Muhassıllık Uygulaması Hakkında Bir Belge

Yıl 2009, Sayı: 34, 67 - 125, 30.12.2009

Hamiyet Sezer Feyzioğlu

Öz

Bu çalışmamızda "Muhassıllık" uygulaması ile ilgili Başbakanlık Osmanlı Devlet Arşivi'nde Cevdet Adliye- 3665 numarada kayıtlı bir defterdeki bilgileri aktaracağız. Defter büyük boy olup 10 sayfadan ibarettir. Kaydın başında ya da sonunda tarih bulunmamakla beraber metin içerisinde atamalarda yapılan değişiklik hakkında bilgi verilirken yer alan tarihlerden hareketle Nisan-Ağustos 1840 tarihlerini kapsadığı anlaşılmaktadır. Belge bütünüyle incelendiğinde görüleceği gibi uygulamaya dahil edilmeyen bölgeler dışında kalan yerler Rumeli, Adalar ve Anadolu ana başlıkları altında bölümlere ayrılmış olup, buralardaki hâkim (kadı-naip), muhassıl ile birlikte emlak, mal katiplerinin adları ile aylık maaşlarının yer aldığı görülmektedir. Ayrıca, müşir, ferik ve güvenlikte görev alan subaylarla redif birlikleri komutanlarının isimleri, aylıkları ve bu aylıklara yapılan zamlar kaydedilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Muhassıllık , Muhassıl-ı Emval , Osmanlı Kurumları

A Document Concerning the Practice of “Muhassıllık”

Öz

In this study, we will present the information found in a register numbered Cevdet Adliye-3665 in the Ottoman State Archives of the Prime Ministry, concerning the practice of “Muhassıllık.” The register is large in size and consists of ten pages. Although no date is indicated at the beginning or end of the record, it is understood from the dates mentioned in the text regarding changes in appointments that it covers the period between April and August 1840. As can be seen when the document is examined in its entirety, the regions included in the practice—excluding those that were not—are divided under the main headings of Rumelia, the Islands, and Anatolia. It is observed that within these sections, the names and monthly salaries of judges (kadı-naib), revenue officers (muhassıl), as well as property and finance clerks are recorded. In addition, the names and monthly salaries of commanders such as marshals (müşir), lieutenant generals (ferik), and officers serving in security, along with the increases made to their salaries, are also noted.

Anahtar Kelimeler

Muhassıl , Muhassıl-ı Emval , Ottoman Institutions

Kaynakça

• Akbayar, Nuri, Osmanlı Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2001.
• Çadırcı, Musa, Tanzimat Döneminde Anadolu Kentleri'nin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, Ankara, 1991.
• Çadırcı, Musa, "Osmanlı İmparatorluğunda Eyalet ve Sancaklarda Meclislerin Oluşturulması (1840-1864)", Yusuf Hikmet Bayur Armağanı, Ankara, 1985.
• Efe, Ayla, "Muhassıllık Teşkilatı", Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir 2002, basılmamış doktora tezi.
• Kaynar, Reşat, Mustafa Reşit Paşa ve Tanzimat, Ankara, 1991.
• Ortaylı, İlber, Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri, Ankara, 2000.
• Sezen, Tahir, Osmanlı Yer Adları, Ankara, 2006.
• Son Teşkilat-ı Mülkiyede Köylerimizin Adları, İstanbul, 1928.