27 MAYIS 1960 DÖNEMİNDE MARAŞ’TA PROPAGANDA FAALİYETLERİ: HALK POSTASI GAZETESİ ÖRNEĞİ (1960)

Yıl 2021, Sayı: 21, 301 - 321, 01.01.2021

Nermin Zahide Aydın

https://doi.org/10.33431/belgi.824724

Öz

Demokrat Parti (DP), 1950 genel seçimlerinden sonra iktidara gelmiş ve on yıl boyunca ülkeyi yönetmiştir. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ile DP arasındaki siyasi mücadele, DP iktidarı döneminde şiddetli bir şekilde devam etmiştir. İki parti arasındaki mücadele, DP’nin iktidardan indirilmesi ile sona ermiştir. 27 Mayıs 1960 yılında Milli Birlik Komitesi (MBK) tarafından ülkede askeri darbe yapılmıştır. 27 Mayıs darbesi ile birlikte iktidar değişmiştir.
MBK, darbenin halk üzerindeki psikolojik etkisinin giderilmesi ve darbenin nedenlerinin anlatılması için bazı girişimlerde bulunmuştur. Bu amaçla MBK üyeleri, ülkeyi gezerek konu ile ilgili konferanslar vermişlerdir. Bununla birlikte darbenin nedenlerinin anlatılmasında daha etkili yöntem, yerel yöneticilerin çalışmaları olmuştur. Yönetim sürecinde halka en yakın olan birimler yerel yöneticilerdir. Yerel yöneticilerin halkla sürekli bir arada bulunması, darbenin nedenlerinin halka anlatılmasında etkili olmuştur. Darbeden sonra Maraş’taki yöneticiler değişmiş, kısa aralıklarla iki vali tayini yapılmıştır. Şehre atanan her iki Vali, halka darbenin anlam ve önemini anlatmak için yoğun bir çalışma içine girmiştir. Şehirde görev yapan Valilerden başka, diğer birimlerde yönetici konumda olanlar da aynı çalışmaları sürdürmüşlerdir. Valiler, 27 Mayıs’ta gerçekleşen darbenin nedenlerini halka anlatırken şehirde görev yapan öğretmen, muhtar ve gazetecilerle de işbirliği halinde çalışmışlardır. Ayrıca, kaza ve köy gezileri yapmışlar, halkın dertlerini dinlemişlerdir. Yaptıkları gezilerde halkla bir arada bulunmuşlar, yapılan çalışmaları denetlemişlerdir. Valilerin yaptıkları hizmetler, halk üzerinde olumlu bir etki bırakmıştır. Çalışmada 27 Mayıs 1960 darbesinin Maraş’a yansıması ve darbe sonrasında görev alan yerel yöneticilerin halk üzerindeki etkisinin ortaya çıkarılmasına çalışılmıştır. Araştırma yapılırken T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi’nde bulunan belgeler, dönem gazeteleri, Halk Postası gazetesi ve basılı diğer kaynaklardan yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Darbe,, 27 Mayıs 1960,, Demokrat Parti,, Cumhuriyet Halk Partisi,, Maraş,, Vali,, gazete.

PROPAGANDA ACTIVITIES IN MARASH DURING THE PERIOD OF 27 MAY, 1960: THE CASE OF HALK POSTASI NEWSPAPER (1960)

Öz

The Democrat Party (DP) came to power after the 1950 general elections and ruled the country for ten years. The political struggle between the Republican People's Party (CHP) and the DP continued violently during the DP rule. The struggle between the two parties ended with the removal of DP from power. On May 27, 1960, a military coup was carried out in the country by the National Unity Committee (MBK). The government changed with the coup of May 27.
MBK made some attempts to eliminate the psychological effect of the coup on the people and to explain the reasons of the coup. For this purpose, MBK members traveled the country and gave conferences on the subject. However, the more effective method in explaining the causes of the coup was the work of local administrators. The units closest to the public in the management process are local administrators. The constant coexistence of local administrators with the public was effective in explaining the reasons for the coup to the public. After the coup, the administrators in Marash changed and two governors were appointed at short intervals. Both Governors appointed to the city have worked hard to explain the meaning and importance of the coup to the public. In addition to the governors working in the city, those working in other units also continued the same job. While the governors were explaining the reasons for the coup that took place on May 27 to the public, they also worked in cooperation with teachers, headmen and journalists working in the city. They also made trips to towns and villages and listened to the troubles of the people. They have been together with the public during their trips and have supervised the work done. The services provided by the governors had a positive impact on the public. In the study, it was tried to reveal the reflection of the coup of May 27, 1960 on Maraş and the effect of local administrators who took office after the coup on the people. During the research, T.C. The documents in the Republic Archive of the Presidency State Archives, period newspapers, Halk Postası newspaper and other printed sources were used.

Anahtar Kelimeler

Coup,, 27th May 1960,, The Democratic Party,, The Republican People's Party,, Maraş,, Governor,, newspaper.

Kaynakça

• Referans1BCA, Başbakanlık Özel Kalem Müdürlüğü, 30.1.0.0/16.86.1,13.02.1960.
• Referans2BCA, Başbakanlık Özel Kalem Müdürlüğü, 30.1.0.0/52.313.3,27.03.1960.
• Referans3BCA, Kararlar Daire Başkanlığı (1928-), 30.18.1.2/154.83.20,02.04.1960.
• Referans4BCA, Başbakanlık Özel Kalem Müdürlüğü, 30.1.0.0/2.16.1,11.03.1960.
• Referans5BCA, Başbakanlık Özel Kalem Müdürlüğü, 30.1.0.0/118.749.4/04.04.1960.
• Referans6Başvekil Maraş’ta Beklenen Konuşmayı Yapmadı, Halk Postası, 13.02.1960, s.1.
• Referans7Adana ve Maraş’ta İmara Başlanıyor, Milliyet, 19 Şubat 1960, s.3.
• Referans8Maraş’ta Ulucamiin Kadınlar Kısmı Çöktü, Milliyet, 22 Mart 1960, s.1.
• Referans9Valiliklere Tayin Yapıldı, Milliyet, 09 Haziran 1960, s.5.
• Referans10Valimiz Andırın’da Büyük Tezahüratla Karşılandı, Halk Postası, 2 Temmuz 1960, s.1.
• Referans11Valimiz Andırın’da Büyük Tezahüratla Karşılandı, Halk Postası, 2 Temmuz 1960, s.2.
• Referans12Sayın Valimiz İhsan Atınç Güreşçileri Vali Konağında Kabul Etti, Halk Postası, 5 Temmuz 1960, s.1-2.
• Referans13Postahane Önündeki Trafik Kazası, Halk Postası, 5 Temmuz 1960, s.1.
• Referans14Garnizon Kumandanı Albay Zeki Belen Midesinden Rahatsız, Halk Postası, 5 Temmuz 1960, s.1.
• Referans15Valimiz Şimal Kazalarda, Halk Postası, 6 Temmuz 1960, s.1.
• Referans16Valimiz İhsan Atınç Öğretmenlerle Konuştu, Halk Postası, 6 Temmuz 1960, s.3.
• Referans17Bayan Öğretmenler Köy Gezilerini Bitirdi, Halk Postası, 7 Temmuz 1960, s.1-2.
• Referans18Alayda Yapılan Terhis Merasiminde Şeref Ungun Bir Konuşma Yaptı, Halk Postası, 7 Temmuz 1960, s.1-2.
• Referans19Öğretmenler Bu Sabah Gittiler, Halk Postası, 8 Temmuz 1960, s.1.
• Referans20Garnizon Kumandanı Albay Zeki Belen İyileşiyor, Halk Postası, 8 Temmuz 1960, s.1.
• Referans21Kaymakamlar Arasında Yapılan Tayinler, Halk Postası, 8 Temmuz 1960, s.1.
• Referans22Vali İhsan Atınç Şimal Kazalardan Döndü, Halk Postası, 8 Temmuz 1960, s.1.
• Referans23Vali Muavinimiz Kayseri’ye Tayin Edildi, Halk Postası, 8 Temmuz 1960, s.1.
• Referans24Vali Muavinliğine Emniyet Müdürü Vekâlet Edecek, Halk Postası, 14 Temmuz 1960, s.1.
• Referans25Şeref Ungun Alayda Gazetecilerle Bir Toplantı Yaptı, Halk Postası, 14 Temmuz 1960, s.1-2.
• Referans26Tavzih, Halk Postası, 14 Temmuz 1960, s.2.
• Referans27Vali Ve B. Reisimiz İhsan Atınç’ın Köylerdeki Tetkikleri, Halk Postası, 20 Temmuz 1960, s.1.
• Referans28Valimiz İhsan Atınç Vazife Gezilerine Devam Ediyor, Halk Postası, 21 Temmuz 1960, s.1.
• Referans29Vali Muavinimiz Celal Gürmen Şehrimizden Ayrıldı, Halk Postası, 26 Temmuz 1960, s.1.
• Referans30Sayın Belediye Başkanına, Halk Postası, 27 Temmuz 1960, s.1.
• Referans31Valimiz İ. Atınç Bir Konferans Verdi, Halk Postası, 3 Ağustos 1960, s.1.
• Referans32Valimiz İ. Atınç’ın Köylüye Konferansı Devam Ediyor, Halk Postası, 4 Ağustos 1960, s.1.
• Referans33Maraş’ta İlkokul İnşaatı, Halk Postası, 11 Ağustos 1960, s.1.
• Referans34Yangın Başlangıcı Önlendi, Halk Postası, 11 Ağustos 1960, s.1.
• Referans35Laf Değil İş, Halk Postası, 13 Ağustos 1960, s.1.
• Referans36Kalkınmanın Yolu Bilgi, Halk Postası, 14 Ağustos 1960, s.1.
• Referans37Valimiz İhsan Atınç Dün Şerefoğlu Köyünde Tapu Tevzii Yaptı, Halk Postası, 16 Ağustos 1960, s.1.
• Referans38Yeni Vali Muavini Vazifeye Başladı, Halk Postası, 17 Ağustos 1960, s.1.
• Referans39Vali İhsan Atınç Şerefoğlu Köylülerin Tapusunu Dağıttı, Halk Postası, 17 Ağustos 1960, s.2.
• Referans40Köy Okulu İnşaatları, Halk Postası, 17 Ağustos 1960, s.1-2.
• Referans41Orman Başmüdürlüğü Maraş’a Geliyor, Halk Postası, 25 Ağustos 1960, s.1.
• Referans42Yeni Valimiz Orhan Akbay Dün Şehrimize Geldi, Halk Postası, 31 Ağustos 1960, s.1.
• Referans43Valimiz Orhan Akbay Basın Mensupları İle Hasbihal Yaptı, Halk Postası, 4 Eylül 1960, s.1-2.
• Referans44Lisedeki İmtihanlar, Halk Postası, 4 Eylül 1960, s.1.
• Referans45Sağlık Müfettişleri Şehrimizde, Halk Postası, 7 Eylül 1960, s.1.
• Referans46Vali Muavinleri ve Kaymakamlar Arasında Değişiklik Yapıldı, Milliyet, 8 Eylül 1960, s.1.
• Referans47Eski Valimiz İhsan Atınç Dün Gitti, Halk Postası, 8 Eylül 1960, s.1.
• Referans48MBK Üyeleri Bugün Şehrimizde Olacak, Halk Postası, 9 Eylül 1960, s.1.
• Referans49M. Özdağ Halka Hitap Etti, Halk Postası, 10 Eylül 1960, s.1.
• Referans50Belediyemizi Tanıyalım, Halk Postası, 11 Eylül 1960, s.1-2.
• Referans51Valimizin Ziyaretleri, Halk Postası, 13 Eylül 1960, s.1.
• Referans52Vali ve Belediye Reisi Orhan Akbay Belediyenin Durumunu Açıkladı, Halk Postası, 15 Eylül 1960, s.1-2.
• Referans53Amme Hizmetleri, Halk Postası, 16 Eylül 1960, s.1.
• Referans54Pamuk Kooperatifi Umum Müdürü Geldi, Halk Postası, 17 Eylül 1960, s.1.
• Referans55Belediyemizin Memleketi Düşünen Başı, Halk Postası, 17 Eylül 1960, s.1-2.
• Referans56Belediyemizin İdarecileri, Halk Postası, 18 Eylül 1960, s.2.
• Referans5717 M.B.K Ekibi Geziye Çıkıyor, Milliyet, 20 Eylül 1960, s.1.
• Referans58Belediyenin Bütçesi, Halk Postası, 20 Eylül 1960, s.1-2.
• Referans59M.B.K’nin İki Üyesi Maraş’a Geliyor, Halk Postası, 21 Eylül 1960, s.1.
• Referans60Yapılacak İşler, Halk Postası, 21 Eylül 1960, s.1-2.
• Referans61Borç Vermek ve İş Yapmak İçin, Halk Postası, 22 Eylül 1960, s.1.
• Referans62Gâvur Gölündeki Yangın, Halk Postası, 22 Eylül 1960, s.1.
• Referans63Maraşlı Öğrenciler İçin Yurt İhtiyacı, Halk Postası, 24 Eylül 1960, s.1-3.
• Referans64Vali Orhan Akbay Andırın’a Gitti, Halk Postası, 28 Eylül 1960, s.1.
• Referans65Vali Orhan Akbay Okulları Ziyaret Etti, Halk Postası, 29 Eylül 1960, s.1.
• Referans66Türkiye 16 Sağlık Bölgesine Ayrılıyor, Milliyet, 29 Eylül 1960, s.1.
• Referans67Okullar Açıldı, Halk Postası, 29 Eylül 1960, s.1.
• Referans68Vali Akbay Kazalardan Döndü, Halk Postası, 8 Ekim 1960, s.1.
• Referans69Şehrimizde 3 Ev 3 Dükkân Tamamen Yandı, Halk Postası, 8 Ekim 1960, s.1.
• Referans70Yıldırım Ekibi, Halk Postası, 11 Ekim 1960, s.1.
• Referans71Pazarcık Hükümet Binası Hizmete Açıldı, Halk Postası, 30 Ekim 1960, s.1.
• Referans72Valimiz Andırın’a Gitti, Halk Postası, 22 Kasım 1960, s.1.
• Referans73Göksun Yolu, Halk Postası, 22 Kasım 1960, s.1.
• Referans74Göksun Kaymakamı Anlattı, Halk Postası, 23 Kasım 1960, s.3.
• Referans754-K Başarıları, Halk Postası, 25 Kasım 1960, s.3.
• Referans76Kadınlar Kolundan Ne Haber?, Halk Postası, 26 Kasım 1960, s.1.
• Referans77Akifiye Köyünde Bir Mucize, Halk Postası, 26 Kasım 1960, s.1,3.
• Referans784-K’ya Vekâlette Ehemmiyet Veriyor, Halk Postası, 26 Kasım 1960, s.1,3.
• Referans79Vali Elbistan’dan Döndü, Halk Postası, 1 Aralık 1960, s.1.
• Referans80Valinin Elbistan Afşın Seyahat, Halk Postası, 3 Aralık 1960, s.1,2.
• Referans81Belediyemizin Başarısı, Halk Postası, 9 Aralık 1960, s.1.
• Referans82Belediye Meydanının Asfaltı Parasızdır, Halk Postası, 9 Aralık 1960, s.1.
• Referans83Vali Elbistan Afşin Seyahati Çardak, Halk Postası, 10 Aralık 1960, s.2.
• Referans84Akşamki Yangın, Halk Postası, 23 Aralık 1960, s.1.
• Referans85Hizmete Açılan Köy Okulları, Halk Postası, 27 Aralık 1960, s.1.
• Referans86Akşin, Sina (2002), “Siyasal Tarih (1950-1960)”, Türkiye Tarihi, C.4, Çağdaş Türkiye 1908-1980, s. 215-224.
• Referans87Avcı, Sedef (2009), “Üçüncü Dönem Demokrat Parti İktidarı (1957-1960): Siyasi Baskılar ve Tahkikat Komisyonu”, Gazi Akademik Bakış, C.2, S.4, s. 125-145.
• Referans88Aydemir, Şevket Süreyya (1988), İkinci Adam 1950-1964, C.III, İstanbul: Evrim Matbaacılık.
• Referans89Başgil, Ali Fuad (2008), 27 Mayıs İhtilali ve Sebepleri Görüp Yaşadıklarım, Çev. Cemal Aydın, İstanbul: Kitap Matbaacılık.
• Referans90Bayar, Celal (1986), Celal Bayar Anlatıyor: Başvekilim Adnan Menderes, Derleyen. İsmet Bozdağ, İstanbul: Karakuşak Basın Yayın.
• Referans91Çufalı, Mustafa (2004). Türkiye’de Demokrasiye Geçiş Dönemi (1945-1950), Ankara: Babil Yayıncılık.
• Referans92Eraslan, C. (2004), “Atatürk’ten Sonra Türkiye’nin İç Politikası”, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, C.II, s. 519-649.
• Referans93Karpat, Kemal Haşim (2009), Osmanlı’dan Günümüze Kimlik ve İdeoloji, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Referans94Karpat, Kemal Haşim (2010), Osmanlı’dan Günümüze Asker ve Siyaset, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Referans95Koraltan, Refik (2013), Tek Parti Devrinden 27 Mayıs İhtilaline Demokratlar DP’nin Kurucusu Anlatıyor, Yayına Hazırlayan: Kamil Maman, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Referans96Lewis, Bernard (2000), Modern Türkiye’nin Doğuşu, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Referans97Ortaylı, İlber (2018), Türkiye’nin Yakın Tarihi, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayıncılık.
• Referans98Toker, Metin (1991), Demokrasimizin İsmet Paşa’lı Yılları 1944-1973, DP’nin Altın Yılları 1950-1954, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Referans99Tuncer, Erol (2008), 1946 Seçimleri, Ankara: Tesav Danışmanlık ve Yayıncılık İşletmesi.
• Referans100Weiker, Walter F. (1967), Amerikalı, Fransız, Rus Gözüyle 1960 Türk İhtilali, Çev. Mete Ergin, İstanbul: Cem Yayınevi.
• Referans101Zürcher, Erik Jan (2015), Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İstanbul: İletişim Yayınları.