KÖY ENSTİTÜLERİNİN TÜRK EĞİTİM TARİHİNDEKİ YERİ VE ÖNEMİ

Yıl 2020, , 1786 - 1804, 01.01.2020

Feyzullah Ezer

https://doi.org/10.33431/belgi.640644

Cited By: 3

Öz

Köy enstitüleri,
Türk Eğitim Tarihi içerisinde önemli bir yere sahip olmuştur. Cumhuriyet'in
ilanıyla birlikte başlatılan eğitim seferberliği çerçevesinde köye öğretmen
yetiştirme işlevini köy enstitüleri üstlenmiştir. Bu enstitülerin kurulması
için ön hazırlıklar 1935 yılında başlatılmış ve 17 Nisan 1940 tarihinde
çıkarılan bir kanunla köy enstitüleri açılarak eğitim hayatına başlamıştır. Köy
enstitüleri kırsal bölgelerin eğitim ve kalkınma problemlerini çözmede etkin
bir rol oynamıştır. Köyde görevlendirilen öğretmenler aracılığı ile eğitimde
teorik bilginin yanında üretime dayalı pratik bilgiler de verilmiştir. Köy
enstitüleri, yetiştirdikleri öğretmenler aracılığıyla köyde yaşayan insanların
bilimin ışığından yararlanmasını amaçlayan bir hareket başlatmıştır. Bu hareket
toplumun her kesimine eğitimin ulaştırılabileceğinin kanıtı olmuştur. Köy
enstitüleri kuruluş amaçlarının çok üzerinde başarı göstererek kırsal alanda
yaşayanların sorunlarını ortaya koyan bir kuşağın yetişmesini temin etmiştir.
27 Ocak 1954 tarihinde çıkarılan bir kanunla köy enstitülerinin faaliyetlerine
son verilmiş ve adı İlk Öğretmen Okulu olarak değiştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet Dönemi, eğitim, öğretim, köy enstitüleri

Kaynakça

• Akçalı, Aslı Avcı, “Karanlık Sokağı Aydınlatan Enstitü: Aksu Köy Enstitüsü", Turkish Studies, Volume 10/5 Spring 2015, s. 27-56.
• Akyüz, Yahya, "Osmanlı Döneminden Cumhuriyete Geçilirken Eğitim-Öğretim Alanında Yaşanan Dönüşümler", Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, C. 1, S. 2, Ankara, 2011, s. 9-22.
• Akyüz, Yahya, Türk Eğitim Tarihi (MÖ. 1000-MS. 2010), Pegem Akademi Yayınları, 17. Baskı, Ankara, 2010.
• Alican, Ayşe, "Cumhuriyet Modernleşmesinin Anadolu Ateşi: Köy Enstitüleri", Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 10-11 / Güz 2014 - Bahar 2015, s. 12-27.
• Anık, Mehmet, "Bir Modernleşme Projesi Olarak Köy Enstitüleri", Dîvân, Yıl:11, S. 20, 2006/1, s. 279-309.
• Arslan, Nebahat, "Türk Eğitim Sisteminde Köy Enstitülerine Bir Örnek: Kars Cılavuz Köy Enstitüsü", History Studies, Volume 4/1 2012, s. 29-45.
• Aysal, Necdet, "Anadolu'da Aydınlanma Hareketinin Doğuşu: Köy Enstitüleri", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S. 35-36, Mayıs-Kasım 2005, s. 267-282.
• Başgöz, İlhan, "Cumhuriyetin İlk Yıllarında Türkiye’de Eğitimin Genel Görünümü", Cumhuriyet Dönemi Eğitim Politikaları Sempozyumu, Ankara - 2010, s. 7-13.
• Başkanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), Yer No: 30-18-1-2/ 117-54-1 (24.07.1948)
• Başkanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), Yer No: 30-18-1-2/ 117-54-2, (27.07.1948).
• Başkanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), Yer No: 30-18-1-2/104-7-22, Tarih: 12.01.1944.
• Başkanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), Yer No: 30-1-0-0/90-567-13, Tarih: 22.12.1954.
• Boybeyi, Songül-Sallan Gül, Songül, "Cumhuriyet Aydınlanmasının Kısa Tarihi: Köy Enstitülerini Çevreleyen Tarihsel ve Toplumsal Koşullar ve Bugüne Çıkarsamalar" Toplum ve Demokrasi, 2 (3), Mayıs-Ağustos, 2008, s. 67-92.
• Çağlayan, Ercan, "Köy Enstitüleri’nin Açılması ve Dicle Köy Enstitüsü", Turkish Studies, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/1 Winter 2014, p. 119-132.
• Çetin, Sıdıka - Kahya, Ahmet, "Kırda Bir Modernleşme Projesi Olarak Köy Enstitüleri: Aksu ve Gönen Örnekleri Üzerinden Yeni Bir Anlamlandırma Denemesi", Ortadoğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi, 2017/1, (34: 1), s. 133-162.
• Çoban, Ahmet, "Öğretmen Yetiştirme Politikası Olarak Köy Enstitüleri Örneğinin İncelenmesi", Kastamonu Eğitim Dergisi, C. 19, No:2, Mayıs 2011 s. 449-458.
• Demirkaya Güler, Burcu, Köy Enstitüleri Bağlamında Eğitim ve İdeolojinin Toplumsal Değişme Etkisinin İncelenmesi: Köy Enstitüleri Dergisi (1945-1947), Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Doktora Tezi), İstanbul, 2015, s. 191-192.
• Elpe, Ebru, "Köy Enstitüleri ve Sanat Eğitimi", Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, C. 4, S. 2, s.15-34.
• Erdem, Ali Rıza, "Atatürk’ün Eğitim Liderliğinin Başarısı: Türk Eğitim Devrimi", Belgi Dergisi, 1 (2), 2011, s. 163-181.
• Eyyupoğlu, İsmail, "Köy Enstitülerinin Kuruluşu ve Pulur Köy Enstitüsü Öğrencilerinden Muammer Genç’in Anıları", DergiPark, Atatürk Dergisi, C.6, S.1, Yıl: 2007, s. 1-21.
• Gümüşoğlu, Firdevs, "Eğitim Tarihimizde Özgün Bir Uygulama Olan Köy Enstitüleri 75 Yaşında", Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 10-11 / Güz 2014 - Bahar 2015, s. 7-12.
• Güneş, Hüseyin Nihat, "Cumhuriyet Dönemi Eğitim Politikalarının Liberal-Muhafazakâr Yüzü", Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 5, Sayı: Ek Sayı, Aralık 2016, s. 59-80.
• Kardaş, Abdulaziz, "Cumhuriyet Dönemi’nde Bir Hareketin Son Temsilcisi: Ernis Köy Enstitüsü”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 10, S. 48, Şubat 2017, s.184-190.
• Koç, Nurgün, "Köy Enstitüleri'nde İş Hayatı", Türk-İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, S. 10/Yaz, Konya-2010, s.68-88.Maarif Vekilliği, Köy Okulları ve Enstitüleri Teşkilat Kanunu İzahnamesi, Maarif Matbaası, Ankara, 1943.
• Özkan, Salih, Türk Eğitim Tarihi, Nobel Yayınları, 2. Baskı, Niğde-2008.
• Resmi Gazete, 22 Nisan 1940, Sayı: 4491, No: 3803; Köy Enstitüleri Kanunu, (Kanun metni kabul tarihi:17 Nisan 1940). Kanun metni için bakınız 22 Nisan 1940 tarih ve 4491 sayılı Resmi Gazete, s. 233-237).
• Resmi Gazete, 25 Haziran 1942, Sayı: 5141 (Kanun No: 4274, Kabul Tarihi: 19 Haziran 1942).
• Resmi Gazete, 7 Nisan 1924,Sayı: 68, Tertip: 3, Cilt: 5, s. 336. (Kabul Tarihi: 18 Mart 1924, Kanun No: 442 Sayılı Köy Kanunu, madde:1).
• Sallan Gül, Songül - Alican, Ayşe, "Cumhuriyet Modernleşmesinin Anadolu Ateşi: Köy Enstitüleri", Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 10-11 / Güz 2014 - Bahar 2015, s. 12-27.
• Şeren, Mehmet, "Köye Öğretmen Yetiştirme Yönüyle Köy Enstitüleri", Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, C. 28, S. 1, 2008, s. 203-226.
• Tangülü, Zafer - Karadeniz, Oğuzhan - Ateş, Sinan, "Cumhuriyet Dönemi Eğitim Sistemimizde Yabancı Uzman Raporları (1924-1960)", Turkish Studies, Volume 9/5 Spring Ankara, 2014, s. 1895-1910.
• TBMM Tutanak Dergisi, Dönem: VI, C. 26, s. 273-277.
• Toprak, Gül Nihan, Cumhuriyetin İlk Döneminde Türk Eğitim Sistemi ve Köy Enstitüleri, Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Afyon, 2008.
• Tural, Ayşegül, "Türk Eğitim Tarihinde Alternatif Bir Model: Köy Enstitüleri", Manisa Celal Bayar Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C. 4, S. 2, Aralık, 2016, s. 18.
• Türkoğlu, Pakize, Tonguç ve Enstitüleri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.7. basım, İstanbul, 2019.
• Yılmaz, Begüm, Köy Enstitüleri, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara, 2008.
• Yıldız, Nihal - Akandere, Osman, "Köy Enstitülerinin İdeolojik Yapısı", Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XVII/35 (2017-Güz/Autumn), s. 275-316.