TÜRK’ÜN MİLLÎ DAVASI “KIBRIS MESELESİ”NİN 1955-1967 YILLARI ARASINDA MUŞ BASININDAKİ YANSIMALARI

Yıl 2022, Sayı: 24, 239 - 265, 01.07.2022

Fadime Tosik Dinç

https://doi.org/10.33431/belgi.1091157

Cited By: 1

Öz

Kıbrıslı Rumlar, 1945’ten sonra Yunanistan’a bağlanma isteklerini açığa vurmuşlar ve 1950’den itibaren Yunanistan’dan da büyük destek görmeye başlamışlardır. Yunanistan, Kıbrıs’ın ilhakı niyetiyle konuyu Ekim 1954’te Birleşmiş Milletlere taşımış, burada sonuç elde edemeyince Ada’da şiddet olaylarını desteklemiştir. Bu destekle Rumlar, 1955’te İngiliz ve Türklere yönelik şiddet faaliyetlerine başlamışlardır. Kıbrıs’taki şiddet olayları ulusal basında olduğu gibi Muş basınında da öncelikli haber konusu olmuştur. Bu dönemde Muş basını Kıbrıslı Türklerin sesini duyurmak ve Muş halkını Kıbrıs konusunda aydınlatma görevini üstlenmiştir. Türk kamuoyunun baskıları üzerine, İngiltere’nin 30 Haziran 1955’te Türkiye ve Yunanistan’ı Kıbrıs meselesini görüşmek üzere toplantıya çağırması, 1923’ten beri Türkiye’nin Kıbrıs’ı İngiltere’nin bir iç meselesi olarak görme politikasından vazgeçmesine neden olmuştur. Demokrat Parti Hükümeti, Kıbrıslı Türklerin Ada’da huzur içinde yaşamalarını sağlamak için 1955-1959 yılları arasında aktif bir politika izlemeye başlamıştır. Bunun neticesinde Türkiye, Zürih ve Londra Antlaşmalarını imzalayarak Ada’da İngiltere ve Yunanistan’la birlikte garantör devlet durumuna gelmiştir. 1960’ta Kıbrıs Cumhuriyeti kurulmuşsa da Rumlar, Kıbrıs Anayasasını görmezden gelerek Türklere karşı 1963 ve 1967 yıllarında kanlı saldırılar düzenlemişlerdir. Bunun üzerine Türkiye garantör devlet olma hakkını kullanarak müdahale etmek istemiş, ancak özellikle ABD’nin karşı çıkması yüzünden küçük müdahalelerle yetinmek zorunda kalmıştır. Bu dönemde genel Türk basınında olduğu gibi Muş yerel basınında da 1963 ve 1967 olayları çokça yer bulmuş ve ABD’nin Türkiye’nin müdahalesine izin vermemesi ABD’nin dostluğunun sorgulanmasına neden olmuştur. Bu çalışmada Muş’ta çıkan gazetelerin Kıbrıs’taki gelişmeleri Muş kamuoyuna nasıl yansıttığı ve olaylar karşısındaki tutumlarını ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu amaçla 1 Temmuz 1955-15 Aralık 1967 tarihleri arasında Muş’ta çıkan gazetelerinin nüshaları taranmış, Kıbrıs’taki gelişmeler, gelişmeler karşısında Türkiye’nin, uluslararası kuruluşların ve müttefik devletlerin tutumları ile ilgili manşetler, yazılar, değerlendirmeler incelenmiş ve gerekli yorumlar yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Yunanistan, Kıbrıs, Kıbrıs Meselesi, Türkler, Rumlar, Muş Basını

THE REFLECTIONS OF THE NATIONAL CASE OF TURK'S "THE CYPRUS ISSUE" IN THE MUS LOCAL PRESS BETWEEN 1955-1967

Öz

Greek Cypriots expressed their desire to join Greece after 1945 and started to receive great support from Greece as of 1950. With the intention of the annexation of Cyprus, Greece brought the issue to the United Nations in October 1954. After failing to realize her aim, Greece started to support violence on the Island. Having been backed by mainland Greece, the Greek Cypriots began their violent activities against the British and Turks in 1955. Violence in Cyprus has been a priority news item in the Muş local press as well as in the Turkish national press. In this period, Muş local press undertook the task of making the Turkish Cypriots' voice heard and enlightening the people of Muş about Cyprus. Upon the pressures of the Turkish public, the UK's invitation to a meeting between Turkey and Greece on 30 June 1955 to discuss the Cyprus issue caused Turkey to abandon its policy of considering Cyprus as an internal matter of Britain since 1923. The Democratic Party Government started to follow an active policy between 1955-1959 in order to ensure that Turkish Cypriots live in peace on the Island. As a result of this, Turkey signed the Zurich and London Agreements and became a guarantor state on the island together with England and Greece. Even though the Republic of Cyprus was established in 1960, ignoring the Cyprus Constitution, the Greek Cypriots carried out bloody attacks against the Turks in 1963 and 1967. Thereupon, Turkey wanted to intervene by using its right to be a guarantor state, but had to be content with small interventions, especially because of the opposition of the USA. In this period, as in the whole Turkish press, the events of 1963 and 1967 were widely covered in the local press of Muş, and the USA's refusal to allow Turkey's intervention led to the questioning of the friendship of the USA. In this study, it is aimed to reveal how the newspapers published in Muş reflect the developments in Cyprus to the Muş public opinion and their attitudes towards the events. For this purpose, the copies of the local newspapers published in Muş between July 1, 1955 and December 15, 1967 were examined to find out how the developments in Cyprus were reflected to the headlines, articles and evaluations published in those newspapers to highlight the attitudes of Turkey, international organizations and allied states.

Anahtar Kelimeler

Turkey, Greece, Cyprus, Cyprus issue, Turkish Cypriots, Greek Cypriots, Muş Local Press

Kaynakça

• 1. Arşiv Belgeleri 1.1. T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA) 2. Resmî Yayınlar 3. Süreli Yayınlar 3.1. Gazeteler Cumhuriyet, İstanbul Ekspres Muş Altınova Şark Telgraf Yeni Uyanış Yeni Zafer 4. Telif Eserler Alasya, H. Fikret (1988), Tarihte Kıbrıs, Lefkoşe: Kıbrıs Türk Kültür Derneği Merkezi Yayınları. Armaoğlu, Fahir (1994), 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1980), C. I, Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları. Türeli, Osman Nuri (1964), “Kıbrıs Davası ve Türkiye” Şark Telgraf, 3 Ocak.