Education in Hatay in Republican Era

Yıl 2022, , 43 - 59, 01.07.2022

Mustafa Şahin

https://doi.org/10.33431/belgi.1057507

Öz

Abstract
The purpose of this research is to examine the process of education in Hatay throughout the history. In this context, research approaches to processes of pre-school education, primary education, middle school education, vocational and technical training and higher education through the republican history and their present situation. Historical descriptive method was used in the study. In this study, the population and education data related to Hatay were collected from the statistics of the Turkish Statistical Institute, national education statistics and Boğaziçi University (http://egitimistatistikleri.com) obtained from the web page. Data was categorized as school, teacher, student and student status in pre-school education, primary education, middle school education, vocational and technical training and higher education institutions. Qualitative data about teacher, student etc. was reviewed for every level in education. 1939, the year Hatay was joined to homeland, was taken as base year and was supported with the data of the process until 2018. The 80 years’ period since 1939 was tried to be pictured. While the data concerning education was projected, demographics, a related indicator in Hatay’s progress was also included into evaluation. According to findings, in past 80 years’ period, Hatay has shown significant increases quantitatively concerning education levels. The net schooling ratio in every level of education is parallel to the average of Turkey, even higher in some levels. When we look at the schooling rates in Hatay, it is seen that schooling in preschool education is about 15 points higher than the Turkish average. While the schooling rates in elementary schools, middle schools and high schools went in parallel with Turkey, they remained about 2 points below the Turkish average in vocational-technical education. The increase in the numbers of teachers and students in every level is higher than the growth of population. The number of students per teacher has shown a significant development. These steps could be evaluated as positive processes for the education of Hatay. According to the data obtained, Hatay education has data that can be an example for Turkey on some steps, while on some steps it is below the Turkish average. With the new studies to be carried out, the history of Hatay education will be able to be discussed in many aspects and details.

Anahtar Kelimeler

Republican Era, Education, Hatay, History of Turkish Education

CUMHURİYET DÖNEMİNDE HATAY’DA EĞİTİM

Öz

Bu araştırmanın amacı, Hatay’da eğitimin geçirdiği aşamaları tarihi süreç içinde incelemektir. Bu çerçevede Hatay’da okulöncesi eğitimde, temel eğitimde, ortaöğretimde, mesleki-teknik öğretimde ve yükseköğretimde Cumhuriyet tarihi boyunca alınan mesafe ve gelinen nokta sayısal veriler eşliğinde ele alınmıştır. Bu çalışmada, betimsel araştırma türlerinden tarihi yöntem kullanılmıştır. Bu çalışmada Hatay ile ilgili nüfus ve eğitim verileri Türkiye İstatistik Kurumu istatistiklerinden, milli eğitim istatistiklerinden ve Boğaziçi Üniversitesi (http://egitimistatistikleri.com) web sayfasından elde edilmiştir. Elde edilen bu veriler okulöncesi, temel eğitim, ortaöğretim, mesleki-teknik öğretim ve yükseköğretim kurumlarında okul, öğretmen ve öğrenci durumları şeklinde kategorize edilmiştir. Çalışmada her eğitim basamağının öğretmen, öğrenci vb. sayısal verileri ele alınmıştır. Verilerde Hatay’ın anavatana katıldığı yıl olan 1939 temel ölçüt olmuş ve 2018’e kadar geçen süreç belirli yılların verileriyle desteklenmiştir. 1939’dan 2018’e geçen 80 yıllık dönemin genel bir fotoğrafı çekilmeye çalışılmıştır. Eğitimle ilgili veriler sunulurken Hatay’ın gelişiminde bir başka gösterge olan nüfus verileri ele alınmış ve değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, geçen 80 yıllık evrede Hatay’da tüm eğitim basamaklarında sayısal olarak büyük artışlar olduğu görülmüştür. Hatay’da tüm okul basamaklarında net okullaşma oranı genellikle Türkiye ortalaması ile paraleldir hatta bazı basamaklarda daha yüksektir. Hatay’daki okullaşma oranlarına bakıldığında okulöncesi eğitimde okullaşmanın Türkiye ortalamasının yaklaşık 15 puan üzerinde olduğu görülmektedir. İlkokul, ortaokul ve liselerdeki okullaşma oranları Türkiye ile paralellik içinde giderken, mesleki-teknik eğitimde ise Türkiye ortalamasının yaklaşık 2 puan altında kalmıştır. Bütün okul basamaklarında öğretmen ve öğrenci sayısındaki artış nüfus artışının çok üzerinde olmuştur. Öğretmen başına düşen öğrenci sayısında ciddi gelişme sağlanmıştır. Bu adımlar Hatay eğitimi adına olumlu süreçler olarak değerlendirilebilir. Elde edilen verilere göre Hatay eğitimi bazı basamaklarda Türkiye’ye örnek olabilecek verilere sahipken bazı basamaklarda Türkiye ortalamasının altındadır. Yapılacak yeni çalışmalarla Hatay eğitim tarihi pek çok yönüyle ve ayrıntılarıyla ele alınabilecektir.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet Dönemi, Eğitim, Hatay, Türk Eğitim Tarihi

Kaynakça

• Alakay, Yahya (2003). Osmanlı Döneminde Hatay’da Eğitim (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü (1942). Maarif İstatistiği 1939-1940. Ankara: Ulusal Matbaa.
• Boğaziçi Üniversitesi (2018). “Cumhuriyetin Kuruluşundan Günümüze Türkiye’de Eğitim İstatistikleri Veri ve Bilgi Bankası, SBA 9941”. http://egitimistatistikleri.com (Erişim: 23.11.2018).
• Çapa, Mesut (2018). “Hatay Mücadelesine Katılanların Anıları”. Atatürk Yolu Dergisi, sayı: 62, ss. 21-38.
• Dağıstan, Adil ve Sofuoğlu, Adnan (2005). “Arşiv Belgeleri Işığında Sancak (Hatay’ın) Bağımsızlık Sürecinin İlk Aşaması ve Türkiye”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, cilt. 5, sayı: 61, ss. 1-46.
• Dayı, Esin (2002). “Hatay Devleti ve Hatay’ın Anavatana Katılması”. Ankara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sayı. 19, ss. 331-340.
• Devlet İstatistik Enstitüsü (1970). Milli Eğitim İstatistikleri Ortaöğretim 1965-1967. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
• Galioğlu, Rengin (2004). Hatay Kültür Tarihinde 1921-1939 Dönemi ve Bu Dönemin En Önemli Eğitim Kurumu Antakya Lisesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hatay: Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güleç, Ahmet (2016). Demokrat Parti iktidarında Hatay’da Sosyal ve Ekonomik Hayat (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hatay: Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gündüz, Ahmet; Gökhan, İlyas; Hatipoğlu, Süleyman; Bahadır, Gürhan (2020). Hatay Tarihi. Ankara: Anıt Matbaası.
• Hatay MEM (2019). Hatay Milli Eğitim Müdürlüğü 2015-2019 Stratejik Planı. https://hatay.meb.gov.tr/meb_iys_ dosyalar/2015_11/24103554_hataylmem20152019stratejkplann.pdf (Erişim: 03.01.2019).
• http://www.iste.edu.tr/tanitim/tanitim-brosuru (Erişim: 13.01.2019).
• http://www.mku.edu.tr/files/32311eaf-f7d3-485c-9ac2-51bf38e2636f.pdf (Erişim: 15.01.2019).
• http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist (Erişim: 12.11.2018).
• https://hataytarihii.wordpress.com/hatay-2/ (Erişim: 21.11.2021).
• https://www.altayli.net/ataturkun-hatay-davasi.html (Erişim: 21.11.2021).
• https://www.egitimajansi.com/haber/hatay-mustafa-kemal-universitesi-haberi-66287h.html (Erişim: 30.12.2021).
• https://www.facebook.com/photo/?fbid=876222079120936&set=g.59066289889 (Erişim: 23.12.2021).
• https://www.mku.edu.tr/departments.aspx?birim=8&icerik=1523 (Erişim: 13.12.2021).
• Karakoç, Ercan (2009). “Atatürk’ün Hatay Davası”. Bilig, sayı. 50, ss. 97-118.
• Melek, Abdurrahman (1966). Hatay Nasıl Kurtuldu. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Milli Eğitim Bakanlığı (1974). Mesleki ve Teknik Öğretim (1974-1975). Ankara: Etüd ve Programlama Daire Başkanlığı Yayınları.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2019) “Hatay Milli Eğitim Müdürlüğü”. https://hatay.meb.gov.tr/ (Erişim: 15.01.2019).
• Milli Eğitim Bakanlığı (2019). Milli Eğitim İstatistikleri 2017-2018. https://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/ 2018_09/06123056_ meb_istatistikleri_orgun_egitim_2017_2018.pdf (Erişim: 15.01.2019).
• Özkaya Duman, Olcay ve Birsel, Haktan (2014). “Üç Tarz-ı İdari Dönemde (İşgal, Sancak, Vilayet) Hatay Bağımsızlık Mücadelesinde Öne Çıkan Kültür Kurumları”. Osmanlı Arşiv Kaynakları Işığında Antakya. İstanbul: Hatay Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
• Payaslı, Volkan (2009). Atatürk Dönemi Eğitim Kültür Politikalarının Hatay’a Yansımaları (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü.
• Rifaioğlu, Mert Nezih (2014). “The Historic Urban Core of Antakya under the Influence of the French Mandate, and Turkish Republican Urban Conservation and Development Activities”. Megaron, cilt. 9, sayı. 4, ss. 271-288.
• Rifaioğlu, Mert Nezih (2020). “Antakya’da Fransız Mandası Dönemi Eğitim Yapısının Oluşum ve Dönüşüm Sürecinin Mimari Analizi”. TÜBAKED-Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, 2020, sayı. 21, ss. 73-89.
• Soysal, İsmail (1983). Türkiye’nin Siyasal Antlaşmaları (1920-1945) I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını.
• Sökmen, Tayfur (1992). Hatay’ın Kurtuluşu İçin Harcanan Çabalar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını.
• Tanrıöğen, Abdurrahman (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Tekin, Mehmet (1993). Hatay Tarihi. Antakya: Hatay Kültür ve Turizm Vakfı.
• Titiz, Hediye (2012). Cumhuriyet Döneminde Halkevlerinin Eğitim ve Tarih Çalışmaları, 1932-1951. Akdeniz Bölgesi Örneği (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.