KÜTÜPHANE BİNALARI:DEPREM VE DİĞER AFETLERE HAZIRLIK

Yıl 2008, Sayı: 1, 39 - 53, 29.12.2008

Berrin Küçükcan

Öz

Afetler tüm canlıların yaşamını olumsuz yönde etkileyen olaylardır. Oluşum nedenleridoğadan ya da insan eylemlerinden kaynaklanabilir. Gerek doğal afetlerin oluşumuna, gerekseinsan kaynaklı olanlara karşı önceden hazırlıklı olunabilir. Afet öncesi ve sonrası yapılacaktüm çalışmalar “Afet Yönetim Sistemi” adı altında toplanır. Kütüphanelerin kamununtamamına ya da bir kısmının kullanımına açık binalarda yer alması nedeniyle, sorumluluk alanı da geniştir. Buna bağlı olarak, bu çalışmada kütüphane binalarının afetlere hazırlıklıolmalarının önemine ve binanın tasarım, üretim ve kullanım evrelerinde çeşitli kişi ve kurumların bu konulardaki sorumluluklarına dikkat çekmek amaçlanmıştır. Ayrıca, hazırlıkların nasıl olması gerektiğine dair öneriler de ortaya konulmuştur. Tasarımında arazi/zemin, iklim, taşıyıcı sistem, altyapı sistemleri, malzeme, işçilik ve çeşitli güvenlik önlemleri öncelikli olarak değerlendirilir. Binanın üretimi de tasarıma uygun yapılmalıdır. Kullanım evresinde ise binanın yöneticisinden kütüphane çalışanlarına kadar pek çok kişinin afet öncesinde ve sonrasında sorumlulukları yazılı olarak önceden belirlenmelidir. Bu nedenle her kütüphane kendisine özel hazırlanmış bir afet planına sahip olmalıdır. Bu çalışmada önce afetlerin neler olduğundan bahsedilmiş, afet öncesi ve sonrasında yapılabilecek çalışmalargenel hatları ile ele alınarak kütüphaneler için oluşturulacak bir afet planının özellikleri ortaya konulmuş, binanın tasarım, üretim ve kullanım evrelerinde yapılması gerekenler saptanmaya çalışılmıştır. Çalışmanın başında tüm doğal ve insan kaynaklı afetlere aynı oranda yer verilmesi düşünülmüşse de, kaynakların incelenmesi ve kişisel gözlemler sonucundaTürkiye'nin her bölgesi için sürekli gündemde olan deprem konusuna ağırlık verilmesinekarar verilmiştir. Sonuçta, kişi ve kurumların sorumluluklarının farkında olmaları ve bunuuygulamaya geçirmelerinin önemi ortaya çıkmış, güvenli bir ortamda çalıştıklarını hissedenkullanıcıların çalışma veriminin artacağı belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kütüphane binaları Afetler, planlama Binalar, deprem etkileri

Kaynakça

• Acil Durum Planlaması: İstanbul, İstanbul Teknik Üniversitesi, 2001.
• "Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik : 1997 Deprem Yönetmeliği (1998 Değişiklikleri ile Birlikte)", Resmi Gazete, 2.09.1997 tarih ve 23098 sayı, eki 2.07.1998 tarih ve 23390 sayı.
• Arıoğlu, Ergin [ve öte.], Deprem ve Kurtarma İlkeleri, İstanbul, Evrim Yayınevi, 2000.
• Arun, Görün,"Responsibility of the Architect in Seismic Design of Buildings", Natural Disasters: Designing for Safety, Proceedings of UIA Work Programme Conference, (ed.) Emine Komut, Ankara, Chamber of Architects of Turkey, 2001.
• Beinhoff, Lisa "Library Earthquake Preparedness Planning: How to Make Sure That Your Library Is Ready for the 'Big O n e ' , Journal of Library Administration, 2000.
• "Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik", Resmi Gazete, 26.07.2002 tarih ve 24827 sayı.
• Can, Ergüder "Entegre Afet Yönetim Sistemi ve İlkeleri", Afet Yönetiminin Temel İlkeleri, (eds.) M. Kadıoğlu, E. Özdamar, Ankara, JICA, 2005.
• Deprem Şurası : Komisyon Raporları, Ankara, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı,2004.
• Dilek Kayaoğlu, Hülya. Derme Oluşturma ve Geliştirme: İ.Ü.Merkez Kütüphanesi'nde Bütçe Yönetimi (Nisan 1994-Kasım 1997), İstanbul , Mavibulut, 1999.
• Ertürk, Nevra, "Earthquake Preparedness at the İstanbul Museums", Preparing for the Worst, Planning for the Best: Protecting our Cultural Heritage from Disaster, Berlin, Germany, July 30-August 1, 2003, (eds.)
• Johanna G. Wellheiser and Nancy E. Gwinn, 2003.
• Güler, Hüseyin, "Afetlere Hazırlıklı Olma", Afet Yönetiminin Temel İlkeleri, (eds.) M. Kadıoğlu, E. Özdamar, Ankara, JICA, 2005
• Gülkan, Polat, "Doğal Afetlerin Tipleri ve Etkiler", Afete Karşı Hazırlık Yönetimi Kursu: Seçme Bildiriler, 10 Kasım 1989, Ankara, 1989.
• Gülkan, Polat, Murat Balamir, Ahmet Yakut "Afet Yönetiminin Stratejik İlkeleri: Türkiye ve Dünyadaki Politikalara Genel Bakış", Afet Yönetiminin Temel İlkeleri, (eds.) M. Kadıoğlu, E. Özdamar, Ankara, JICA, İlki, Alper "Yapısal Riskler ve Risklerin Azaltılması", Afet Yönetiminin Temel İlkeleri, (eds.) M. Kadıoğlu, E. Özdamar, Ankara, JICA, 2005.
• Kahn, Miriam. Disaster Preventation and Response for Special Libraries: An Information Kit, Washington, Special Libraries Association., 1995.
• Kahn, Miriam. "Mastering Disaster: Emergency Planning for Libraries", Library Journal, December, 1993.
• Küçükcan, Berrin, Üniversitelerde Kütüphane Binaları Kullanım Verimliliğinin Yapı Biyolojisi Açısından İncelenmesi, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Doktora Tezi), 2005.
• Matthews, Graham "Disaster Management and Libraries ; Planning Into Action: The Institutional Perspectice", Preparing for the Worst, Planning for the Best: Protecting our Cultural Heritage from Disaster, Berlin, Germany, July 30-August 1, 2003, (eds.) Johanna G. Wellheiser and Nancy E. Gwinn, 2003.
• Ülker, Remzi ."Deprem ve Deprem Etkileri", Deprem ve Deprem Sonrası Tedbirler, İstanbul, İSKİ, 1999.
• Zacek, Milan ."The Architect's Role in Earthquake Résistent Building Design", Natural Disasters: Designing for Safety, Proceedings of UIA Work Programme Conference, (ed.) Emine Komut, Ankara, Chamber of Architects of Turkey, 2001.
• "Zorunlu Deprem Sigortasına Dair Kanun Hükmünde Kararname", Resmi Gazete, 27.12.1999 tarih ve 23919 sayı.