A. (2022). MEREC ve WEDBA Yöntemleri ile Bir Lojistik Firmasının Yıllara Göre Performansının Değerlendirilmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (33), 363-372.
• 43. Tsai, H. Y. Huang, B. H. & Wang, A. S. (2008). Combining ANP and TOPSIS Concepts for Evaluation the Performance of Property-Liability Insurance Companies, The Journal of Grey System, (1), 65-78
• 44. Ulutaş, A., Stanujkić, D., Karabašević, D., Popović, G., & Novaković, S. (2022). Pallet Truck Selection with MEREC and WISP-S Methods. Strategic Management. Advance Online Publication. https://doi.org/10.5937/StraMan2200013U
• 45. Yazdani, M., Zarate, P., Zavadskas, E. K., & Turskis, Z. (2019). A Combined Compromise Solution (CoCoSo) Method for Multi-Criteria Decision Making Problems. Management Decision, 57(9), 2501-2519.
• 46. Yazgan, A. E. (2022). Bütünleşik CRITIC ve EDAS Yöntemleri ile Türkiye’deki Büyükşehirlerin İhracat Performanslarının İncelenmesi. Fiscaoeconomia, 6(2), 909-929.
• 47. Yıldırım, B. F. & Meydan, C. (2021). Sezgisel Bulanık EDAS (SB-EDAS) Yöntemi ile Finansal Performans Değerlendirme: BİST Perakende Ticaret Sektöründe Bir Uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 12(29), 235-251.
• 48. Zavadskas, E. K., & Podvezko, V. (2016). Integrated Determination of Objective Criteria Weights in MCDM. International Journal of Information Technology and Decision Making, 15(2), 267–283.