1950 SEÇİMLERİNDE CHP PROPAGANDA KOMİTELERİ

Yıl 2021, Sayı: 21, 211 - 232, 01.01.2021

Murat Kılıç

https://doi.org/10.33431/belgi.836541

Öz

Türk Demokrasi Tarihinde 1945’te çok partili hayata geçiş ve 1946’da ilk serbest seçimlerin yapılması kadar önemli bir tarihi olay ve kırılma noktası da 1950 seçimleridir. Nitekim bu seçimlerde CHP, yirmi yedi yıldır elinde tuttuğu iktidarı, DP’ye devretmiştir. Oysa seçimler öncesinde CHP, iktidarını sürdüreceğine dair güçlü bir inanca sahiptir. Üstelik daha önce hiç bir seçimde uygulamadığı bir yöntem ile seçimlere hazırlanmıştır. Teşkilatı bünyesinde sadece seçim işleri ve propaganda faaliyetlerini yürütecek bir yapı olan Propaganda Komitelerini tesis etmiştir. Propaganda Komiteleri, merkez ve taşra olmak üzere ikili bir yapıdan oluşmaktadır. Merkezde, komitelerin koordinasyonu ve yönetiminden sorumlu olan CHP Genel İdare Kurulu Propaganda ve Yayın Bürosu bulunmaktadır. Taşrada ise il ve ilçelerde CHP teşkilatlarından ayrı birer Propaganda komitesi kurulmuştur. Komitelerin temel görevi, merkezden gönderilen talimatlar doğrultusunda bulundukları yerlerde CHP propagandası yapmak ve seçimlere hazırlanmaktır. Üç ila beş kişiden oluşan komiteler, CHP il ve ilçe teşkilatları üyeleri arasından yahut dışından seçilecektir. Üyelerin girişken, halk arasında serbest konuşabilen ve halkın sevgisini kazanmış kişiler olmasına dikkat edilmiştir. Bulundukları bölgelere göre yapıları ve sayıları farklılık arz etmekle birlikte komitelerin toplumun her kesimine hitap etmesi istenmiştir. Komitelerin kurulmasının ardından propaganda faaliyetleri sırasında kullanılması için merkezden hazırlanan broşür, afiş, el ilanı gibi malzemeleri gönderilmiştir. Bu malzemelerde CHP’nin iktidarda bulunduğu yirmi yedi yıllık süre içerisinde iktisat, sanayi, ziraat, eğitim, sağlık, ulaşım alanında neler yaptığına yer verilmiştir. Komiteler, il, ilçe, kasaba ve köylerde düzenledikleri ziyaret ve toplantılar ile seçmene bu bilgileri aktarmış ve malzemelerin dağıtımın gerçekleştirmiştir. Genel İdare Kurulu Propaganda ve Yayın Bürosu, komitelerin bu faaliyetleri hakkında haftalık raporlar istemiş ve bu raporlar doğrultusunda propaganda faaliyetlerini, şekillendirmiştir. Bu çalışmada ağırlıklı olarak arşiv belgeleri ışığında Propaganda Komitelerinin teşkili, yapısı ve faaliyetleri ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

CHP, 1950 Seçimleri, Propaganda, Porpaganda Komiteleri

CHP PROPAGANDA COMMITTEES IN 1950 ELECTIONS

Öz

The 1950 election is an important historical event and breaking point in the history of Turkish Democracy as much as the transition to multi-party life in 1945 and the first free elections in 1946. As a matter of fact, in this election, the The Republican People’s (CHP) left the power it has held for twenty seven years to the DP. However, before the elections, the CHP has a strong belief that it will maintain its power. Moreover, it was prepared for election in a method that has never been used before. It has established the Propaganda Committees as a structure that will only carry out election and propaganda activities within its organization. Propaganda Committees consist of a dual structure as central and provincial. In the center, there is the Propaganda and Broadcasting Bureau of the CHP General Administration Council, which is responsible for the coordination and management of the committees. In the provinces and districts, propaganda committees were established separately from CHP organizations. The main task of the propaganda committees is to make CHP propaganda in the places where they are in line with the instructions sent from the center and to prepare for the elections. Committees consisting of three to five people will be elected from among the members of CHP provincial and district organizations or from outside. Attention was paid to the fact that the members were sociable, able to speak freely in the public and gained the love of the people. Although their structures and numbers may be different according to their regions, the committees were asked to appeal to all segments of the society. After the establishment of the committees, materials such as brochures, posters, flyers prepared from the center were sent to be used during propaganda activities. In these materials, what the CHP has done in the field of economy, industry, agriculture, education, health and transportation during its twenty-seven years in power is included. The committees conveyed these informations to the voters through the visits and meetings they organized in provinces, districts, towns and villages and distributed the materials. The General Board of Directors Propaganda and Broadcasting Bureau requested weekly reports on these activities of the committees and shaped their propaganda activities in line with these reports. In this study, the formation, structure and activities of the Propaganda Committees are mainly discussed within the framework of archive documents.

Anahtar Kelimeler

The Republican People’s Party, 1950 Election, Propaganda, Propaganda Committees

Kaynakça

• CHP, (1950), Türk İşçisi, Hangisi Doğru? Hangisi İğri? Sen Karar Ver!, Ankara: Ulus Basımevi.
• CHP, (1950), Unutan Yolunu Şaşırır, Ankara: Ulus Basımevi.
• CHP Propaganda Malzemesi Serisi (1950), CHP Hükümetlerinin Eğitim ve İçişleri Alanındaki Başarıları Hakkında Not, Ankara.
• CHP Propaganda Malzemesi Serisi (1950), CHP Bayındırlık ve Ulaştırma Alanındaki Başarıları Hakkında Not, Ankara.
• CHP Propaganda Malzemesi Serisi (1950), CHP Dışişleri ve Sağlık Alanındaki Başarıları Hakkında Not, Ankara.
• CHP Propaganda Malzemesi Serisi (1950), CHP Hükümetlerinin Ziraat Alanındaki Başarıları Hakkında Not, Ankara.
• CHP Propaganda Malzemesi Serisi, (1950), CHP Hükümetlerinin Sanayi, Maden, Ticaret ve Maliye Alanındaki Başarıları Hakkında Not, Ankara.
• Arcayürek, Cüneyt, (1983), Demokrasi’nin İlk Yılları 1947-1951, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Aydemir, Şevket Süreyya (1988), İkinci Adam, 2. Cilt, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Barutçu, Faik Ahmet, Siyasi Anılar, 1939-1954, İstanbul: Milliyet Yayınları.
• Çavdar, Tevfik (2004), Türkiye’nin Demokrasi Tarihi, Ankara: İmge Kitabevi.
• Karpat, Kemal (2010), Türk Demokrasi Tarihi, İstanbul: Timaş Yay.
• Koçak, Cemil (2017), Türkiye’de İki Partili Sistemin Kuruluş Yılları (1945-1950), CHP İktidarının Sonu, C.6, İstanbul: İletişim Yay.
• Toker, Metin (1970), Tek Partiden Çok Partiye, İstanbul: Milliyet Yay.
• Tuncer, Erol (2010), 1950 Seçimleri, Ankara: TESAV Yay.
• Uran, Hilmi (1959), Hatıralarım, Ankara: Ayyıldız Matbaası.