The Reflection of the Second World War Period Theft and Murder Events on Cumhuriyet Newspaper

Yıl 2023, Sayı: 26, 127 - 148, 01.07.2023

Funda Öner

https://doi.org/10.33431/belgi.1191295

Öz

Extract
The phenomenon of crime, which is one of the elements that the state struggles to protect the social order, has been encountered in every period of history. While many factors play a role together in the formation of crime, factors such as poverty, unemployment, increasing inflation rates and socio-economic levels of individuals have come to the fore. Murder, which puts an end to human life by separating from all crimes that deeply affect human life, has emerged as an important element to be emphasized. Because no crime has directly ended human life, except murder, which has continued to be committed from the oldest ages of history to the present day.
While the desire to have something without making any effort or deserving has manifested itself since the day of humanity's existence, one of the easiest ways to realize this desire has been theft. In general, it has been observed that there is a close link between theft and poverty. The war years, especially the Second World War, turned the world economy upside down and deeply affected the lives of societies. In this respect, the period of the Second World War, in which the economic collapse was felt deeply, was the time period when many crime phenomena such as theft and murder increased.
Where the effects of the Second World War were felt, this situation was frequently mentioned in the newspapers of the period while there was an increase in theft and murder cases in Turkey. Cumhuriyet Newspaper, which continues its publication life today, was published daily during the Second World War. Crimes, especially important events of the period, were frequently included in the newspaper. Thus, Cumhuriyet Newspaper, one of Turkey's well-established newspapers, constituted a rich source while investigating the theft and murder cases. According to the characteristics of the period, there was a change in the news of theft and murder events in the content of the newspaper. In this article, while examining the theft and murder incidents reflected in Cumhuriyet Newspaper, it was tried to prove that it increased with the deteriorating socio-economy during the Second World War.

Anahtar Kelimeler

Crime, Theft, Murder, Cumhuriyet Newspaper, Second World War

İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI YILLARINDA HIRSIZLIK VE CİNAYET OLAYLARININ CUMHURİYET GAZETESİ’NE YANSIMASI

Öz

Toplumsal düzenin korunabilmesi için devletin mücadele ettiği unsurların başında gelen suç olgusuna tarihin her döneminde rastlanmıştır. Suçun oluşumunda pek çok faktör bir arada rol alırken özellikle yoksulluk, işsizlik, artan enflasyon oranları ve bireylerin sosyo-ekonomik düzeyleri gibi etkenler ön plana çıkmıştır. İnsan hayatını derinden etkileyen bütün suçlardan ayrılarak insan yaşamına son veren cinayet, üzerinde durulması gereken önemli bir unsur olarak karşımıza çıkmıştır. Çünkü tarihin en eski çağlarından günümüze kadar işlenmeye devam eden cinayet dışında hiçbir suç insan hayatını doğrudan sonlandırmamıştır.
İnsanlığın var olduğu günden itibaren emek harcamadan ve hak etmeden bir şeylere sahip olma isteği kendisini gösterirken bu isteği gerçekleştirmenin en kolay yollarından biri hırsızlık olmuştur. Genel olarak bakıldığında hırsızlık ile yoksulluk arasında sıkı bir bağ olduğu gözlemlenmiştir. Başta İkinci Dünya Savaşı olmak üzere savaş yılları dünya ekonomisini alt üst ederek toplumların yaşantısını derinden etkilemiştir. Bu açıdan ekonomik çöküntünün derinden hissedildiği İkinci Dünya Savaşı dönemi, başta hırsızlık ve cinayet olayları gibi pek çok suç olgusunun artış gösterdiği zaman dilimi olmuştur.
İkinci Dünya Savaşı etkilerinin hissedildiği Türkiye’de hırsızlık ve cinayet olaylarında artış yaşanırken bu durum dönemin gazetelerinde de sıklıkla yer almıştır. Günümüzde de yayın hayatına devam eden Cumhuriyet Gazetesi, İkinci Dünya Savaşı döneminde günlük olarak yayınlanmıştır. Gazete içerisinde dönemin önemli olayları başta olmak üzere işlenen suçlara da sıkça yer verilmiştir. Böylece Türkiye’nin köklü gazetelerinden olan Cumhuriyet Gazetesi, hırsızlık ve cinayet olaylarını araştırınken zengin bir kaynak teşkil etmiştir. Dönemin özelliklerine göre gazetenin içeriğindeki hırsızlık ve cinayet olayları haberlerinde değişim yaşanmıştır. Bu makalede Cumhuriyet Gazetesi’ne yansıyan hırsızlık ve cinayet olayları incelenirken İkinci Dünya Savaşı döneminde bozulan sosyo-ekonomi ile artış gösterdiği ispat edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Suç, Hırsızlık, Cinayet, Cumhuriyet Gazetesi, İkinci Dünya Savaşı

Kaynakça

• BCA 30.18.1.2.93.104.20.
• BCA, 30.18.1.2.93.104.10.
• “Okmeydanı’nda Bir Cesed Bulundu”, Cumhuriyet, 13 Aralık 1938, Sayı: 5239.
• “Okmeydanı’nda Bulunan Cesedin Hüviyeti”, Cumhuriyet, 14 Aralık 1938, Sayı: 5240.
• “Hırsızlık Vakaları”, Cumhuriyet, 14 Aralık 1938, Sayı:5240.
• “Trabzon’da Acıklı Bir Cinayet Oldu”, Cumhuriyet, 16 Aralık 1938, Sayı:5242.
• “Karamürsel Mensucat Fabrikasında Hırsızlık”, Cumhuriyet, 16 Aralık 1938, Sayı:5242.
• “Okmeydanı’ndaki Cinayet”, Cumhuriyet, 17 Aralık 1938, Sayı: 5243.
• “Fabrikadan Çalınan Kumaşlar”, Cumhuriyet, 17 Aralık 1938, Sayı:5243.
• “Okmeydanı’nda Bulunan Cesedin Hüviyeti Anlaşıldı”, Cumhuriyet, 20 Aralık 1938, Sayı: 5246.
• “Okmeydanı Cinayeti”, Cumhuriyet, 22 Aralık 1938, Sayı: 5248.
• “Kanuna Söven Hilmi Reis”, Cumhuriyet, 16 Ocak 1939, Sayı:5273.
• “Bursa’da Bir Cinayet Davası”, Cumhuriyet, 23 Ocak 1939, Sayı: 5280.
• “Bir Kişinin Ölümü İle Biten Kavganın Davası”, Cumhuriyet, 24 Ocak 1939, Sayı: 5281.
• “Bağdatlı Bir Şeyh Mahkemede”, Cumhuriyet, 26 Ocak 1939, Sayı:5283.
• “İkinci Defa Bilet Alınca Tepesi Atmış”, Cumhuriyet, 16 Şubat 1939, Sayı:5301.
• “Antika Dükkanında Garip Bir Hırsızlık”, Cumhuriyet, 22 Şubat 1939, Sayı: 5307.
• “35 Gün Hapse Mahkum Oldu” Cumhuriyet, 26 Şubat 1939, Sayı:5311.
• “Paldır Küldür Salih’in Marifeti”, Cumhuriyet, 5 Mart 1939, Sayı:5318.
• “Bir Amele Ablasını Bıçaklayarak Öldürdü”, Cumhuriyet, 15 Mart 1939, Sayı:5328.
• “Bir Amele Kız Kardeşini Beş Yerinden Yaralıyarak Öldürdü”, Son Posta, 15 Mart 1939, Sayı:3096.
• “Çalarken Tutuldu”, Cumhuriyet, 19 Mart 1939, Sayı:5332.
• “9 Ay Hapis!”, Cumhuriyet, 20 Mart 1939, Sayı:5333.
• “Bahçekapı Yangını”, Cumhuriyet, 21 Mart 1939, Sayı:5334.
• “Gelibolu’da Cinayet”, Cumhuriyet, 31 Mart 1939, Sayı: 5344.
• “Cinayetle Biten Bir İçki Alemi”, Cumhuriyet, 1 Nisan 1939, Sayı:5345.
• “Dayakla Ölüme Sebebiyet”, Cumhuriyet, 9 Nisan 1939, Sayı:5353.
• “Bursa’da Deli Rolü Yapan Katilin Muhakemesi”, Cumhuriyet, 10 Nisan 1939, Sayı:5354.
• “Haliçte ceset bulundu”, Cumhuriyet, 17 Nisan 1939, Sayı: 5361.
• “Kadın Yüzünden Bir Cinayet”, Cumhuriyet, 23 Nisan 1939, Sayı:5367.
• “Eskişehir de cinayet”, Cumhuriyet, 16 Mayıs 1939, Sayı: 5389.
• “Eskişehir’de Cinayet”, Cumhuriyet, 16 Mayıs 1939, Sayı:5389.
• “Namus Yüzünden Bir Cinayet Oldu”, Cumhuriyet, 22 Mayıs 1939, Sayı:5396.
• “Hırsız Hastabakıcı”, Cumhuriyet, 8 Haziran 1939, Sayı:5413.
• “Kimin Tarafından Dava Edildiğini Bilmeyen Adam”, Cumhuriyet, 9 Haziran 1939, Sayı: 5414.
• “Müşteri Süsü Vermiş”, Cumhuriyet, 13 Haziran 1939, Sayı: 5418.
• “Çocuklar İçin” Cumhuriyet, 16 Haziran 1939, Sayı: 5421.
• “Metresini Öldüren Şöfor”, Cumhuriyet, 28 Haziran 1939, Sayı:5433.
• “Metresini Öldüren Şöfor”, Vakit, 28 Haziran 1939, Sayı:7710.
• “Tabancanın İyiliği Sabit Olmuş”, Cumhuriyet, 19 Temmuz 1939, Sayı:5454.
• “Ermenak Köylerinde Feci Cinayet”, Cumhuriyet, 23 Temmuz 1939, Sayı: 5458.
• “Suçlu Büyükanne”, Cumhuriyet, 25 Temmuz 1939, Sayı:5460.
• “Çarşıkapıdaki Yıldız Oteli Cinayetinin Muhakemesi Bitti”, Cumhuriyet, 30 Temmuz 1939, Sayı: 5465.
• “Muzaffer mi Fazıl Mı?”, Cumhuriyet, 8 Ağustos 1939, Sayı: 5474.
• “İşsizlik ve Dilencilik ile Nasıl Mücadele Edilir?”, Cumhuriyet, 11 Ağustos 1939, Sayı:5477.
• “Nihayet Harp Başladı”, Cumhuriyet, 2 Eylül 1939, Sayı: 5499.
• “İtalya Sulh Teklifinde Bulundu”, Cumhuriyet, 3 Eylül 1939, Sayı: 5500.
• “İngiltere-Fransa Harb Halinde”, Cumhuriyet, 4 Eylül 1939, Sayı: 5501.
• “Muharebe Vaziyeti”, Cumhuriyet, 4 Eylül 1939, Sayı:5501.
• “Polonya’da Çek Lejyon Alayları Teşkil Ediliyor” Cumhuriyet, 5 Eylül 1939, Sayı:5502.
• “Leh – Alman cephesinde Bugünkü Harb Vaziyeti”, Cumhuriyet, 5 Eylül 1939, Sayı:5502.
• “Polonya Devlet Merkezi Dün Sabah Lublin’e Nakledildi”, Cumhuriyet, 7 Eylül 1939, Sayı: 5504.
• “Demirci Dükkanında İşlenen Cinayet”, Cumhuriyet, 30 Kasım 1939, Sayı: 5586.
• “Çivi Hırsızı” Cumhuriyet, 16 Aralık 1939, Sayı:5602.
• “Rekabet Yüzünden Cinayet”, Cumhuriyet, 7 Haziran 1942, Sayı:6396.
• “Ekmek Karnesi Çalan Hırsız”, Cumhuriyet, 25 Haziran 1942, Sayı:6414.
• “Topkapı Sarayı’ndan Eşya Çalanlar Mahkum Oldu”, Cumhuriyet, 16 Haziran 1942, Sayı: 6405.
• “Kocasını Öldüren Kadın İdama Mahkum Oldu”, Cumhuriyet, 30 Haziran 1942, Sayı: 5435.
• “Yakalanan Dilenciler”, Cumhuriyet, 6 Temmuz 1942, Sayı:5441.
• “Yağ Hırsızı”, Cumhuriyet, 6 Temmuz 1942, Sayı:5441.
• “Bir Bakkal Dükkânından Bütün Bir Mahallenin Ekmek Karnesi Çalındı”, Cumhuriyet, 25 Temmuz 1942, Sayı:6444.
• “Bir Eskicinin Marifeti”, Cumhuriyet, 10 Ağustos 1942, Sayı:6460.
• “Bir Çift Manda Aşırmışlar”, Cumhuriyet, 13 Ağustos 1942, Sayı:6463.
• “Karne Hırsızlığı Nasıl Yapılıyor?”, Cumhuriyet, 26 Ağustos 1942, Sayı:6476.
• “İhtikâr Suçluları”, Cumhuriyet, 24 Eylül 1942, Sayı: 6105.
• “İhtikârla Mücadele”, Cumhuriyet, 24 Eylül 1942, Sayı: 6105.
• “Bir Ölünün Ağzından Sökülen Altın Dişler”, Cumhuriyet, 17 Mart 1945, Sayı:7390.
• “Hain Analar”, Cumhuriyet, 5 Nisan 1945, Sayı:7409.
• “Hitler Evvelki Gün Öğle Üstü Ölmüş”, Cumhuriyet, 1 Mayıs 1945, Sayı: 7435.
• “Mussolini Nasıl Kurşuna Dizildi?” Cumhuriyet, 1 Mayıs 1945, Sayı: 7435.
• “Hitler Dün Berlin’de Öldü”, Cumhuriyet, 2 Mayıs 1945, Sayı: 7436.
• “Hitler ve Dostlarının Cesedleri Bulunamadı”, Cumhuriyet, 5 Mayıs 1945, Sayı: 7439.
• “Ekmek Karneleri Kaldırılacak Mı?”, Cumhuriyet, 16 Mayıs 1945, Sayı:7450.
• “Bir Haftada On Beş Ev Soyan Hırsızlık Çetesi Yakalandı”, Cumhuriyet, 5 Haziran 1945, Sayı:7470.
• “Çocuğunu Boğan Bir Anne Daha!”, Cumhuriyet, 9 Haziran 1945, Sayı:7474.
• “Ankara’da Meşhur Bir Doktor Hastası Tarafından Öldürüldü”, Cumhuriyet, 18 Ekim 1945 Sayı:7604.
• “Ankara Cinayeti Davası”, Cumhuriyet, 25 Ekim 1945, Sayı: 7611.
• “Almanya’da Açlık Halkı Ayaklandırıyor”, Cumhuriyet, 22 Mart 1946, Sayı: 7756.
• “Aç Almanya’da Hadiseler”, Cumhuriyet, 23 Mart 1946, Sayı: 7757.
• “Hamburg’da Açlığın Sebep Olduğu Yeni Hadiseler”, Cumhuriyet, 28 Mart 1946, Sayı: 7762.
• “Aç Avrupa”, Cumhuriyet, 6 Nisan 1946, Sayı: 7771.
• “Dünyadaki Cinayet Salgını İle Mücadele”, Cumhuriyet, 11 Nisan 1946, Sayı:7776.
• “Ankara Cinayeti”, Cumhuriyet, 6 Mayıs 1946, Sayı: 7801.
• “Üsküdar’da Feci Bir Cinayet”, Cumhuriyet, 13 Haziran 1946, Sayı:7839.
• “Adana’daki Feci Cinayetin Failleri Yakalandı”, Cumhuriyet, 7 Temmuz 1946, Sayı:7863.
• “Ankara Cinayeti”, Cumhuriyet, 10 Temmuz 1946, Sayı: 7866.
• “Bolu’daki Muhakeme”, Cumhuriyet, 16 Temmuz 1946, Sayı: 7872.
• “Ankara Cinayeti”, Cumhuriyet, 8 Ağustos 1946, Sayı: 7895.
• “Ekmek Karnesi Kaldırıldı”, Cumhuriyet, 9 Eylül 1946, Sayı: 7925.
• Aydemir, Şevket Süreyya (2011), İkinci Adam (1938- 1950), Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Bakar, Bülent (2013), “İstanbul’da Ekmek Karnesi Uygulaması, Karne ve Ekmek Suistimalleri (1942-1946), Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, Cilt:12, Sayı:24.
• Bülbül, İrfan (2012), “İkinci Dünya Savaşının Türkiye'de Sosyal Hayata Olumsuz Yansımaları”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Dergisi, Sayı:9, s.1-51.
• Dokuyan, Sabit (2013), “İkinci Dünya Savaşı Sırasında Yaşanan Gıda Sıkıntısı ve Ekmek Karnesi Uygulaması”, Turkish Studies Dergisi, Cilt:8, Sayı:5, s.193-210.
• Ergut, Ferdan (2004), Modern Devlet ve Polis Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Toplumsal Denetimin Diyalektiği, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Günşen İçli, Tülin (1993), Türkiye’de Suçlular Sosyal Kültürel ve Ekonomik Özellikleri, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara.
• Kanat, Cüneyt (2010), Ortaçağ Türk Devletlerinde Suç ve Ceza, Küre Yayınları, İstanbul.
• Karabulut, Umut (2014), “Davetsiz Misafiri Beklerken İkinci Dünya Savaşı Türkiye’sinde Pasif Güvenlik Önlemleri (1939-1940)”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Cilt 14, Sayı:28, s.199-223.
• Utkugün, Ceren (2016), İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Türkiye’de Ekonomik Sıkıntıların Sosyal Hayata Etkileri (1939-1945), Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
• Nadi, Yunus, “Biraz da İktisadi Vaziyetimize Dair”, Cumhuriyet, 25 Ekim 1939, Sayı:5252.
• Özcan, Mehmet (2006), “Hukuk Devleti: Modern Toplumun Siyasal Aracılığı İle Siyasal Meşruiyeti”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Sayı:2, s.119-144.
• Öztürk, Erdoğan (2005), “İkinci Dünya Savaşı Yıllarında İzmir’de Beslenme Sorunu”, Çağdaş Türkiye Tarihi Dergisi Araştırması, Cilt:4, Sayı:11, s.145-158.
• Öner, Solak ve Adem Solak (2015.), Gündelik Hayat Sosyolojisi Açısından Suç ve Suç Korkusu, Hegem Yayınları, Ankara.
• Polat, Cevdet, Hakan Eren ve Ferdi Erbakıcı (2013), “Hırsızlık Suçunu Etkileyen Faktörlerin Değerlendirilmesi Ve Geleceğe Yönelik Yaklaşımlar”, Güvenlik Bilimleri Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, s.1-34.
• Sebük, M. Ali, “Cinayet Davaları ve Tahkik Usulleri”, Cumhuriyet, 24 Mayıs 1946, Sayı: 7819.
• Sebük, M. Ali, “Bizde Cinayet Davaları Niçin Bu Kadar Uzar?”, Cumhuriyet, 30 Mayıs 1946, Sayı: 7825.
• Sebük, M. Ali, “Cinayet Davalarında İnsan Sözünün Kıymeti”, Cumhuriyet, 11 Haziran 1946, Sayı: 7836.
• Sebük, M. Ali “Cinayet Hukukumuzda Beliren Tehlike”, Cumhuriyet, 14 Haziran 1946, Sayı: 7840.
• Sebük, M. Ali, “Cinayetler ve Sebepleri”, Cumhuriyet, 29 Haziran 1946, Sayı: 7855.
• Sönmez, Hakan (2020), “Toplumsal Güvenliğin Sağlanmasında Önleyici Kolluğun Etkinliği Üzerine Kavramsal Bir Araştırma: Bursa İl Jandarma Örneği”, Uluslararası Beşeri Bilimler Ve Eğitim Dergisi, Cilt 6, Sayı:13, s.179- 206.
• Tekeli, İlhan ve Selim İlkin (2016), İktisadi Politikaları ve Uygulamalarıyla İkinci Dünya Savaşı Türkiye’si, İkinci Cilt, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Toprak, Zafer (2016), “Türkiye’nin Ekonomik Gelişimi (1923 – 2016)”, Modern Türkiye Tarihi, Pegem Akademi, Ankara.
• Turan, Şerafettin (1999), Türk Devrim Tarihi Çağdaşlık Yolunda Yeni Türkiye (10 Kasım 1938-14 Mayıs 1950), Bilgi Yayınevi, Ankara.
• Uzunkaya, Seçil Şenel (2019), “İkinci Dünya Savaşı Sonrasında Türkiye Ekonomisi Ve Marshall Planının Ekonomiye Etkileri”, Ekonomi, İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, Cilt 1, Sayı 3, s.176-185.
• Yeşilyurt, Ahmet (2013), Polis Mecmuası (1913-1928)’nda Polis Ve Cinayet, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Ankara.
• Yıldız, Yakup (2017), “Türk Düşünce Tarihinin Bir Kaynağı Olarak Cumhuriyet Gazetesi (1937-1952)”,İnönü University International Journal of Social Sciences (INIJOSS), Sayı:2, Cilt:6, s.207-237.
• Yücel, Mustafa Tören (2004), Kriminoloji, Umut Vakfı Yayınları, İstanbul.
• https://www.egm.gov.tr/asayis-suclari (Erişim Tarihi: 11.02.2021).