A BRIEF INSIGHT TOWARDS REPUBLIC OF TURKEY’S HISTORY OF LABOURER AND THE FIRST MASSİVE MARCH OF LABOURERS: THE MARCH OF MUNICIPALITY OF ÇORUM WORKERS

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 16, 944 - 960, 01.07.2018

Doğan Duman Berrin Bayburt

Öz

Anahtar Kelimeler

Labour Movement, Organization, Strike, March

TÜRKİYE İŞÇİ TARİHİNE KISA BİR BAKIŞ VE İŞÇİLERİN İLK KİTLESEL YÜRÜYÜŞÜ: ÇORUM BELEDİYE İŞÇİLERİNİN YÜRÜYÜŞÜ

Öz

Türkiye’de çalışanların bazı
kazanımlar elde etmek ve sahip oldukları hakları korumak amacıyla 19. yüzyılın
son çeyreğinden itibaren başta iş bırakma olmak üzere birçok farklı eyleme
giriştikleri bilinmektedir. Bu eylemler çoğunlukla yasal bir zeminde
gelişmemekle birlikte Cumhuriyet döneminde de devam etmiştir. İşçilere sendikal
hakların tanınması ise 20 Şubat 1947’de çıkarılan kanunun yürürlüğe
girmesiyle mümkün olabilmiştir. Böylelikle daha önce fiili olarak faaliyet
gösteren sendikalar yasal nitelik kazanabilmişlerdir. Grev ise, 1961 Anayasası’nda
bir hak olarak yer almış, fakat bu hakkın kullanılabilmesine yönelik
düzenlemeler 1963 yılında tamamlanabilmiştir.

İşçi eylemleri sözkonusu olduğunda ilk akla gelen grev
olmakla birlikte, grev dışında birçok eylem türünden de sözedilebilir.
Araştırmanın ana konusu olan “Çorum
Belediye İşçilerinin Yürüyüşü” de bu eylem türlerinden biridir. Araştırmada
öncelikle Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinden 1960’lı yıllara kadar geçen
süreçte Türkiye’deki işçi eylemlerinin tarihçesine genel olarak değinilmiş,
daha sonra ise nitelik açısından Türkiye’de bir ilk olma özelliği taşıyan Çorum
Belediye İşçilerinin eylemlerinin neden ve sonuçları üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

İşçi hareketi, Örgütlenme, Grev, Yürüyüş

Kaynakça

• Ahmad, Feroz (1995), Modern Türkiye’nin Oluşumu, (çev. Yavuz Alogan), İstanbul: Sarmal Yayınevi. Akkaya, Yüksel (2004), “Düzen ve Kalkınma Kıskacında İşçi Sınıfı ve Sendikacılık”, Neo liberalizmin Tahribatı- Türkiye'de Ekonomi, Toplum ve Cinsiyet, (edt. Neşecan Balkan, Sungur Savran), İstanbul: Metis Yayınları.Çelik, Aziz (2017), “ İşçilerin 51 Yil Önceki Adalet Yürüyüşü”, Birgün, 19 Haziran 2017.Doğan, Cem (2012), “Türk İş Hukuku ve Çalışma Alanına Uzlaşma Kurulunun Girişi: Tatil-i Eşgal Kanunu Üzerine Bir Değerlendirme”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, s.273-296. Gülmez, Mesut (1991), Türkiye’de Çalışma İlişkileri (1936 Öncesi), Ankara: Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları.Güzel, Şehmus (1996), Türkiye’de İşçi Hareketleri 1908-1984, İstanbul: Kaynak Yayınevi.İleri, Ülkü (2008), “Tek Partili Dönem’de (1923-1946) İşçi Örgütlenmelerini Güçleştiren ve Hazırlayan Etmenler”, TUHYS İş Hukuku ve İktisat Dergisi, C. 21, s. 5-6.Karakışla, Yavuz Selim (1988), “Osmanlı Sanayi İşçisi Sınıfının Doğuşu 1839-1923”, Osmanlı’dan Cumhuriyet Türkiye’sine İşçiler 1839-1950, (der. Donald Quataer Eric Jan Zürcher, çev. Cahide Ekiz), İstanbul: İletişim Yayınları.Kili, Suna ve Gözübüyük, A. Şeref (2000), Türk Anayasa Metinleri (Sened-i İttifaktan Günümüze), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.Koç, Yıldırım (1992), Türkiye İşçi Sınıfı Tarihinden Yapraklar, İstanbul: Ataol Yayınları.Koçak, M. Hakan (2014), “Salonlardan Meydanlara Doğru 50'lerden 60’lara İşçi Hareketi Grev Hakkının Peşinde”, Toplumsal Tarih, S. 245, s.58-62.Koçak, M. Hakan, Çelik, Aziz (2016), “Türkiye İşçi Sınıfının Ayağa Kalktığı Gün: Saraçhane Mitingi”, Çalışma ve Toplum, 2016/2, s. 647-678.Sencer, Oya (1969), Türkiye’de İşçi Sınıfı, İstanbul: Habora Kitabevi Yayınları.Solnit, Rebecca (2016), Yol Aşkı: Yürümenin Tarihi, (çev. Elvan Kıvılcım), İstanbul: Encore Yayınevi.Ökçün, A. Gündüz (1982), Tatil-i Eşgâl Kanunu 1909, Belgeler Yorumlar, Ankara: Ankara Üniversitesi SBFY.Toprak, Zafer (1981), “1909 Tatil-i Eşgâl Kanunu ve Grev Yasağı”, Toplum ve Bilim, S. 13, Bahar 1981, s.411-156.Turgay, Feyza (2017), “1960-1963 Dönemi İşçi Eylemlerine Aşağıdan Bakmak”, İnsan&İnsan, Y. 4, S. 13, Yaz: 2017, s.253-263. Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi (1996), C. 1, İstanbul: Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Ortak Yayını.Türkiye’de Yapılan Grevlerin Nicel ve Nitel Değerlendirmesi (1963-1980), Türkiye Denizcilik Sendikası, İstanbul: Sema Matbbacılık, 1987.Tütüncü, Gülsüm (2015), “İngiltere ve Türkiye’de Erken Dönem Sendikacılık Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme”, Tarih Okulu Dergisi (TOD), Eylül 2015, Y. 8, S. XXIII, s. 493-539.Üstel, Yaşar (1966), “Çorum’a Döndüler, Davalarından Dönmediler”, Yurdun Sesi, s. 39-40.Yazıcı, Erdinç (1996), Osmanlı’dan Günümüze Türk İşçi Hareketi, Ankara: Aktif Yayınları.
• C-TezlerMillioğulları, Özgün (2007), Türkiye’de 1960-1980 ve 1980-2005 Dönemlerinde Grev Hareketlerinin Karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı, Ankara.Sezgin, Engin (2006), Bir Sendika Tarihi: Genel-İş (1962-1980), Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı, Ankara.