1934 TARİHLİ SOYADI KANUNU UYGULAMALARI ve MALATYA ÖRNEĞİ: (FIRAT GAZETESİ VERİLERİNE GÖRE)

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 18, 1379 - 1416, 01.07.2019

Mehmet Korkud Aydın

https://doi.org/10.33431/belgi.581591

Öz

Türk İnkılâbının
en önemli özelliği, millî kurumsal bir yapı oluşturma çabasıdır. Yeni düzen
çalışmaları olarak değerlendirebileceğimiz Türk İnkılâbının hemen her alanında
bu özelliği görmek mümkündür. Türk Tarihi ve
Türk Dili çalışmalarının tabii bir
yansıması olarak değer kazanan
ve bütün bireylerin “Öz adları” yanında bir
de “Soy Adı” taşımalarına ilişkin çalışmalar; millî kimliğin oluşturulması
amacıyla atılan en önemli adımlardan
biri olmuştur. Uygulama ile batılı toplumlarda olduğu gibi aile reisinin alacağı ve aile bireylerinin de kullanabileceği bir soy adının belirlenmesi amaçlanmıştı. Konu,  Hükümetin hazırladığı
bir kanun tasarısıyla
TBMM.’ye getirilmişti. Soyadı Kanunu düzenlemesi, 21 Haziran
1934’te kabul edilmişti. 26 Kasım
1934’te çıkartılan bir başka kanunla da ağa, hacı, hafız, hoca, molla,
efendi, bey, beyefendi, paşa, hanım, hanımefendi
ve hazret gibi lakap ve unvanların
kullanılması kaldırılmıştı. Vatandaşların, kanunun karşısında ve resmî
belgelerde yalnız adlarıyla anılacakları belirtilmişti. Ayrıca işlemlerin kolaylıkla yapılmasını sağlamak
amacıyla bir de “Soy Adı Nizamnamesi”
çıkartılmıştı. Soyadı Kanununun çıkmasından sonra her yörede olduğu gibi Malatya’da da her aile reisi kabiliyetlerine, mesleklerine ve birtakım alışkanlıklarına
göre “soy adı” bulma arayışına girmişti. Yerel basın da konuyu
sütunlarına taşıyarak vatandaşların uygun bir soy adı seçmelerine yardımcı
olmuştu. Bir kamu görevi olarak kabul edilen bu tür bir çalışmayı, Malatya’nın
tek yerel gazetesi olan Fırat üstlenmişti. Çalışma, 2 Ocak1935-2 Temmuz 1936
tarihleri arasında Malatya’daki soy adı seçme sürecini ve Fırat Gazetesinin
verilerine göre ailelerin seçtikleri soy adlarıyla ilgili örnekleri
içermektedir. 

Anahtar Kelimeler

Kültür inkılâbı, Milliyetçilik, Soyadı İnkılabı, Malatya

Destekleyen Kurum

İnönü Üniversitesi BAP Birimi

Proje Numarası

1224

Teşekkür

Katkılarından dolayı İnönü Üniversitesi BAP Birimine teşekkür ederim.

Kaynakça

• Arşiv BelgeleriBCA 490 -01-15- 81- 2/5.
• BCA 490 -01-15- 81- 2/6.
• BCA 490 -01-15- 81- 2/7.
• Kızılkaya, Nezir Malatya Basın Tarihi (1923-2003). Malatya Kitaplığı, İstanbul 2016