ÜSTÜNLÜK TEORİSİ BAĞLAMINDA TEYO PEHLİVAN FIKRALARI

Yıl 2023, Sayı: 8, 117 - 122, 12.06.2023

Ali Bedir

https://doi.org/10.59577/belgu.1295532

Öz

Anlatmaya dayalı türler arasında yer alan fıkra türü, toplumun bilinçaltında yer edinen unsurları, zevkleri, deneyimleri, eğitimsel unsurları, kültürü ve güldürü unsurlarını barındırır. Fıkra metinlerinin özellikleri arasında yer alan güldürürken düşündürme işlevi, mizah unsurunun oluşmasına zemin hazırlamaktadır. Mizah unsuru, çözümleme yapmayı ve yorumlamayı gerekli kılmaktadır. Mizah teorileri, mizah unsuru üzerinde çözümlemeler yapmanın sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Mizah teorileri içerisinde yer alan üstünlük teorisi, mizah unsurunu oluşturan ve gülmeyi etkileyen üstünlük bildirici olgularla ilgilenir. Fıkra türünde, fıkra tiplerinin üstünlük amacıyla hareket etmeleri veya üstünlük bildiren tutum sergilemeleri sonucunda mizah unsuru oluşmaktadır. Çalışmamızın sınırlılığı Teyo Pehlivan fıkralarıdır. Çalışmamızın amacı; Teyo Pehlivan fıkralarını üstünlük teorisi bağlamında incelemektir. Araştırmamızın problemi ise Teyo Pehlivan fıkralarında üstünlük bildiren ifadelerin neler olduğu ve bu ifadelerin mizah unsurunu nasıl etkilediğidir. Araştırmamız metin merkezli bir çalışmadır. Öncelikle mizah teorileri içerisinde yer alan üstünlük teorisiyle ilgili genel ifadeler üzerinde duracağız. Üstünlük teorisinin fıkra metinlerine uygulanmasıyla ilgili ifadelere değineceğiz. Komik unsurunu oluşturan üstünlük olgularının neler olduğunu tespit etmeye çalışacağız. Literatür taramasından elde ettiğimiz verilerden hareketle Teyo Pehlivan fıkralarını ele alacağız. Teyo Pehlivan fıkralarında yer alan üstünlük ifadeleri ve mizah unsurlarıyla ilgili elde ettiğimiz verileri karşılaştırmalı olarak inceleyeceğiz. Fıkra metinlerinde ulaştığımız bulgulardan hareketle, mahallî fıkra tipi olan Teyo Pehlivan’ın güldürü özellikleri üzerinde duracağız.

Anahtar Kelimeler

Fıkra, Üstünlük Teorisi, Teyo Pehlivan, Teyo

Teyo Pehlivan Jokes in the Context of Superiority Theory

Öz

The joke genre, which is among the genres based on narration, contains the elements, tastes, experiences, educational elements, culture and comedy elements that take place in the subconscious of the society. The function of making you think while making you laugh, which is among the features of the joke texts, lays the groundwork for the formation of the element of humor. The element of humor requires analysis and interpretation. Humor theories have emerged as a result of making analyzes on the element of humor. The supremacy theory, which is included in the humor theories, deals with the superiority facts that make up the humor element and affect the laughter. In the type of joke, the humor element is formed as a result of the joke types acting with the aim of superiority or displaying an attitude that states superiority. The limitation of our study is Teyo Pehlivan jokes. The aim of our study; To examine Teyo Pehlivan jokes in the context of superiority theory. The problem of our research is what are the expressions that express superiority in Teyo Pehlivan jokes and how these expressions affect the humor element. Our research is a text-centered study. First of all, we will focus on the general statements about the theory of superiority, which is among the theories of humor. We will touch on statements about the application of superiority theory to joke texts. We will try to determine what are the superiority facts that make up the comic element. Based on the data we obtained from the literature review, we will consider Teyo Pehlivan jokes. We will comparatively examine the data we obtained about the expressions of superiority and humor elements in Teyo Pehlivan jokes. Based on the findings we have reached in the texts of jokes, we will focus on the humorous features of Teyo Pehlivan, which is the local joke type.

Anahtar Kelimeler

Joke, Superiority Theory, Teyo Pehlivan, Teyo

Kaynakça

• Aristoteles. (1995). Retorik. (M. H. Doğan, Çev.) Yapı Kredi Yayınları.
• Boratav, P. N. (1969). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. Gerçek Yayınları.
• Duman, H. H. (2000). Erzurum Fıkraları ve Meşhur Nüktedanlar. Duyap.
• Eker, G. Ö. (2009). İnsan Kültür Mizah -Eğlence Endüstrisinde Tüketim Nesnesi Olarak Mizah-. Grafiker Yayınları.
• Güney, E. C. (1971). Folklor ve Halk Edebiyatı. Millî Eğitim Basımevi.
• Hobbes, T. (1992). Leviathan. (S. Lim, Çev.) Yapı Kredi Yayınları.
• Kılıç, M. Z., & Atnur, Y. (2001). Erzurum Fıkraları. Erzurum Kitaplığı.
• Morreall, J. (1997). Gülmeyi Ciddiye Almak. (K. Aysevener, & Ş. Soyer, Çev.) İris Yayıncılık.
• Öngören, F. (1983). Cumhuriyet Dönemi Türk Mizahı ve Hicvi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Özünlü, Ü. (2000). Gülmecenin Dilleri. Ankara: Doruk Yayınları.
• Şenocak, E. (2017). İronik Yaşamda Sonsuza Yürüyen Kahraman Nasreddin Hoca. Akçağ Yayınları.
• Türk Dil Kurumu. (1998). Türkçe Sözlük (Cilt 1 A-J). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basım Evi.
• Yıldırım, D. (1992). Fıkra. Komisyon içinde, Türk Dünyası El Kitabı (Cilt 3, s. 332-341). Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.