YÜZELLİLİK OSMAN NURİ (BALKANLI) BEY’İN GAZETECİ KİMLİĞİ İLE TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NE BAKIŞI

Yıl 2021, Sayı: 22, 25 - 56, 01.07.2021

Şaduman Halıcı

https://doi.org/10.33431/belgi.956941

Öz

Bilindiği gibi Millî Mücadele sırasında Anadolu’da Müdafaa-i Hukuk hareketine ve ardından açılan TBMM yönetimine kimi sivil-asker aydınlar karşıt bir tavır takınmıştır. Bu isimlerden bir kısmı daha Millî Mücadele sonuçlanmadan Türkiye’den ayrılırken bir kısmı da Büyük Taarruz’un ardından ülkeden ayrılmışlar, daha sonra Yüzellilik liste içerisinde yer almışlardır. Bunlardan biri de Osman Nuri (Balkanlı)’dir. Bulgaristan’ın Tırnova [Kilifarevo] kasabasında doğan Osman Nuri, hukuk eğitimi aldıktan sonra bir süre serbest avukatlık yapmış, gazeteciliğe de bu dönemde başlamıştır. Yunan işgali öncesinde Ayvalık kaymakamlığı yapmış, işgalin ardından İstanbul Hükümeti’nce Balıkesir mutasarrıflığına atanmıştır. Balıkesir’de halkın direnişi ile karşılaşınca İstanbul’a geri dönmüş, bu kez Dersim mutasarrıflığına atanmıştır. Bu ataması da Heyet-i Temsiliye’nin direnişi ile karşılanınca bu kez Bolu mutasarrıflığı görevini üstlenmiştir. Bu görevi sırasında Millî Mücadele’ye karşıt tavrını sürdürmüştür. Bolu’nun Heyet-i Temsiliye yönetimine geçişi ile kentten ayrılarak İstanbul’a gelmiş ardından da 1920 Eylül ayında Bulgaristan’a geçmiştir. Şumnu’da yerleşen Osman Nuri Bey Nüvvab Medresesi’nde hocalık yapmasının yanı sıra gazeteciliği de sürdürmüştür. Mustafa Sabri’nin İskeçe’de çıkardığı Yarın gazetesinde; Şumnu’da yayınlanan İntibah, Sofya’da Açık Söz ve Dostluk gazetelerinde yazılar yazmıştır. 1938 yılına değin Bulgaristan’da yaşayan ve bu tarihte Türkiye’ye dönen Osman Nuri (Balkanlı), Balkan Türkleri arasında oldukça etkin olan gazetelerde yazdığı yazılarla öne çıkan isimlerden biridir. Gerek bu gazeteler, gerekse Osman Nuri’nin bu dönemde yaptığı çalışmalar ve savunduğu görüşler bu güne değin ortaya konmamıştır. Oysa bu yazılar Millî Mücadele karşıtlığının nedenlerini ortaya koyduğu gibi 1923 sonrasında Türkiye Cumhuriyeti’ne Balkan Türklerinin bakışını da açıklayacak niteliktedir. Bu çalışmada Osman Nuri’nin Türkiye Cumhuriyeti’ne bakışının yanı sıra Balkanlardaki muhafazakâr Türklerin, Türkiye’deki siyasal rejime bakışı ve devrimler konusundaki algı, düşünce ve savunuları da ortaya konulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Osman Nuri, Milli Mücadele, Yüzellilikler, anti-Kemalistler, Örgütlenme

Destekleyen Kurum

Anadolu Üniversitesi BAP

Proje Numarası

2005E044

Teşekkür

Anadolu Üniversitesi Rektörlüğüne ve BAP Koordinatörlüğü ile görevlilerine

YÜZELLİLİK OSMAN NURİ (BALKANLI) BEY’İN GAZETECİ KİMLİĞİ İLE TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NE BAKIŞI

Öz

As is known, some civilian-military intellectuals came out against the Countrywide Resistance Organization in Anatolia, and the governance of the Grand National Assembly of Turkey during the War of Independence. While some of these intellectuals left the country before the end of the War of Independence, others left the country following the Battle of Dumlupinar, and they were then listed among the Yuzellilik (150 Personae non Gratae) group. Osman Nuri (Balkanli) was one of these intellectuals. Osman Nuri, who was born in Tirnova [Kilifarevo] village of Bulgaria, worked as a self-employed lawyer after completing his law degree, and he also began to work as a journalist in the same period. He also worked as the governor of Ayvalik before the Greek Invasion, and then he was appointed as the governor of Balikesir by the Government of Istanbul. He came back to Istanbul when he found out about the civil resistance in Balikesir, and then he was appointed as the governor of Dersim. After the Representative Committee protested this appointment, he was then appointed as the governor of Bolu. He continued to come out against the War of Independence. He came back to Istanbul after the Representative Committee took over the governance of Bolu, and then he left for Bulgaria in September 1920. He settled in Şumnu and worked as a teacher/hodja in Nuvvab Madrasah and continued to work as a journalist. He wrote in Yarin (Tomorrow) Newspaper published by Mustafa Sabri in Iskeçe (Xanthi); in Intibah (Renaissance) newspaper published in Şumnu; and Acik Soz (Honest Words) and Dostluk (Friendship) newspapers in Sofia. Osman Nuri (Balkanli), who lived in Bulgaria until 1938 and returned to Turkey in the same year, was one of the most important persons with his columns in newspapers popular among the Turks in the Balkans. Both these newspapers and Osman Nuri’s other works and opinions have not yet been revealed. Whereas these articles both reveal the reasons of the opposition for the War of Independence, and they have the potential to explain the Balkan Turks’ outlook on the Turkish Republic after 1923. Besides Osman Nuri’s outlook on the Turkish Republic, in this study, the authors will try to present the conservative Balkan Turks’ outlook on the political regime in Turkey, and their perceptions, thoughts and arguments regarding the reforms.

Anahtar Kelimeler

Osman Nuri, the War of Independence, 150 Personae non-Gratae, anti-Kemalists, Organization

Proje Numarası

2005E044

Kaynakça

• Acaroğlu, M. Türker (1990), Bulgaristan'da Türk Gazetecilği (1865-1985), Gazeteciler Cemiyeti Yayınları, Erdini Basım ve Yayınevi, İstanbul.
• [Balkanlı], Ali Kemal (1932), Yeni Türk Lütgatı, Temeyyüz Matbaa ve Kitaphanesi, Filibe.
• Bayraktar, Bayram (1998), Ayvalık Tarihi, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.