BLOWING WIND FROM THE FAR-EAST (1960): THE EFFECT OF YOUTH MOVEMENT IN SOUTH KOREA TO TURKEY

Yıl 2021, Sayı: 22, 555 - 588, 01.07.2021

Asil Kaya

https://doi.org/10.33431/belgi.833033

Öz

With the election of Syngman Rhee as President of South Korea in 1948, a new political process began in the country. Elected President of South Korea with the support of the US led Western Bloc, Rhee reinforced this support in the war with North Korea. As a matter of fact, while this situation enabled Rhee to win the other elections, on the other hand, due to the excessive self-confidence she provided, it led Rhee to arbitrary rule.
Rhee's arbitrary attitude was driving the South Korean regime into totalitarianism. In addition, with the effect of the bad course of the economy, public reactions to Rhee were increasing. The claim that "cheating" mixed in the elections during a period when the 12-year Rhee rule was worn down, led to the protest of the young people who were faced with the arbitrariness of the totalitarian rule while living under economically difficult conditions. The government's harsh stance on the protests unexpectedly increased the influence of the movement. As a matter of fact, the process resulted in a "victory" in terms of the youth with Rhee’s resignation.
Movements in South Korea, both political as well as economic in nature a similar process living was being followed with great interest in Turkey. Particularly, while the Democratic Party (DP) government was cautious to the movements in South Korea, the opposition was openly supporting them. In fact, support messages were given to the youth in South Korea at the Congress of the Istanbul University Medical Student Association. As a result, overthrow of Rhee government in South Korea, on young people in Turkey "promising" it must have an impact. Because, on those same days, a new youth movement that would bring the end of DP rule was ignited.
In this study, the reasons for the youth movement in South Korea, the development process and result of the movementi also echoes that the movement aroused in Turkey and impact that on youth movements in Turkey were discussed. Especially the national and international media of the period, Scientific studies such as books and articles and the memoirs that related to the period in question constitute the main bibliography of the study.

Anahtar Kelimeler

South Korea, Turkey, Democratic Party, Youth Movements

UZAKDOĞU’DAN ESEN RÜZGÂR (1960): GÜNEY KORE’DEKİ GENÇLİK HAREKETİNİN TÜRKİYE’DEKİ YANSIMALARI

Öz

1948 yılında Güney Kore Devlet Başkanlığı görevine Syngman Rhee’nin seçilmesiyle birlikte ülkede yeni bir siyasal süreç başlamıştı. Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) öncülüğündeki Batı Bloğu’nun desteğiyle Güney Kore Devlet Başkanı seçilen Rhee, Kuzey Kore ile girişilen savaşta bu desteği daha da sağlamlaştırdı. Nitekim bu durum bir yandan Rhee’nin diğer seçimlerden de zaferle çıkmasını sağlarken, öte yandan sağladığı aşırı özgüven nedeniyle Rhee’yi keyfi yönetime sevk etmişti.
Rhee’nin keyfi tutumu, Güney Kore’deki rejimi totalitarizme sürüklüyordu. Ayrıca ekonomideki kötü gidişatın da etkisiyle halk nezdinde Rhee’ye yönelik tepkiler giderek artıyordu. 12 yıllık Rhee iktidarının yıprandığı bir süreçte gerçekleştirilen seçimlere “hile” karıştırıldığı iddiası, ekonomik olarak güç koşullar altında yaşarken, totaliter yönetim anlayışının keyfiliğiyle karşı karşıya kalan gençlerin protestosuna neden oluyordu. İktidarın protestolara yönelik sert tutumu, hareketin etkisini beklenmedik bir şekilde arttırıyordu. Nitekim süreç, Rhee’nin istifasıyla gençler açısından “zafer”le sonuçlanıyordu.
Güney Kore’deki hareketler, gerek siyasal gerekse ekonomik olarak benzer bir süreç yaşayan Türkiye’de büyük bir ilgiyle takip ediliyordu. Özellikle Demokrat Parti (DP) iktidarı, Güney Kore’deki hareketlere temkinli yaklaşırken, muhalifler ise açıkça destek veriyorlardı. Öyle ki İstanbul Üniversitesi Tıp Talebe Cemiyeti Kongresi’nde Güney Kore’deki gençlere destek mesajları veriliyordu.
Neticede Güney Kore’de Rhee iktidarının devrilmesi, Türkiye’deki gençler üzerinde “ümit verici” bir etki yaratmış olmalı ki aynı günlerde DP iktidarının sonunu getirecek yeni bir gençlik hareketinin fitili ateşleniyordu.
Bu çalışmada Güney Kore’de yaşanan gençlik hareketini doğuran sebepler, hareketin gelişim süreci ve sonucunun yanı sıra söz konusu hareketin Türkiye’de uyandırdığı yankılar ve Türkiye’deki gençlik hareketleri üzerindeki etkisi ele alınmıştır. Dönemin ulusal ve uluslararası çaptaki yayın organları başta olmak üzere, kitap ve makale gibi bilimsel çalışmalara ilaveten bu döneme ilişkin hatırat çalışmanın ana kaynakçasını teşkil etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Güney Kore, Türkiye, Demokrat Parti, Gençlik Hareketleri

Kaynakça

• 1. Resmî Yayınlar: “T.B.M.M. Kararı”, Resmi Gazete, S. 10484, (19 Nisan 1960), s. 1178/a.
• 2. Süreli Yayınlar: Auttaja, Cumhuriyet, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, Ege Ekspres, Milliyet, Politik Ekonomik Durum, Românul American, The Daily Herald, The Sunday Herald, The Utah Nippo, Toplumsal Tarih, Ulus, Zafer,
• 3. Kitaplar: Ak Devrim, Başbakanlık Devlet Basımevi, Ankara 1960,
• Arcayürek, Cüneyt, Bir İktidar Bir İhtilal 1955–1960, 1.b., Bilgi Yayınları, Ankara 1984.
• Elevli, Avni, Hürriyet İçin 27 Mayıs 1960 Devrimi, Yeni Desen Matbaası, Ankara 1960.
• Eren, Memduh, 27–28 Nisan Gençlik Eylemi Işığında 27 Mayıs, Kardeşler Matbaası, İstanbul 1996.
• Kabacalı, Alpay, Türkiye’de Gençlik Hareketleri, 3.b., Gürer Yayınları, İstanbul 2007.
• Öymen, Altan, …Ve İhtilâl, 1.b., Doğan Kitap, İstanbul 2013.
• Türkeli, Güngör, Harbiye’den Babıâli’ye Bir İhtilâlcinin Anıları…,, 1.b., İleri Yay., İstanbul 2004.
• Uyar, Hakkı, Türk Siyasal Yaşamında Cepheleşmelere Bir Örnek: Vatan Cephesi, 1.b., Büke Kitapları, İstanbul 2001.
• Velidedeoğlu, Hıfzı Veldet, Türkiye’de Üç Devir, 1. Cilt, Sinan Yayınları, İstanbul 1972.
• Zürcher, Eric Jan, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, çev. Yasemin Saner Gönen, 21.b., İletişim Yayınları, İstanbul 2007.
• 4. Makaleler: “Amerika, Güney Kore’ye dün sert bir ihtarda bulundu”, Cumhuriyet, S. 12839, (21.04.1960), ss. 1,5.
• “Ankara tevkif edilen gençler, İstanbul’da yargılanan partililer”, Cumhuriyet, S. 12839, (21.04.1960), ss. 1,5.
• “Anti-Rhee Riots Spread Over Entire South Korea”, The Daily Herald, No: 187, (20.04.1960), ss. 1,4.
• “Basın Enstitüsü Kore’de Çalışmalarına Başladı”, Milliyet, S. 3560 (07.04.1960), s. 5.
• “Basın hürriyeti için Amerikanın teşebbüsü”, Cumhuriyet, S. 12339, (01.12.1958), ss. 1, 5.
• “Basın Kanununun tâdili için Kore’de muhalif meb’uslar hapsedildi”, Milliyet, S. 3098, (25.12.1958), s. 1.
• “Başkan Eisenhower Güney Koreye gitmekten vazgeçti”, Ulus, S. 13190, (21.04.1960), s. 1.
• Coşar, Ömer Sami, “Artık Sevilmiyor”, Milliyet, S.3574, (21.04.1960), s. 3.
• _______________, “Bir Diktatör Devrildi”, Milliyet, S. 3581, (28.04.1960), s. 3.
• “Diktatörler milletleri için değil, insanlık için de bir felaket kaynağıdır”, Ulus, S. 13192, (23.04.1960), s. 1.
• “Dün İstanbul ve İzmir’de 23 gazeteci yargılandı”, Cumhuriyet, S. 12839, (21.04.1960), ss. 1, 5.
• “Eisenhower, Rhee’ye Endişesini Bildirdi”, Milliyet, S. 3107, (03.01.1959), s. 5.
• “Eisenhower Sygman Rhee’yi ikaz ediyor”, Cumhuriyet, S. 12372, (03.01.1959), s. 1.
• Esmer, Ahmet Şükrü, “Kore olayları”, Ulus, S. 13191, (22.04.1960), s. 3.
• “G. Kore muhalefet lideri asıldı”, Milliyet, S. 3312, (01.08.1959), s. 1.
• “G. Kore seçim hileleri tekrar protesto edildi”, Ulus, S.13165, (25.03.1960), s. 5.
• “G. Kore seçimlerinde kanlı hâdiseler oldu”, Ulus, S.13156, (16.03.1960), s. 3.
• “G. Kore’de, muhaliflerle polis arasında çatışma”, Ulus, S. 13182, (13.04.1960), ss. 1, 3.
• “G. Kore’de nümayiş”, Ulus, S. 13192, (23.04.1960), ss. 1,5.
• “G. Kore’de Yeniden Hadiseler Oldu”, Milliyet, S.3571, (18.04.1960), s. 1.
• “G. Kore’deki hadiselerde yirmi lise öğrencisi öldü”, Ulus, S. 13161, (21.03.1960), s. 3.
• “Güney Kore Meclisinde Mebuslar Kavga Etti”, Milliyet, S. 3080, (07.12.1958), s. 5.
• “Güney Kore Olayları”, Zafer, S. 3812, (29.04.1960), ss. 1, 4.
• “Güney Kore seçimleri neticeleri”, Milliyet, S. 1452, (22.05.1954), s. 3.
• “Güney Kore yeni seçime gidiyor”, Cumhuriyet, S. 12376, (07.01.1959), s. 3.
• “Güney Kore’de 2 Gazeteci Polislerin göz önünde dayak yedi”, Milliyet, S. 3509, (14.02.1960), s. 1.
• “Güney Kore’de basın hürriyeti yok ediliyor”, Milliyet, S. 3074, (01.12.1958), ss. 1,5
• “Güney Kore’de Basın ve muhalefet karşı ‘Birleşik cephe’”, Milliyet, S. 3076, (03.12.1958), s. 1.
• “Güney Kore’de, dün bin kişi nümayişte bulundu”, Ulus, S. 13183, (14.04.1960), s. 3.
• “Güney Kore’de dün yeniden öğrenci nümayişleri oldu”, Ulus, S. 13185, (16.04.1960), s. 3.
• “Güney Kore’de hürriyet isteyen halkın kanlı nümayişleri”, Cumhuriyet, S. 12831, (13.04.1960), s.1.
• “Güney Kore’de seçim yapılıyor”, Cumhuriyet, S. 10708, (20.05.1954), s. 3.
• “Güney Kore’de seçimi iktidar partisi kazandı”, Cumhuriyet, S. 10710, (22.05.1954), s. 7.
• “Güney Kore’de seçimi Sygman Rhee kazandı”, Cumhuriyet, S. 12132, (05.05.1958), s. 3.
• “Güney Korede Siyasî Durum”, Zafer, S. 3806, (23.04.1960), s. 8.
• “Güney Kore’de Syngman Rhee aleyhtarlığı”, Cumhuriyet, S. 10462, (16.09.1953), ss. 1, 6.
• “Güney Kore’de yine hadiseler çıktı”, Cumhuriyet, S. 12834, (16.04.1960), s.3.
• “Güney Kore’deki Seçim Kanlı Oldu”, Milliyet, S. 3540, (16.03.1960), ss. 1, 5.
• İpekçi, Abdi, “Kore”, Milliyet, S. 4030, (16.08.1961), s. 3.
• “İstanbul’da 22 partili mahkemeye verildi”, Cumhuriyet, S. 12839, (21.04.1960), ss. 1, 5.
• Karaosmanoğlu, Y. K., “Güney Kore ikinci kurtuluş savaşında”, Ulus, S.13194, (25.04.1960), ss. 1, 5.
• ____________, “Türkiye ve Güney Kore”, Ulus, S. 13167, (27.03.1960), ss. 1, 5.
• Kohen, Sami, “Bahar Taarruzu”, Milliyet, S.14163, (17.04.1987), s. 5.
• __________, “Güney Kore’de İsyan”, Milliyet, S. 3574, (21.04.1960), s. 2.
• ___________, “Güney Kore’de, Ordu Çang idaresini neden devirdi?”, Milliyet, S. 3943, (17.05.1961), s. 3.
• ___________, “Hür Olmayan ‘Hür Milletler’”, Milliyet, S.3151, (16.02.1959), s. 2.
• “Kore Başkanı Teminat Verdi”, Milliyet, S.3132, (28.01.1959), s. 5.
• “Kore Cumhurbaşkanı Syngman Rhee dün istifa edeceğini söyledi”, Cumhuriyet, S.12845, (27.04.1960), ss. 1,5.
• “Kore Hükümeti istifa mecburiyetinde kaldı”, Cumhuriyet, S.12840, (22.04.1960), ss. 1,5.
• “Kore Meclisi Rhee’nin İstifa Etmesini İstedi”, Milliyet, S.3580, (27.04.1960), ss. 1,5.
• “Kore Meclisi’nde Büyük Kavga Çıktı”, Milliyet, S. 3576, (23.04.1960), ss. 1,7.
• “Kore seçimleri yenilenecek”, Cumhuriyet, S. 12842, (24.04.1960), ss. 1,5.
• “Kore’de 200 Profesör nümayişlere katıldı”, Cumhuriyet, S.12844, (26.04.1960), s. 3.
• “Kore’de basının durumu nedir?”, Ulus, S. 13166, (26.03.1960), ss. 1, 5.
• “Kore’de binlerce öğrenci dün de nümayiş yaptı”, Ulus, S. 13189, (20.04.1960), s. 3.
• “Kore’de Bugün Seçim Yapılıyor”, Milliyet, S. 3539, (15.03.1960), s. 1.
• “Kore’de halk yine ayaklandı”, Cumhuriyet, S.12838, (20.04.1960), ss. 1,5.
• “Kore’de Hükümet Dün İstifa Etti”, Milliyet, S.3575, (22.04.1960), s. 1.
• “Kore’de muhalefet yeni seçim istiyor”, Cumhuriyet, S. 12841, (23.04.1960), ss. 1, 7.
• “Kore’de mücadele bitti: Rhee istifa etti”, Milliyet, S. 3581, (28.04.1960), ss. 1, 5.
• “Kore’de nümayiş isyan halini aldı”, Milliyet, S.3573, (20.04.1960), ss. 1, 5.
• “Kore’de nümayişçiler dün polise ateş açtılar”, Milliyet, S. 3574, (21.04.1960), ss. 1,5.
• “Kore’de profesörler dün nümayiş yaptılar”, Ulus, S. 13195, (26.04.1960), ss. 1, 4.
• “Kore’de Rhee Boyun Eğdi”, Milliyet, S. 3577, (24.04.1960), ss. 1, 5.
• “Kore’de seçimde ölenleri polisin vurduğu bildirildi”, Milliyet, S. 3544, (20.03.1960), s. 5.
• “Kore’de seçime hile mi karıştı?”, Ulus, S.13157, (17 Mart 1960), ss. 1, 5.
• “Kore’de talebe dün yine polisle çarpıştı”, Milliyet, S. 3572, (19.04.1960), s. 1.
• “Kore’deki seçimlerde hile yapıldığını duyan halk ayaklandı”, Cumhuriyet, S. 12805, (16.03.1960), ss. 1, 5.
• “Levottoman Korean presidentti lupaa erota”, Auttaja, Vol. 55, No: 17, (28.04.1960), s. 1.
• “NATO opens Meet in Riot-Torn Turkey”, The Daily Herald, No: 195, (02.05.1960), s. 1.
• “New Riots In Ankara”, The Sunday Herald, Vol. 37, No: 49, (15.05.1960), s. 1.
• Piri, M., “Amerika’nın ihtarı ve tefsirler”, Cumhuriyet, S. 12841, (23.04.1960), s. 3.
• ______, “Güney Kore’deki mücadelenin içyüzü ve beklenen netice”, Cumhuriyet, S. 12840, (22.04.1960), s. 2.
• “President May Cancel Visit To Korea”, The Utah Nippo, No: 9571, (22.04.1960), s. 4.
• “Rhee Agrees To Reorganize Government”, The Sunday Herald, Vol. 37, No:46, (24.04.1960), ss. 1, 4.
• “Rhee Scores Victory in Korea Vote”, The Daily Herald, No: 162, (16.03.1960), s. 1.
• “Rhee’nin partisi Meclis ekseriyetini kaybetti”, Milliyet, S. 3579, (26.04.1960), ss. 1, 5.
• “Rhee’s Palace Under Siege in Korea Riot”, The Daily Herald, No: 186, (19.04.1960), ss.1,4.
• “Rhee’s Resignation Imminent”, The Daily Herald, No: 191, (26.04.1960), ss. 1,2.
• “Rhee’yi kendi partisi şiddetle tenkit etti”, Milliyet, S. 3546, (22.03.1960), s. 3.
• “Rioting Kills 14 in Cities Of Turkey”, The Daily Herald, No: 194, (29.04.1960), ss. 1,4.
• “Sakin Sabahlarda Kanlı Seçimler, Milliyet, S. 3541, (17.03.1960), s. 1.
• Selener, N., “Kore’nin başa çıkılmaz tek şahsiyeti: Syngman Rhee”, Milliyet, S.1130, (01.07.1953, s. 3.
• “Singman Rinin bazı yetkileri alınıyor”, Ulus, S. 13193, (24.04.1960), ss. 1,5.
• “Studentii Turci Demonstreaza; Cer Demisia Guvernului Menderes”, Românul American, No:19, (07.05.1960), s. 1.
• “Sute de Oameni Ucişi de Armata Lui Syngman Rhee”, Românul American, No:17, (23.04.1960), s. 1.
• “Syngman Rheeyi kendi partisi tehdit ediyor”, Ulus, S. 13162, (22.03.1960), s. 3.
• Taşkın, Erdoğan, “Yönetimde Kelebek Etkisi,” Politik Ekonomik Durum, S. 200, (Mart 2014), s.6.
• Temizgüney, Firdes, “1960 Darbesine Giden Süreçte Önemli Bir Kesit: İstanbul Öğrenci Olayları”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, S. 27, (Bahar 2018), ss. 181-211.
• Toprak, Zafer, “İktidara Karşı Öğrenci Direnişi Aralık 1956, Prof. Turhan Feyizoğlu’nun Bakanlık Emrine Alınışı”, Toplumsal Tarih, S. 235, (Temmuz 2013), ss. 50–57.
• “U.S. Asks Rhee Fire Veep, Hold New Korea Election”, The Daily Herald, No: 188, (21.04.1960), ss. 1,4.
• “Vanha Korean presidentti voitti vaalissa”, Auttaja, Vol. 55, No: 12, (24.03.1960), s. 1.
• “What Is Korea Rioting All About? When Will It End?”, The Daily Herald, No:187, (20.04.1960), s. 1.
• “Yalnız başına girdiği seçimi Rhee kazandı”, Milliyet, S.3541, (17.03.1960), s. 1.
• “Yeni Döviz Miktarı Dün Belli Oldu”, Ege Ekspres, S.3080, (06.08.1958), s. 7.
• “Ylioppilaat kapinoivat Turkissa”, Auttaja, Vol.55, No: 18, (05.05.1960), s. 1.
• 5. Tez: Kaya, Asil, Modernleşme Sürecinde Türkiye’de Gençlik Hareketleri: Örgütsel, Düşünsel, Fonksiyonel ve Tarihsel Bir Değerlendirme (1865–1960), Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İzmir 2020.