Öz
1694 Avusturya Seferi, Osmanlılar tarafından 1526 senesinde fethedilen ve 1687 senesine kadar 161 yıl Osmanlı idaresinde kaldıktan sonra Habsburgların eline geçen Varadin (Sırpça Petrovaradin; Macarca Pétervárad) kalesi üzerine gerçekleştirilmiştir. Sefer, sadrazam Sürmeli Ali Paşa tarafından idare edilmiş ve Kırım Hanı Selim Giray ile Orta Macar Kralı İmre Thököly de askerleri ile birlikte bu seferde Osmanlı ordusu yanında yer almıştır. 23 gün devam eden muhasara nihayetinde kötü hava durumu sebebiyle kaldırılmıştır.
1694 Varadin muhasarası Topkapı Sarayı Müzesi’nde bulunan Târîh-i Varadin Der Zemân-ı Sultân Ahmed bin İbrâhîm Hân başlıklı anonim bir Osmanlı kroniğine konu olmuştur. Yazarının adı belli olmamakla birlikte, anlatımlarından sadrazam Ali Paşa’nın maiyetinden biri olduğu ve sefere iştirak ettiği anlaşılmaktadır. Bir sefer-ruznamesi niteliğinde olan eser, 1694 Avusturya seferini ve dolayısıyla Varadin kalesinin muhasarasını baştan sona gün be-gün anlatmaktadır. Eserde ordunun yola çıkışından itibaren uğradığı menziller, buralarda yaşanan hadiseler, düzenlenen alay merasimleri, askerin sayısı, kullanılan hafif ve ağır silahların isim ve nitelikleri, geçit yerlerinde alınan emniyet tedbirleri, nehirler üzerine köprüler inşası, donanmanın mevcudiyeti, gemilerin isim, miktar ve nitelikleri, divan toplantıları gibi sefer ile ilgili çok çeşitli konuya yer verilmiştir. 1694 Osmanlı-Avusturya seferinin detayları ile ortaya konulması yanında Târîh-i Varadin, Osmanlı’da askerî bir sefer organizasyonunun tasviri açısından da son derece önemli bir kaynaktır. Bu çalışma, Topkapı Sarayı Müzesi Yazma Eser Kütüphanesi’nde Revan 1312 referans numarada kayıtlı söz konusu bu el yazmasını değerlendirmeyi ve transkripsiyonunu yayınlamayı amaçlamaktadır.
Kaynakça
- Topkapı Sarayı Müzesi Yazma Eserler Kütüphanesi: Revan 1312.
- Anonim Osmanlı Tarihi (1099-1116/ 1688-1704), Yay. Haz. Abdülkadir Özcan, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara 2000.
- Çapraz, Şevket Hüseyin Çağatay, “İmre Thököly Gözüyle Osmanlı İmparatorluğu’nun 1694 Petrovaradin Kuşatması”, Akademik Bakış, 3/6 (2010), s. 123-176.
- Defterdar Sarı Mehmed Paşa, Zübde-i Vekāyiât. Tahlil ve Metin (1066-1116/1656-1704), Haz. Abdülkadir Özcan, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara 1995.
- Iorga, Nicolae, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, çev. Nilüfer Epçeli, C 2, İstanbul 2005.
- Kütükoğlu, Bekir, “Varadin”, MEBİA, C 13, İstanbul 1986, s. 203-206.
- Özcan, Abdülkadir, “Defterdâr Sarı Mehmed Paşa”, DİA, C 9, İstanbul 1994, s. 98-100.
- Özcan, Abdülkadir, “Silâhdar Mehmed Ağa”, DİA, C 37, İstanbul 2009, s. 194-197.
- Silâhdâr Fındıklılı Mehmed Ağa, Silâhdâr Târîhi, II. Cilt, (1106-1095), Türk Tarih Encümeni Külliyatı, İstanbul 1928.
- Trifunović, D., “Petrovaradin”, Enciklopedia Jugoslavije, Vol. 6, Zagreb 1965, s. 484-485.
Öz
The 1694 Austrian military expedition was carried out on the Fortress of Varadin (Serbian: Petrovaradin, Hungarian: Pétervárad), which had been conquered by the Ottomans in 1526 and held for 161 years. The expedition commanded by Grand Vizier Surmeli Ali Pasha was supported by Crimean Khan Selim Giray and the Central Hungarian King Imre Thököly. The siege lasting for 23 days was finally removed due to poor weather conditions.
The Siege of Varadin was the subject of an anonymous Ottoman chronicle entitled Târîh-i Varadin Der Zemân-i Sultân Ahmed bin Ibrahim (The History of Varadin in the Time of Sultan Ahmed- Son of Ibrahim Han). Although the name of the author is not given, it seems to be one of Grand Vizier Ali Pasha’s attendants who participated in the expedition. This chronicle gives a daily account of Austria’s campaign and siege of Varadin. The work includes information on a wide range of topics such as the numbers of the soldiers in each army, their route and incidents that took place on their way, their weaponry, safety precautions, navy and their vessels as well as regiment ceremonies and divan meetings. In addition to presenting the 1694 Ottoman-Austrian expedition in detail, Târîh-i Varadin is also an extremely important resource in terms of the representation of a military expedition organization in the Ottoman Empire. The present study aims at evaluating and providing a full transcription of this manuscript held at Topkapı Palace Museum Manuscript Library under registry number Revan 1312.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Topkapı Sarayı Müzesi Yazma Eserler Kütüphanesi: Revan 1312.
- Anonim Osmanlı Tarihi (1099-1116/ 1688-1704), Yay. Haz. Abdülkadir Özcan, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara 2000.
- Çapraz, Şevket Hüseyin Çağatay, “İmre Thököly Gözüyle Osmanlı İmparatorluğu’nun 1694 Petrovaradin Kuşatması”, Akademik Bakış, 3/6 (2010), s. 123-176.
- Defterdar Sarı Mehmed Paşa, Zübde-i Vekāyiât. Tahlil ve Metin (1066-1116/1656-1704), Haz. Abdülkadir Özcan, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara 1995.
- Iorga, Nicolae, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, çev. Nilüfer Epçeli, C 2, İstanbul 2005.
- Kütükoğlu, Bekir, “Varadin”, MEBİA, C 13, İstanbul 1986, s. 203-206.
- Özcan, Abdülkadir, “Defterdâr Sarı Mehmed Paşa”, DİA, C 9, İstanbul 1994, s. 98-100.
- Özcan, Abdülkadir, “Silâhdar Mehmed Ağa”, DİA, C 37, İstanbul 2009, s. 194-197.
- Silâhdâr Fındıklılı Mehmed Ağa, Silâhdâr Târîhi, II. Cilt, (1106-1095), Türk Tarih Encümeni Külliyatı, İstanbul 1928.
- Trifunović, D., “Petrovaradin”, Enciklopedia Jugoslavije, Vol. 6, Zagreb 1965, s. 484-485.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Genel Türk Tarihi (Diğer) |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 25 Aralık 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Sayı: 40 |
Kaynak Göster
- Makale Dosyaları
Dergimizin geçmiş sayılarına ilişkin arşivine ulaşmak için lütfen tıklayınız.
Dergimize makale başvuruları Yayın Takip Sistemi üzerinden gerçekleştirilmektedir.