GÖÇ YÖNETİMİNE DAİR BİR KESİT: DOBRUCA’DAN TÜRKİYE’YE GÖÇLER

Yıl 2021, Sayı: 21, 383 - 396, 01.01.2021

Ali Bozçalışkan Tekin Avaner

https://doi.org/10.33431/belgi.738089

Cited By: 1

Öz

1877-1878 Osmanlı-Rus savaşı sonucunda Berlin’de imzalanan anlaşmayla Romanya’ya bırakılan Dobruca bölgesinden Türkiye’ye müteakip yıllarda çok sayıda Türk-Tatar soydaş göç etmiştir. İki dünya savaşı arasında da artarak devam eden bu göç dalgası, Dobruca’nın Müslüman Türk ağırlıklı demografik yapısını ortadan kaldırmış, bölgedeki Türk kimliği ve kültürel mirasında büyük erozyona sebep olmuştur. Toprak kayıpları yüzünden son döneminde sürekli göç alan Osmanlı Devleti ve mirasçısı Türkiye Cumhuriyeti göçmen akımlarının yarattığı sorunlarla mücadele etmiş olmakla birlikte, genç Türkiye yöneticileri göçü Anadolu’nun nüfusunu artırma, sanayi ve tarımını geliştirmede önemli bir araç olarak da değerlendirmişlerdir. 1936 yılında Romanya ile imzalanan Dobruca’daki Türk Ahalinin Muhaceretini Tanzim Eden Mukavelename, Dobruca’dan Türkiye’ye göçleri bir düzene bağlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Göç ve yönetimi, Türk-Tatar nüfus, Berlin Anlaşması, Dobruca, 1936 Türk-Romen Göç Anlaşması

Kaynakça

• Ağanoğlu, H. Yıldırım (2001). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Balkanların Makûs Talihi, İstanbul: Kum Saati Yay.
• Aksu, Ali (2003). Romanya Müslüman Türklerinin Dünü Bugünü, TİAD Yayını, 2003.
• Bratescu, Constantin (1938). “Populația Cadrilaterului între anii 1878-1938 (1878-1939 Yılları Arasında Güney Dobruca’nın Nüfusu)”, Analele Dobrogei 19, Cilt 2, s.189-202.
• Coman, Virgil (2015). Dobrogea in izvoare cartografice otomane (sec. XVI-XIX) (Osmanlı Kartoğrafya Kaynaklarında Dobruca-XVI.-XIX.yy), Bucureşti: Editura Etnologica.
• Cumhuriyet Gazetesi (1935). “Bulgarlar Romanya’dan Dobrucayı İstiyorlar” haberi, 21 Ocak Pazartesi, s.1 ve 6.
• Cupcae, Andrea (2018). “Religion and Ethnicity: Muslim Turkish and Tatar Identity in Dobruja (Romania) throughout the 20th Century (Din ve Etnik: 20. Yüzyıl Boyunca Dobruca (Romanya)’da Müslüman, Türk ve Tatar Kimliği)”, Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 6(2), s.111-125.
• Çelebi, Evliya (2003). Seyahatname, (haz.) Seyit Ali Kahraman ve Yücel Dağlı), İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• D’Hogguer, Baron (1879). Renseignements sur la Dobrodja: son etat Actuel, Ses Ressources, et son Avenir (Dobruca Hakkında Bilgi: Mevcut Durumu, Kaynakları ve Geleceği), Bucureşti: Imprimerie de L’Association Academique Roumanie.
• De Jong, Frederick (1986). “The Turks and the Tatars of Romania (Romanya’daki Türk ve Tatarlar)”, Turcica. Revue des etudes turques 18, s.165-189.
• Duran, Hacı (1997). “Romanya Türkleri ve Dobruca”, Türk Dünyası Tarih Dergisi, Ocak, s.35-40.
• Ekrem, Mehmet Ali (1994). “II. Dünya Savaşı’nda Türk Rumen İlişkileri”, X. Türk Tarih Kongresi’nden ayrıbasım, TTK Basımevi, Ankara, s.3111-3117.
• Ekrem, Mehmet Ali (1983). “1939-1940 Yıllarında Türk Rumen Diplomatik İlişkileri (Rumen Belgelerine Göre)”, VIII. Türk Tarih Kongresi III. Ciltten ayrıbasım, TTK Basımevi, Ankara, s.1869-1864.
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü (2019). http://www.goc.gov.tr, (Erişim Tarihi: 11.11.2019).
• İbram, Nureddin (2009). Romanya, Ex Ponto, Constanta.
• İnalcık, Halil (1991). Dobrudja. The Encyclopaedia of Islam, Cilt 2, (editörler B. Lewis, Ch. Pellat ve J. Schact), Leiden: E.J.Brill, s.610-613.
• Ionescu, M. D. (2010). Dobrogia în Pragul Veacului al XX-lea. Geografia Matematică, Fisică, Politică, Economică și Militară (20. y.y.’lın Eşiğinde Dobruca: Matematik, Fizik, Politika, Ekonomi ve Askeri Boyutlar), Partea I. Iaşi: Tipo Moldova.
• Ionescu, Toma (1928). Asupra proprietatii şi colonizarii in Dobrogea (Dobruca’da Mülkiyet ve Kolonizasyon Üzerine), Dobrogea: Cincizeci de ani.
• Iordachi, Constantin (2001). Citizenship, Nation, and State Building: The Integration of Northern Dobrogea into Romania, 1878-1913 (Vatandaşlık, Ulus ve Devlet İnşası: Kuzey Dobruca’nın Romanya’ya Entegrasyonu), Pittsburgh. Carl Beck Papers in Russian and East European Studies.
• Karpat, Kemal (2013). “The Emigration of Turks from Romania to Turkey and Hamdullah Suphi Tanriöver (Türklerin Romanya’dan Türkiye’ye Göçü ve Hamdullah Suphi Tanrıöver)”. Contemporary Research in Turkology and Eurasian Studies, A Festchrift in Honor of Professor Tasin Gemil on the occasion of his 70th birthday içinde, editörler Lascu, Stoica and Fetisleam, Melek, Clujena: Presa Universitara Clujena, s.529-548.
• Karpat, Kemal (1994). “Dobruca.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde, Ankara: Türk Diyanet Vakfı Yay., s.482-486.
• Karpat, Kemal (2010). Osmanlı’dan Günümüze Etnik Yapılanma ve Göçler, Timaş Yay.
• Karpat, Kemal (1984-1985). “Ottoman Urbanism: the Crimea Emigration to Dobruca and the Founding of Mecidiye 1856-1878 (Osmanlı Şehirciliği: Dobruca’ya Kırım Göçü ve Mecidiye’nin Kuruluşu, 1856-1878)”, International Journal of Turkish Studies, 3(1), s.1-27.
• Kowalski, Tadeusz (1942). “Dobruca’da Türk Etnik Unsurlar”, çev. Ferit Devellioğlu, Rocznik Orjentalistyczny, (cilt 14, s.66-80)’den ayrıbasım, Ankara, Recep Ulusoğlu Basımevi, s.3-14.
• Mehmet, Mustafa Ali (2013). “Dobruca’daki Türk Kültür Mirası Üzerine Düşünceler”. Köstence’de düzenlenen “Dobruca’daki Türk Kültür Mirası” Sempozyumu’nda yapılan sunuş, Köstence, Eylül 24-25.
• Ömer, Metin (2018). Romanya’daki Türk-Tatar Toplumu ve Türkiye’ye Göçleri (1918-1941), Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ömer, Metin (2016). “The History of the Medgidia Seminary (1889-1948) (Mediciye Semineri’nin Tarihi)”. The Muslim Seminary of Medgidia-Documents and Memory içinde, (editörler Adriana Cupcea, Manuela Marin ve Metin Omer), Cluj-Napoca: Institutul pentru Studierea Problemelor Minoritatilor Nationale, s.153-173.
• Ömer, Metin (2016). “The Influence of Atatürk’s Reforms on the Turkish Community of Dobrudja”, Turkey & Romania, (ed.) Florentina Nitu ve diğ., TDBB, İstanbul, s.529-542.
• Ömer, Metin (2012). “Balkan Savaşlarında Romanya-Bulgaristan Anlaşmazlığı: Güney Dobruca”, Türk Yurdu, sayı 303, Kasım, s.135-138.
• Özbek, Süleyman, Önal, Tekin (2017). “Ocak 1918 Tarihli Rapora Göre Dobruca’nın İdari, Siyasi ve Demografik Yapısı”, Gazi Akademik Bakış Dergisi, 11(21), Kış, s.261-276.
• Popescu, Anca (2008). “The Region of Dobrudja Under Ottoman Rule (Osmanlı İdaresi’ndeki Dobruca Bölgesi)”. Encyclopaedia of the Hellenic World. Black Sea URL: http://blacksea.ehw.gr/Forms/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaID=12392, (Erişim Tarihi: 11.11.2019).
• Sedes, İ. Halil (1935). 1877-1878 Osmanlı-Rus ve Rumen Savaşı, cilt 1, 99 Sayılı Askerî Mecmuanın Lahikası.
• Tunalı, Mustafa (1935). Deliorman ve Dobruca Göçmenleri, Köyhocası Basımevi, Ankara.
• Tutui, Marian (2010) Ada-Kaleh sau Orientul scufundat (Adakale veya Oryantal Batık), Bucharest: Noi Media Print.
• Ülküsal, Müstecip (1987). Dobruca ve Türkler. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yay.
• Üstündağ, Mustafa (2014). Altın Dobruca’da Bir Köy Yenice, Ayışığı Kitapları, 1. basım, İstanbul.