AVUSTRALYA BASININDA LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI ÜZERİNE DEĞERLENDİRMELER

Yıl 2025, Sayı: 29, 141 - 160, 01.01.2025

Orhan Özcan

https://doi.org/10.33431/belgi.1558258

Öz

Lozan Antlaşması, Türk milletinin bağımsızlık iradesini uluslararası alanda kabul ettirdiği büyük bir zafer olarak görülmüş ve yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin eski imparatorluğun küllerinden doğarak bağımsız bir güç olarak dünya sahnesine çıkmasını sağlamıştır. Avustralya basını, Lozan’ı Batı’nın Doğu’ya bakışında bir dönüm noktası olarak değerlendirmiş ve antlaşmanın sömürgeci düzenin temelini sarsarak ulusların kendi kaderini tayin etme hakkını ön plana çıkardığını vurgulamıştır. Bu çerçevede Lozan, Batı ile Doğu arasındaki ilişkilerin yeniden tanımlandığı bir süreç olarak ele alınmıştır. Avustralya basınına göre, Lozan’da kazanılan zafer, uzak topraklarda verilen bir bağımsızlık mücadelesinin emperyalist güçlerin eski yöntemlerinin geçerliliğini yitirdiğini gösteren önemli bir diplomatik başarıdır.

Çalışmada, İstanbul İşgal Kuvvetleri Komutanı Charles Harington’un İngiliz ordusuna yönelik mesajıyla birlikte Avustralya basınında yer alan üç yorum ve analiz niteliğindeki haber incelenmiştir. Ayrıca, Avustralya basınında Lozan Antlaşması sonrasında (25-31 Temmuz 1923) yer alan haberlere yer verilmiştir. Araştırma yöntemi olarak, kaynak taraması, sınıflandırma, çözümleme, eleştiri ve sentez aşamaları uygulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Avustralya Basını, Lozan Antlaşması, Charles Harington, Australian Worker, Aleksandr Lozovsky

EVALUATIONS ON THE PEACE TREATY OF LAUSANNE IN THE AUSTRALIAN PRESS

Öz

The Treaty of Lausanne is seen as a great victory in which the Turkish nation's will for independence was recognized on the international stage, allowing the new Republic of Turkey to rise from the ashes of the former empire as an independent actor in global affairs. The Australian press viewed Lausanne as a turning point in the West’s perspective on the East, emphasizing that the treaty shook the foundations of the colonial order and highlighted the principle of self-determination for nations. In this context, Lausanne is framed as a process in which the relationship between the West and the East was redefined. According to the Australian press, the victory at Lausanne represented a diplomatic success in which a distant struggle for independence declared the obsolescence of the imperial powers’ traditional methods.
In this study, three commentaries and analyses in the Australian press together with the message of Charles Harington, Commander of the Occupation Forces in Istanbul, to the British army are examined. In addition, the news in the Australian press after the Treaty of Lausanne (25-31 July 1923) is included. As a research method, the stages of source scanning, classification, analysis, criticism, and synthesis were applied.

Anahtar Kelimeler

Australian Press, Treaty of Lausanne, Charles Harington, Australian Worker, Aleksandr Lozovsky

Kaynakça

• “Evacuating Constantinople”, “Gen. Harington’s Message”, Register, 13 July 1923, p.7.
• “Lausanne Conference Ended”, Register, 18 July 1923, p.10.
• “At Lausanne Agreement Not Yet Reached”, Tweed Daily, 18 July 1923, p.5.
• “The Near East, Lausanne Conference”, West Australian, 18 July 1923, p.7.
• “Agreement at Lausanne Turkish Treaty”, Daily Telegraph, 18 July 1923, p.9.
• “The Turkish Situation Proposals Regarding Straits”, Maryborough Chronicle, Wide Bay and Burnett Advertiser, 18 July 1923, p.?
• “Turkish Demands”, Cairns Post, 19 July 1923, p.5.
• “Lausanne Conference”, Riverine Grazier, 20 July 1923, p.1.
• “Peace With Turkey”, Albany Advertiser, 21 July 1923, p.3.
• “International Matters”, “Near East Conference”, Western Argus, 24 July 1923, p.25.
• “Turkish Demands”, Northern Herald, 25 July 1923, p.12.
• “Agreement at Lausanne Turkish Treaty”, Daily Telegraph, 18 July 1923, p.9.
• “Lausanne and After”, Australian Worker, 18 July 1923, p.19.
• “Lausanne and the Ruhr”, Daily Herald, 21 July 1923, p.5.
• Armaoğlu, Fahir (1997), “Amerika, Sevres Antlaşması ve “Ermenistan Sınırları”, Belleten, Sayı: 230, Cilt: 61, ss. 133-148.
• Armaoğlu, Fahir (1991), “Amerikan Belgelerinde Lozan Konferansı ve Amerika”, Belleten, Cilt: 55, Sayı: 213, ss. 483-528.
• Bekcan, Umut (2021), “Sovyetler Birliği, Lozan Antlaşması ve Türkiye”, Belgi Dergisi, Sayı: 22, DOI: 10.33431/belgi.897962, ss. 241-253.
• Bilgiç, Tuba Ünlü (2014), “Amerikan Basınında Lozan Konferansı ve Ermeni Sorunu”, Ermeni Araştırmaları, Sayı: 47, ss. 123-156.
• Cevizliler, Erkan, Seyhan Akbulut (2019), “Lozan Barış Konferansı’nda Kapitülasyonlar Meselesi ve İsmet Paşa”, Atatürk Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 2, ss. 161-193.
• Çelebi, Mevlüt (2013), “90. Yılında Lozan Barış Antlaşması”, Tarih İncelemeleri Dergisi, Sayı: 28-1, ss. 1-4.
• Erhan, Çağrı (2003), “80. Yılında Lozan”, Mülkiye Dergisi, Cilt: 27, Sayı: 241, ss. 193-208.
• Eroğlu, Hamza (1985), “Şerefli Bir Tarih: Lozan”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 3, ss. 805-812.
• Hamitoğlu, Beşir (1978), “İktisadi Sistemimizin Oluşmasında Lozan Antlaşmasının Etkisi”, Lozan’ın 50. Yılına Armağan, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yay., İstanbul.
• Tekeli, İlhan, Selim İlkin (2014), İkinci Dünya Savaşı Türkiyesi, Birinci Cilt, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Harington, Charles (2023), İngiliz Komutan Anlatıyor: İstanbul’da İşgal Yılları, Çev.: Tuğçe Akyüz, Kronik, İstanbul.
• İnönü, İsmet (1987), Hatıralar, 2. Kitap, Bilgi Yayınevi, İstanbul.
• Kodal, Tahir (2006), “Lozan Barış Antlaşması ve Türk Kamuoyu”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: 22, Sayı: 64-65-66, ss. 215-244.
• Kodaman, Bayram (1989), “Lozan Andlaşması Hakkında Bir Değerlendirme (24 Temmuz 1923)”, On Dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 4, ss. 5-11.
• Lozan Barış Konferansı, Tutanaklar Belgeler (1972), Takım I, C.1, Seha L. Meray, A.Ü.S.B.F. Yayını, Ankara.
• Uzuner, Şebnem Oğuz (2022), “The New York Times Haberleri ile Lozan Konferansı’nda Azınlık Sorunu”, Tarih ve Gelecek Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 1, s. 189-206.
• Soysal, İsmail (2000), Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları (1920-1945), C.1, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• Şimşir, Bilâl N. (2014), Lozan Günlüğü, Bilgi Yayınevi, Ankara.
• Tınal, Melih (2017), İzzet Ege, “Küba Basınında Lozan Barış Konferansı”, Alınteri Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 2, s.75-88.
• Türk Dış Politikası, Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, Cilt I: 1919-1980 (2018), Editör: Baskın Oran, İletişim Yay., İstanbul.
• Toprak, Seydi Vakkas (2014), “Lozan Antlaşması’nın İstanbul Basınında Yankıları: Tevhîd-i Efkâr Örneği”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 27.
• Uygur, Fatma (2020), “Lozan Barış Antlaşması’na Dair Fransız Meclis Zabıtlarında İtirazlar ve İtiraflar”, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 65, ss. 147-180.
• Yalçın, Durmuş, Yaşar Akbıyık, Dursun Ali Akbulut, vd (2004), Türkiye Cumhuriyeti Tarihi I, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara.
• Yazıcıoğlu, Yaşar (2018), Her Yönüyle Lozan Antlaşması, Kripto, Ankara.
• Yüksel, Erol (2020), Mehmet Asım (Us)’ın Kaleminde Gündem Lozan, Yeditepe Akademi, İstanbul.
• Akça, Bayram, “Millî Mücadele Döneminde Ermeni Meselesi”, Atatürk Ansiklopedisi, https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/milli-mucadele-doneminde-ermeni-meselesi/?pdf=3477 (Erişim Tarihi: 28.9.2024).
• “Audi Alteram Partem”, https://www.merriam-webster.com/dictionary/audi%20alteram%20partem (Erişim Tarihi: 14.06.2023).
• “Audi Alteram Partem”, https://web.archive.org/web/20070914103303/http://www.duhaime.org/LegalDictionary/A/Audialterampartem.aspx (Erişim Tarihi: 14.06.2023).
• Bloody Sunday Massacre at Croke Park still resonates in Irish sport 100 years later”, www.abc.net.au/news/2020-11-21/bloody-sunay-centenary-gaa-croke-park/12880684 (Erişim Tarihi: 14.06.2023).
• “Eid Al-Adha or Bakrid”, https://www.india.com/festivals-events/eid-al-adha-or-bakrid-2020-date-and-time-history-and-significance-of-the-day-4098460/ (Erişim Tarihi: 21.06.2023).
• “Ernest Bennett”, https://en.wikipedia.org/wiki/Ernest_Bennett_(politician) (Erişim Tarihi: 11.09.2024).
• “Sidney, Baron Sonnino”, www.britannica.biography/Sidney-Barone-Sonnino (Erişim Tarihi: 11.08.2024).
• “Solomon Lozovsky”, https://tr.wikipedia.org/wiki/Solomon_Lozovski (Erişim Tarihi: 15.06.2023).