İkinci Meşrutiyet'in Türkiye Cumhuriyeti Dönemi Demokrasisine Etkileri

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 3, 331 - 353, 31.12.2024

Semih Şen

Öz

Bu çalışmanın amacı, Osmanlı padişahlarının yüzyıllar boyunca sahip olduğu mutlak monarşi düzeninin, İkinci Meşrutiyet’in ilanıyla sona erdirilmesinin ardından Türkiye’deki demokratikleşme sürecine olan etkilerini incelemektir. Çalışmada, öncelikle İkinci Meşrutiyet dönemi ele alınmış; bu dönemdeki olumlu ve olumsuz demokratik gelişmeler, seçim dönemleri ve siyasi olaylarla birlikte değerlendirilmiştir. İkinci Meşrutiyet’in Cumhuriyet dönemi üzerindeki doğrudan etkileri, demokratikleşme ve anti-demokratikleşme yönünden başlıklar halinde sunulmuştur. Veriler, ikincil kaynaklardan elde edilerek Osmanlı Devleti İkinci Meşrutiyet dönemi ile erken Cumhuriyet dönemi karşılaştırmalı bir analizle incelenmiştir. Bu dönemdeki demokratikleşme, siyasi partilileşme, kadın hareketleri ve seçim süreçlerindeki hızlı değişim, Türkiye’nin siyasi yapısını derinden etkilemiştir. Çalışma, bu demokratik mücadelelerin Türkiye’ye olan etkilerini ortaya koyarak, Türkiye’nin demokratikleşme sürecinin kökenlerini anlamaya yönelik önemli bir bakış açısı sunmaktadır. İkinci Meşrutiyet’in Türkiye’ye olan etkilerini özgün bir şekilde irdelemek, çalışmanın değerini artıran önemli bir unsurdur.

Anahtar Kelimeler

İkinci Meşrutiyet, Osmanlı Devleti, Türkiye, Demokrasi, Demokratikleşme

THE EFFECTS OF THE SECOND CONSTITUTIONAL PERIOD ON DEMOCRACY IN THE REPUBLIC OF TURKIYE PERIOD

Öz

The aim of this study is to examine the effects of the democratic transition process in Turkey following the abolition of the absolute monarchy system that had been in place for centuries under the Ottoman sultans, with the proclamation of the Second Constitutional Era. The study primarily focuses on the Second Constitutional Era, evaluating both the positive and negative democratic developments during this period, along with the electoral periods and political events. The direct effects of the Second Constitutional Era on the Republic period are presented in terms of democratic and anti-democratic developments. The data, obtained from secondary sources, is analyzed through a comparative method between the Ottoman Second Constitutional Era and the early Republic period. The rapid changes in democratization, political party formation, women's movements, and electoral processes during this period deeply impacted Turkey's political structure. The study provides important insights into the effects of these democratic struggles on Turkey, helping to understand the roots of Turkey's democratization process. A distinctive analysis of the effects of the Second Constitutional Era on Turkey adds significant value to this research.

Anahtar Kelimeler

Second Constitutional Era, Ottoman, Turkey, Democracy, Democratization

Kaynakça

• Acun, F. (2007). Osmanlı’nın Torunları Cumhuriyet’in Çocukları: Osmanlıdan Cumhuriyet’e Değişme ve Süreklilik. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 39-64.
• Ahmad, F. (2020). İttihat ve Terakki 1908 - 1914. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Ahmad, F., & Rustow, D. A. (1976). İkinci Meşrutiyet Döneminde Meclisler: 1908-1918. Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, 245-284.
• Akalın, M. (2017). 1908-1977 Arası Seçimleri. Şehir ve İrfan Araştırmaları Dergisi, 58-65.
• Akıncı, A., ve Usta, S. (2015). Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçişte Etkili Olan İç Faktörlerin Etkisi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 1-52.
• Akşin, S. (1980). 100 Soruda Jön Türkler ve İttihat ve Terakki . İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Akşin, S. (2017). Kısa Türkiye Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Albayrak, S. (2017). İrtica'ın Tarihçesi - II Meşrutiyet İslamcılığı ve Siyonizm. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Arai, M. (2016). Jön Türk Dönemi Türk Milliyetçiliği. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Armağan, S. (1967). Türkiyede Parlamento Seçimleri. Journal of Istanbul University Law Faculty, 45-100.
• Arslanel, M. N. ve Özkiraz, A. (2011). İkinci Meşrutiyet Döneminde Kadın Olmak. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 1-10.
• Aykaç, Z. (2021). Cumhuriyetin Devraldığı Siyasi Miras: II. Meşrutiyet. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 635-652.
• Ayna, B. ve Kuyuncu, F. (2021). 22. Meşrutiyet'in İlanı Sonrasında Sadrazam Kamil Paşa ve İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin İktidar Mücadelesi. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 67-82.
• Birecikli, İ. B. (2008). Yüzüncü yılında II. Meşrutiyet’in İlanı Üzerine Bir İnceleme. Gazi Akademik Bakış, 211-226.
• Birinci, A. (2020). Hürriyet ve İtilaf Fırkası 2. Meşrutiyet Devrinde İttihat ve Terakki’ye Karşı Çıkanlar. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Canıkalp, E. ve Ünlükaplan, İ. (2015). Yönetişim Kalitesi ve Yönetişimin Ölçülebilirliği. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 81-100.
• Czygan, C. (2010). Reflections on Justice: A Young Ottoman View of the Tanzimat. Middle Eastern Studies, 943-956.
• Çavdar, T. (2019). Türkiye'nin Siyasi Tarihi. Ankara: İmge Yayınevi.
• Çelebi, N. ve Asan, H. T. (2014). Meşrutiyet dönemi eğitimi ve insan/birey yetiştirme paradigmaları analizi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 262-270.
• Çelik, B. (2014). Osmanlı Avrupasında Seçim Deneyimleri 1908 ve 1912 Osmanlı Mebusan Meclisi Seçimleri. II. Uluslararası Balkan Sempozyumu: Balkanlar’da Osmanlı Mirası ve Defter-i Hâkânî”, (s. 541-564). Podgorica, Karadağ.
• Çiçek, Ö. (2019). İttihat ve Terakki Partisi: Tarihsel ve Kuramsal Bir Değerlendirme. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 107-123.
• Çınarlı, Ö. ve Safi, İ. (2019). İngiliz Yazılı Basınına Göre Bab-ı Ali Baskını ve Uluslararası Sonuçları. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 1786-1808.
• Demir, A. (2014). Klasik Kamu Yönetimi Yapısından Yerelleşmeye Geçiş: Yönetişim Kapsamında Bir Değerlendirme. Muş Alparslan Ünı ̇ versı ̇ tesı ̇ Sosyal Bı ̇ lı ̇ mler Dergisi, 151-171.
• Demir, S. (2019). II. Meşrutiyet Dönemi Hakimiyet-i Milliye Düşüncesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Çağdaş Düşünce Hayatı Dergisi, 50-63.
• Doğan, K. C. (2017). Yönetişim Kavramı Ve Türkiye'de Demokratikleşme Reformları: Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsman) Örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 267-287.
• Dönmez, G. ve Öztürk, C. (2018). İttihat ve Terakki Cemiyetinin Siyasi İktidar Anlayışı: İttihat ve Terakki Cemiyeti Bonapartist Miydi? Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 201-217.
• Efendi, A. M. (2016). JönTürk. İstanbul: Halk Kitabevi.
• Elove, M. E. (1952). İkinci Meşrutiyet Döneminin Siyasi Hayatına Bir Bakış. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 183-235.
• Fedayi, C. (2020). Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Hakimiyet-i Milliye ve Demokrasi. Muhafazakâr Düşünce Dergisi, 151-164.
• Fshazi, F. (2008). 2. Meşrutiyet ve Arnavutluk'taki Osmanlı Algısı: Arnavutlarla Osmanlı'nın Düşman Olduğu" O An". İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 161-178.
• Galoğlu, M. (2021). Milli Mücadele Tarihi -III Üçüncu Meşrutiyet (1920) Birinci Büyük Millet Meclisi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Gökbayır, S. (2012). Gizli Bir Cemiyetten İktidara: Osmanlı İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin 1908 Seçimleri Siyasi Programı. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 61-96.
• Gülaçar, A. G. (2018). II. Meşrutiyet Dönemi İktidar Oluşumu Sürecinde Basının Rolü. VAKANÜVİS- Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 119-120.
• Güneş, İ. (1992). 1912 Seçimleri ve Eskişehir'de Meydana Gelen Olaylar. Belleten, 459-482.
• Gürdoğan, B. (1959). İkinci Meşrutiyet Devrinde Anayasa Değişiklikleri. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 91-105.
• Gürpınar, H. R. (2021). Efsuncu Baba. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Hikmet, K. (2007, 12 1). Tek Partili Dönemde İşçi Örgütlenmeleri ve Sendikal Hareketler. sendika.org: https://sendika.org/2007/12/tek-partili-donemde-isci-orgutlenmeleri-ve-sendikal-hareketler-kemal-hikmet-16972 adresinden alındı
• İlkhan, S. (2018). İkinci Meşrutiyet Döneminde Türk Kadını. Bayterek International Journal of Academic Research, 56-76.
• Kaan, O. (2021). II. Meşrutiyet Dönemi Siyasal Gelişmelerinin Türkiye Demokrasi Tarihine Etkileri. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 346-368.
• Karakışla, Y. S. (1998). Osmanlı İmparatorluğu’nda 1908 Grevleri. Toplum ve Bilim. Toplum ve Bilim, 187-208.
• Karpat, K. H. (2021). Türk Demokrasi Tarihi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Keklik, E. (2020). İkinci Meşrutiyet Döneminde Eğitim Sorunu ve Osmanlı Aydınları. Tarih ve Gelecek Dergisi, 1487-1517.
• Köker, L. (2020). Mondernleşme Kemalizm ve Demokrasi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kuran, A. B. (2000). İnklap Tarihimiz ve Jön Türkler. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Kurnaz, Ş. (1995). Prof. Dr. Abdurrahman Çaycı’ya Armağan. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü.
• Mumyakmaz, A. (2019). Türkiye'nin Demokratikleşme Sürecinde Darbe, Ordu ve Vesayet. Toplum ve Kültür Araştırmaları Dergisi, 17-27.
• Olgun, K. (2004). 2. Meşrutiyet Dönemi Seçim Sistemi ve 1912 Seçimlerinde İzmit Sancağında Uygulanışı. Tarih Degisi, 139-154.
• Olgun, K. (2012). Osmanlı Meclis-i Mebusanı’nda Ara Seçimler (1908-1912 Dönemi). Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 1-24.
• Öngüç, B. (2021). 1912 Seçimleri: Demokratik Seçim İlkeleri Işığında Kısa Bir İnceleme. Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 307-323.
• Reyhan, C. (2008). Jön Türk Hareketi Üzerine Kavramsal Bir Çerçeve. Gazi Akademik Bakış, 121-138.
• Sarıbay, A. Y. (2001). Türkiye'de Demokrasi ve Politik Partiler. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Savaş, M. (1998). İkinci Meşrutiyet Döneminde İttihat ve Terâkki ve Basın. 1-24.
• Sebahattin, P. (2021). Türkiye Nasıl Kurtarılabilir? Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
• Shaw, S. J. (2016). Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye Cilt: 2. İstanbul: E Yayınları.
• Sobacı, M. Z. (2007). Yönetişim Kavramı ve Türkiye'de Uygulanabilirliği Üzerine Değerlendirmeler. Yönetim Bilimleri Dergisi, 219-236.
• Şakacı, B. K. (2009). Osmanlı Devleti’nde Yerel Seçimlerin Gelişimi. Türk Yurdu Dergisi.
• Tunaya, T. Z. (1960). Türkiye'nin Siyasi Hayatında Batılılaşma Hareketi. İstanbul: Yedigün Matbaası.
• Tunaya, T. Z. (1998). Hürriyetin İlanı İkinci Meşrutiyetin Siyasi Hayatına Bakışlar. İstanbul: Yenigün Haber Ajansı.
• Tunaya, T. Z. (1998). Türkiye'de Siyasal Partiler Cilt: 1 İkinci Meşrutiyet Dönemi 1908-1918. İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
• Tunaya, T. Z. (2015). Türkiye'de Siyasi Partiler Cilt 3: İttihat ve Terakki, Bir Çağın, Bir Kuşağın, Bir Partinin Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• TÜİK. (2012). Milletvekili Genel Seçimleri 1923-2011. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu.
• Varlı, A. ve Koraltürk, M. (2010). II. Meşrutiyet’ten Erken Cumhuriyet’e Milli İktisadın Sürekliliği ve İzmir İktisat Kongresi. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 127-142.
• Yazıcı, A. (2015). Osmanlı Hukuk-ı Aile Kararnamesi (1917) ve Sadreddin Efendi’nin Eleştirileri. EKEV Akademi Dergisi, 567-584.
• Yılmazata, M. (2018). 2. Meşrutiyet, Bosna-Hersek İlhak Krizi ve Osmanlı Matbuatı. Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi, 24-41.
• Yurtseven, Y. (2003 ). 1917 Tarihli Hukuk-i Aile Kararnamesi ve Osmanlı Aile Hukukuna Getirdiği Yenilikler. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 199-250.
• Yüksel, M. (2000). Yönetişim Kavramı Üzerine. Ankara Barosu Dergisi, 145-159.
• Zabçı, F. Ç. (2002). DÜnya Bankasının Küresel Pazar için Yeni Stratejisi: Yönetişim. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 151-179.
• Zeyrek, S. (2013). II. Meşrutiyet Döneminde İktidar- Muhalefet Çekişmeleri Üzerine Genel Bir Bakış. Uşak Sosyal Bilimler Dergisi, 25-58.
• Zürchrer, E. J. (2021). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.