THE PRESENTATION OF THE BALKAN WARS BY AUSTRIAN POLITICAL HUMOR MAGAZINES

Yıl 2025, Sayı: 29, 61 - 84, 01.01.2025

Mehmet Ozan Gülada

https://doi.org/10.33431/belgi.1548945

Öz

The Balkan Wars, which started with Montenegro's declaration of war against the Ottoman Empire on October 8, 1912, spread over a wide area as Serbia, Bulgaria and Greece took action against the Ottoman Empire. The Ottoman Empire, fighting alone against the four Balkan states, suffered heavy defeats one after another on the fronts. In the Balkan Wars that took place in the last years of the Ottoman Empire, the empire lost a significant part of its lands on the European continent. The Balkan Wars, which were closely followed by the world press, were the subject of many cartoons in political humor magazines in Europe. Austrian political humor magazines also gave extensive coverage to the war in the Austro-Hungarian Empire, which was struggling for influence in the Balkans. The examination of the cartoons in these magazines is important in terms of revealing how the public opinion of the Austro-Hungarian Empire was sought to be shaped regarding the Balkan Wars through political humor magazines. The aim of the study was to determine how Austrian political humor magazines presented the Balkan Wars and what kind of messages they gave to their readers. For this purpose, cartoons about the Balkan Wars in Die Muskete, Kikeriki and Wiener Caricaturen, which were among the leading humor magazines in Austria during the Balkan Wars, were examined using Roland Barthes' semiotic model. Through Barthes' semiotic model, it was sought to reveal the open and secret messages intended to be given in the cartoons and the myths intended to be constructed. It was determined that the Ottoman Empire was portrayed as weak and helpless in the cartoons, while the focus was on the victory achieved by the Balkan States. However, in all three humor magazines, it was emphasized that Russia, the biggest rival of the Austro-Hungarian Empire in the region, directed or supported the Balkan States during the Balkan Wars. The study concluded that humor magazines displayed a distant approach towards the Ottoman Empire and the Balkan States and sought to draw the attention of the readers to the potential influence of Russia on the Balkan States during the Balkan Wars.

Anahtar Kelimeler

Balkan Wars, Humor, Media, Austria, Ottoman Empire

AVUSTURYA SİYASİ MİZAH DERGİLERİNİN BALKAN SAVAŞLARINI SUNUMU

Öz

8 Ekim 1912 tarihinde Karadağ’ın Osmanlı İmparatorluğu’na savaş ilanıyla başlayan Balkan Savaşları, Sırbistan, Bulgaristan ve Yunanistan’ın da Osmanlı İmparatorluğu’na karşı harekete geçmesiyle geniş bir alana yayılmıştır. Dört Balkan devletine karşı tek başına savaşan Osmanlı İmparatorluğu, cephelerde peş peşe ağır yenilgiler almıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nun son yıllarında meydana gelen Balkan Savaşları’nda imparatorluk, Avrupa kıtasındaki topraklarının önemli bir bölümünü kaybetmiştir. Dünya basının yakından takip ettiği Balkan Savaşları, Avrupa’daki siyasi mizah dergilerinin pek çok karikatürüne konu edilmiştir. Balkanlar’da etkinlik mücadelesi içerisine giren Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nda da Avusturya siyasi mizah dergileri, savaşa geniş yer vermiştir. Bu dergilerde yer alan karikatürlerin incelenmesi, siyasi mizah dergileri üzerinden Avusturya-Macaristan İmparatorluğu kamuoyunun Balkan Savaşları’na ilişkin ne yönde şekillendirilmeye çalışıldığının ortaya konulması bakımından önem taşımaktadır. Çalışmada Avusturya siyasi mizah dergilerinin Balkan Savaşları’nı ne şekilde sunduğu ve okuyucularına ne tür mesajlar verdiğinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla Balkan Savaşları sırasında Avusturya’nın önde gelen mizah dergileri içerisinde yer alan Die Muskete, Kikeriki ve Wiener Caricaturen mizah dergilerinin Balkan Savaşlarını konu alan karikatürleri, Roland Barthes’ın göstergebilim modeli kullanılarak incelenmiştir. Barthes’ın göstergebilim modeli üzerinden karikatürlerde verilmek istenen açık ve gizli mesajlar ile inşa edilmek istenen mitlerin ortaya konulmasına çalışılmıştır. Karikatürlerde Osmanlı İmparatorluğu’nun zayıf ve çaresiz resmedilirken Balkan devletlerinin ise elde ettiği zafere odaklanıldığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte her üç mizah dergisinde Balkan Savaşları’nda Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun bölgedeki en büyük rakibi Rusya’nın Balkan devletlerini yönlendirdiği ya da desteklediği üzerinde durulmuştur. Çalışmada mizah dergilerinde Balkan Savaşları’nda Osmanlı İmparatorluğu ve Balkan Devletleri’ne mesafeli bir yaklaşım sergilendiği ve Rusya’nın Balkan devletleri üzerindeki potansiyel nüfuzuna yönelik okurların dikkatinin çekilmesine çalışıldığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Balkan Savaşları, Mizah, Medya, Avusturya, Osmanlı İmparatorluğu

Kaynakça

• Ancheş, Diana-Ionela (2017), “Diplomatic Procedures during the Balkan Wars (1912-1913)”, Cross Border Journal for International Studies, S.2(1), (ss. 2-14).
• Anno (2024), Die Muskete. Erişim Tarihi: 9 Eylül 2024. https://anno.onb.ac.at/info/mus_info.html.
• Barthes, Roland (2017), Görüntünün Retoriği, Sanat ve Müzik. Çev. Ayşenaz Koş ve Ömer Albayrak. 2. Baskı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Barthes, Roland (2016), S/Z. Çev. Sündüz Öztürk Kasar. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Büyükbaş, Hakkı (2013), “Kimlik, Güç ve Dış Politika: 1912-13 Yıllarında Rusya’nın Balkan Politikası Üzerine Bir Analiz”, Akademik İncelemeler Dergisi, S.8(1), (s. 256).
• Çakmak, Zafer (2003), “Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun Bosna-Hersek’i İşgali ve Sonrasında Osmanlı Devleti ile Yaptığı Antlaşma”, Fırat Üniversitesi Doğu Araştırmaları Dergisi, S.2(1), (s. 19).
• Çetin, Nurten (2017), “I. Dünya Savaşı’na Giden Yolda Avusturya-Macaristan ile Sırbistan İhtilafı”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.19(1), (s. 392).
• Demiroğlu, Hasan (2016), “Balkan Savaşlarında Edirne'nin İşgali ve Geri Alınışının Rus Gazetelerine Yansıması”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.18(1), (s. 251).
• Dilek, Mehmet Sait (2013), “Osmanlı Devleti'nin Balkan Savaşları'ndaki Yenilgisinin Amerkan Basınındaki Yankıları”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S.33, (ss. 296-297).
• Emgili, Fahriye (2022), “Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun Bosna’yı İşgâli, Bosna’yı Değiştirme Çabaları (1878-1918) ve Bunun Millî Kimliklere Etkisi”, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, S.10(33), (s. 289).
• Erdem, Nilüfer (2013), “Balkan Savaşları Döneminde Yunan Basınında Kolera Vakaları”, Atatürk Yolu Dergisi, S.13(52), (s. 803).
• Fiske, John (2017), İletişim Çalışmalarına Giriş. Çev. Süleyman İrvan. 5. Baskı. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• KAP (2024), Schwäbische Worterklärungen. Erişim Tarihi: 2 Eylül 2024. https://kulturelle-alb-partie.de/wissenswertes/schwaebischkurs/schwaebische-wort-erklaerungen/.
• Karbi, Bilge (2019), “Çok Uluslu İmparatorluklar Çağının Sonuna Doğru Avusturya (-Macaristan) İmparatorluğu’nun Dış Politikasının Ana Hatları: 1848-1914”, Yeditepe Üniversitesi Tarih Bölümü Araştırma Dergisi, S.3(6), (s. 68).
• Kaytan, Gizem (2019), “Balkan Savaşları’nda Kuşatılmış Bir Şehir ve Kahraman Bir Kumandan: İşkodra Müdafaası ve Hasan Rıza Paşa”, Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, S.9(17), (s. 197).
• Kikeriki (1912a), “Kikeriki’nin 13 Ekim 1912 Tarihli Karikatürü”. Erişim Tarihi: 2 Eylül 2024. https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno?aid=kik&datum=19121013&seite=10&zoom=33.
• Kikeriki (1912b), “Kikeriki’nin 3 Kasım 1912 Tarihli Karikatürü”. Erişim Tarihi: 2 Eylül 2024. https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno?aid=kik&datum=19121103&seite=10&zoom=33.
• Kikeriki (1912c), “Kikeriki’nin 1 Aralık 1912 Tarihli Karikatürü”. Erişim Tarihi: 2 Eylül 2024. https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno?aid=kik&datum=19121201&seite=10&zoom=33.
• Malhut, Mustafa ve Bilgin Çelik (2022), “20. Yüzyıl Başında İngiltere'nin Balkan Politikası ve Balkan İttifakı'nın Oluşumundaki Rolü”, Journal of Anglo-Turkish Relations, S.3(1), (s. 23).
• Okur, Mehmet (2012), “The Times Gazetesi’ne Göre Balkan Savaşları ve İngiltere’nin Politikası”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, S.12(2), (s. 190).
• Özçelik, Mücahit (2012), “Avusturya-Macaristan İmparatoru’nun 1918 İstanbul Ziyaretinin Türk Basınına Yansımaları”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.27, (s. 52).
• Öztaş, Sezai ve Şenol Koçan (2023), “II. Balkan Savaşı’nda Doğu Trakya’nın Bulgar İşgalinden Kurtuluşu”, HUMANITAS-Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, S.11 (INCSOS VIII Özel Sayısı), (s. 274).
• Serbest, Murat Bürkan (2023), “20. Yüzyıl Başında Arnavutluk’un Kuruluş Sürecinde Avusturya-Macaristan ve İtalya Etkisi”, Journal of Academic Value Studies (JAVStudies), S.9(1), (s. 43).
• Uygur, Fatma (2024), “Balkan Savaşlarında Düvel-i Muazzam'ın Güçlü Aktörleri: Sazonov, Poincare, ve Grey’in Savaş Öncesi ve Sonrası 'Statüko'cu Politikaları”, Atatürk Yolu Dergisi, S.74, (s. 241).
• Yavuz, Fikrettin (2013), “New York Times Gazetesi’nin Gözüyle Balkan Savaşları”, Tarih Okulu Dergisi, S.16, (s. 180).
• Yetişgin, Memet ve Ömer Fatih Başkan (2018), “Yeni Pazar Sancağı Üzerinde Avusturya-Macaristan, Sırbistan ve Karadağ’ın Hakimiyet Mücadeleleri (1878-1909)”, Türk Dünyası Araştırmaları, S.118(232).