İZMİR’DE VARLIK VERGİSİ UYGULAMASININ ANALİZİ: VERGİLENDİRME, HACİZLER VE HATIRALAR

Yıl 2023, Sayı: 25, 95 - 122, 01.01.2023

Onur Yılmaz

https://doi.org/10.33431/belgi.1204470

Cited By: 1

Öz

Osmanlı İmparatorluğu dönemi boyunca İzmir ve çevresinde yaşayan Yahudiler, İzmir'in Yunan işgalinden kurtulmasıyla Rumların ve Ermenilerin şehri terk etmesinden dolayı İzmir’in tek azınlık topluğu hâline gelmişlerdir. İzmir’in dinî, kültürel ve sosyoekonomik hayatında önemli bir yere sahip olan İzmir Yahudileri, İkinci Dünya Savaşı’nın getirdiği olumsuzluklardan etkilenmişlerdir. İkinci Dünya Savaşı yıllarında yürürlüğe konan bazı uygulamalar İzmir Yahudilerinde tedirginliğe yol açmıştır. Bu uygulamalardan biri olan Varlık Vergisi, İzmir Yahudilerini çeşitli yönlerden etkilemiştir. Bu araştırma, İkinci Dünya Savaşı yıllarında yürürlüğe konan Varlık Vergisi uygulamasının İzmir Yahudilerini nasıl etkilediğini incelemektedir. Bu inceleme ‘‘Varlık Vergisi İzmir’de nasıl uygulandı? Varlık Vergisi’nin İzmir Yahudilerine etkileri nelerdir? Varlık Vergisi uygulaması, o günleri yaşayan İzmirli Yahudilerinin belleklerinde nasıl bir yere sahiptir?’’ sorularına cevap aramaktadır.
Bu araştırmanın veri kaynaklarını dönemin İzmir basınından derlenen haberler, ilanlar ve veriler teşkil etmektedir. Araştırmada dönemin İzmir basının önde gelen iki gazetesi olan Yeni Asır ve Anadolu gazeteleri incelenmiştir. Ayrıca bu araştırmanın veri kaynaklarını, İzmir Musevi Cemaati Vakfı Arşivi, İzmir Ticaret Odası Arşivi, araştırma çalışmalarından derlenen bilgiler, İkinci Dünya Savaşı yıllarını yaşamış İzmirli Yahudiler ve İzmir Musevi Cemaati Vakfı yetkilileriyle yapılan görüşmeler oluşturmaktadır. Araştırmalardan elde edilen veriler analiz edilip okunabilir hale getirilerek İzmir Yahudilerinin Varlık Vergisi uygulamasından nasıl etkilendiği değerlendirilmeye çalışılmıştır.
Bu araştırma, İkinci Dünya Savaşı yıllarında yürürlüğe konan Varlık Vergisi İzmir uygulamasının İzmir Yahudilerini sosyal ve ekonomik yönlerden nasıl etkilediğini ele almayı amaçlamaktadır. Bu amaçla araştırmada Varlık Vergisi uygulamasının her aşamasında gerçekleşen hadiseler istatistiklerle ifade edilmiştir. Bu İnceleme Varlık Vergisi uygulamasının İzmir’de nasıl tatbik edildiğini çeşitli açılardan ele almaya çalışmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İzmir Yahudiler, Varlık Vergisi, Yahudiler, İzmir, II. Dünya Savaşı

ANALYSIS OF THE WEALTH TAX IMPLEMENTATION IN IZMIR: TAXATION, FORECLOSURES AND MEMORY

Öz

The Jews living in and around Izmir during the Ottoman Empire became the only minority community in Izmir with the establishment of the Turkish Republic. Izmir Jews, who have an important place in the religious, cultural, and socioeconomic life of Izmir, were affected by the negativities brought by the Second World War. Some practices put into effect during the Second World War caused uneasiness among the Jews of Izmir. The wealth tax, one of these practices, affected the Jews of Izmir in various ways. This research examines how the implementation of the wealth tax, which was put into effect during the Second World War, affected the Jews of Izmir. This review is "How was the Wealth Tax applied in İzmir? What are the effects of the wealth tax on the Jews of Izmir? What kind of place does the wealth tax practice have in the memories of the Jews of Izmir living in those days?
The data sources for this research are the news, announcements, and data compiled from the Izmir press of the period. In the research, Yeni Asr and Anadolu newspapers, which were the two leading newspapers of the Izmir press at that time, were examined. Furthermore, the Izmir Jewish Community Foundation Archive, the Izmir Chamber of Commerce Archive, information compiled from research studies, Jews of Izmir who lived through WWII, and interviews with Izmir Jewish Community Foundation officials were used as data sources for this research. By analyzing the data obtained from the research and making it readable, it was tried to evaluate how the Jews of Izmir were affected by the Wealth Tax application.
This research aims to examine how the Izmir Wealth Tax implementation, which was put into effect during the Second World War, affected the Jews of Izmir in social and economic aspects. Statistics were used to express the events that occurred at each stage of the Wealth Tax application in the research. This review attempts to address how the wealth tax application is implemented in Izmir from various angles.

Anahtar Kelimeler

İzmir Jews, Wealth Tax, Jewry, İzmir, World War II

Kaynakça

• Armaoğlu, Fahir (1987), 20. Yüzyıl Siyasî Tarihi (1914-1980), Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Bali, N. Rıfat (2000), Cumhuriyet Yıllarında Türkiye Yahudileri Bir Türkleştirme Serüveni (1923-1945), 3. bs. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bora, Siren (1995), İzmir Yahudileri Tarihi (1908-1923), İstanbul: Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın.
• Danon, Dina (2020), The Jews of Ottoman İzmir A Modern History, Stanford-California: Stanford University Press.
• Nahum, Henri (2000), İzmir Yahudileri, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ökte, Faik (1951), Varlık Vergisi Faciası, İstanbul: Nebioğlu Yayınevi.
• Güçlü, Muhammet (1991), “Varlık Vergisi (11.11.1942-15.03.1944)”, Akdeniz Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılapları Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, C:2, S:3, s. 96-109.
• Serçe, Erkan (1999), “İzmir’de Muhtarlık Teşkilatının Kurulması ve İzmir Mahalleri”, Kebikeç, S:7-8, s. 155-170.
• Yılmaz, Onur (2022), ‘‘II. Dünya Savaşı’nda İzmir Yahudilerinin Sosyal ve Ekonomik Durumu’’, Tarih ve Günce, S: 10, s. 263-290.