Women and Sport in the Ottoman Empire (In the Light of the Ottoman Women's Press)

Yıl 2022, Sayı: 23, 281 - 304, 01.01.2022

Hatice Akın Zorba

https://doi.org/10.33431/belgi.1030977

Öz

The modernization movement in the Ottoman Empire covered a long period of time, yet this movement gained momentum with the proclamation of the Tanzimat feeding into military, legal, administrative, and educational areas. In line with this, the impact of the modernization movement was also evident in women’s rights and paved the way for improvements in women’s rights about marriage, inheritance, and education. However, these rights did not suffice for many Ottoman intellectuals, and Ottoman women’s rights were debated and problematized in literary works and newspaper articles written by these intellectuals. The growing body of literature on Ottoman women and women’s rights culminated in various publications exclusive to women. After the first newspaper was published exclusively for women in 1868, rapid development was seen in the number of such publications during the Second Constitutional Era.
These newspapers functioned in two ways. First, they contributed to women’s cultural and personal growth because, with their rich content, they encompassed a wide range of articles about family life, upbringing, fashion, household management, and news on European women’s lives, national and international developments. Second, with the articles centered on women’s rights, these newspapers gave voice to Ottoman women’s struggle for rights and freedom.
This study focuses on sports as one of the domains of social life and investigates women’s perception and awareness of the sport through analyzing articles found in newspapers and magazines exclusively published for Ottoman women. These publications were accessed through the database of Women’s Library and the Bibliography of Old Letter Turkish Women’s Journals in Istanbul Libraries (1869-1927). Additionally, some relevant articles published in prominent Ottoman magazines were also included.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, Woman, Press, Sport

OSMANLI’DA KADIN VE SPOR (OSMANLI KADIN BASINI IŞIĞINDA)

Öz

Osmanlı Devleti’nde uzun bir sürece yayılmış olan modernleşme hareketi Tanzimat’ın ilanı ile hız kazanarak askeri, hukuki, idari, eğitim gibi pek çok alana sirayet etmiştir. Bu gelişim kadınların hayatını da etkilemiş evlilik, miras hukuku, eğitim gibi çeşitli alanlarda sahip oldukları haklar olumlu yönde değiştirilmiştir. Yaşanan toplumsal değişime ve Avrupa’daki gelişmelere paralel olarak kadının toplumdaki konumu, hakları, eğitimi gibi konular Tanzimat aydınları tarafından edebi eserlerde ve dönemin gazetelerinde kaleme aldıkları makalelerle eleştirilmeye ve sorgulanmaya başlamıştır. Osmanlı kadınlarının durumunun bu şekilde gündeme getirilmesi ve basında kadınların yer bulması, kadınlara yönelik dergilerin çıkarılmasının önünü açmıştır. İlk defa 1868’de başlayan kadın basını hızlı bir gelişme seyretmiş, kadın gazetelerinin sayısı özellikle II. Meşrutiyet’ten giderek artmıştır.
Son derece zengin bir içeriğe sahip olan kadın gazeteleri, hak ve özgürlük mücadelesinde kadınların görünürlüğünü arttırırken, kadınların kültürel ve kişisel gelişimlerine de hizmet etmiştir. Sosyal hayat, eğitim, hukuk, iş hayatı gibi çeşitli alanlarda hak arayışının yanı sıra aile, evlilik, kadın-erkek ilişkileri, çocuk eğitimi, giyim, spor, moda, ev idaresi gibi birçok farklı konuda yazılara, Avrupa’daki hemcinslerinin hayatına, iç ve dış gelişmelere dair haberlere yer verilmiştir.
Bu çalışmada Osmanlı kadın basınında yer alan spora dair yazılar incelenerek, kadınların sporla ilişkisi, spor algısı, farkındalığı, sporun hangi yönlerden ele alındığı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Konu değerlendirilirken yayım hayatına Osmanlı Devleti zamanında başlayan dergi ve gazeteler dikkate alınmıştır. Osmanlı kadın basınında yer alan yazıların tespiti için Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı tarafından yayımlanan İstanbul Kütüphanelerindeki Eski Harfli Türkçe Kadın Dergileri Bibliyografyası (1869-1927)’ndan yararlanılmıştır. Ayrıca Osmanlı basınında kadın ve spora dair kaleme alınan bazı yazılara da yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Kadın, Basın, Spor

Kaynakça

• Ahmet Edip; “Çirkinlik”, Türk Kadını, S.2, ss.19-21, 6 Haziran 1334 (6 Haziran 1918).
• “Hıfzısıhhat-ı Beden- Hıfzısıhha-i Ahlâk”, Hanımlara Mahsus Gazete, S.16, ss.1-2., 12 Teşrîn-i evvel 1311 (24 Ekim 1895).