THE ANALYSİS OF MAİNSTREAMİNG GENDER İN TURKEY AND GENDER EQUALİTY MONİTORİNG ASSOCİATİON (CEID)

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 3, 222 - 237, 31.12.2024

Tuğba Damgacı

Öz

Achieving gender equality in Turkey has been an ongoing and long-term struggle from the past to the present. In present-day Turkey, there are institutions within the state framework established to preserve, enhance, and prevent violations of gender equality. These include commissions within parliament, consultation centers within bar associations, programs or centers at universities for research in this field. The United Nations, based on the Universal Declaration of Human Rights, and the European Union, based on the European Convention on Human Rights, uphold the fundamental principle of equality, specifically aiming to achieve gender equality. The Strategy of Mainstreaming Gender also manifests itself in government policies and development goals based on this "common understanding" constructed by international norms. The study will examine the monitoring and evaluation process, as well as the standards, of the gender mainstreaming strategy through the European Union. The Gender Equality Monitoring Association (CEİD) in Turkey, which operates parallel to the work of the European Institute for Gender Equality (EIGE), is considered an example in the study of monitoring and evaluation programs in this field. Through the rights-based monitoring conducted under CEİD, examples will be provided to examine the current status of gender equality in Turkey. The programs completed and ongoing by CEİD serve as examples for the progression of gender equality.

Anahtar Kelimeler

Gender equality, Gender equality policies, Gender mainstreaming, EIGE, CEİD.

TÜRKİYE'DE TOPLUMSAL CİNSİYETİ ANA AKIMLAŞTIRMA STRATEJİSİNİN ANALİZİ VE CİNSİYET EŞİTLİĞİ İZLEME DERNEĞİ (CEİD)

Öz

Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlama geçmişten günümüze devam eden ve uzun soluklu bir mücadeledir. Günümüzde devlet bünyesinde toplumsal cinsiyet eşitliğinin korunması, geliştirilmesi ve hak ihlallerinin önlenmesi için kurulmuş kurumlar, meclis içinde komisyonlar, barolarda danışma merkezleri, bu alanda araştırma yapılması için üniversitelerde programlar veya merkezler bulunmaktadır. İnsan Hakları Beyannamesini temel alan Birleşmiş Milletler ile Avrupa İnsan Hakları Bildirgesini temel alan Avrupa Birliği’nin temel prensibi eşitlik ilkelerinin korunması ve eşitlik özelinde cinsiyet eşitliğinin sağlanmasıdır. Toplumsal cinsiyeti anaakımlaştırma tratejisi de bu “ortak anlayış” üzerinden uluslararası normlar tarafından kurgulanarak hükümet politikalarında ve kalkınma hedeflerinde varlığını göstermiştir. Çalışma; toplumsal cinsiyeti anaakımlaştırma stratejisinin Avrupa Birliği üzerinden izleme ve değerlendirme sürecini, standartlarını inceleyecektir. Bu konuda uzman kabul edilen birimlerden olan Avrupa Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Enstitüsü (EIGE) çalışmaları paralelinde Türkiye’deki izleme ve inceleme programlarından biri olan Cinsiyet Eşitliği İzleme Derneği (CEİD) çalışmanın örneklemidir. CEİD kapsamında gerçekleştirilen hak temelli izlemeler örneklendirilerek Türkiye’deki toplumsal cinsiyet eşitliğinin mevcut durumu sorgulanacaktır. CEİD tarafından tamamlanmış ve devam eden programlar cinsiyet eşitliğinin seyri için bir örnek teşkil etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal cinsiyet eşitliği, Toplumsal cinsiyet eşitliği politikaları, Toplumsal cinsiyeti anaakımlaştırma, EİGE, CEİD.

Kaynakça

• AB (2024). Avrupa Birliği ve Kadın. 22.03.2024 tarihinde https://www.ab.gov.tr/files/Duyurular/abgiy/2013/ab_kadin.pdf adresinden alındı.
• Batliwala, S. ve Pittman, A. (2010). Capturing Change in Women’s Realities: A Critical Overview of Current Monitoring & Evaluation Frameworks and Approaches. Association for Women’s Rights in Development (AWID), Cape Town, South Africa.
• CEİD (2024). 22.03.2024 tarihinde https://www.ceid.org.tr/ adresinden alındı.
• CEİD (2024). CEİD Hakkında. 22.03.2024 tarihinde https://ceidizler.ceid.org.tr/CEiD-Hakkinda adresinden alındı.
• Damgacı, T. (2024). Türkiye’de Toplumsal Cinsiyeti Ana Akımlaştırma Stratejisinin Kalkınma Planları Üzerinden Analizi. Politik Ekonomik Kuram, 8(2), 492-515. https://doi.org/10.30586/pek.1473843.
• Ecevit, Y. (2021). Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Temel Kavramları. CEİD Yayınları.
• Ecevit, Y. ve Tüzel Bayrakçeken, G. (2019). Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin İzlenmesi El Kitabı. Ankara: CEİD Yayınları.
• Efe, H. (2012). AB Uyum Yasalarının Türkiye'deki İnsan Hakları Gelişimine Katkısı. KAÜ İİBF Dergisi, 3(4), 149-187.
• EİGE (2018). 21.03.2024 tarihinde https://eige.europa.eu/about adresinden alındı.
• EİGE (2024). 21.03.2024 tarihinde https://eige.europa.eu/gender-mainstreaming adresinden alındı. Eray, Ş. (2011). Legislative Reforms in Turkey in The Context of Gender Mainstreaming. Germany: LAP LAMBERT Academic Publishing.
• Eray, Ş. (2015). Yeni Kurumsalcı Yaklaşımlar Çerçevesinden Türkiye'de Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Kamu Politikası: Eğitim ve Siyasal Katılım Alt Politika Örnekleri. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• European Institute for Gender Equality – EIGE (2018). EIGE in Brief 2018. 03.02.2024 tarihinde https://eige.europa.eu/sites/default/files/documents/20182866_mh0218653enn_pdf.pdf adresinden alındı.
• Işık, N. (2007). Gender Mainstreaming and Politics: The Debate on Gender Mainstreaming in Turkey. İstanbul: Heinrich Böll Foundation.
• Kısat, B. (2020). Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini Ana Akımlaştırma Programı Toplumsal Cinsiyet Eylem Planı (2020-2023).
• KSGM (2000). E-bülten. 10.02.2024 tarihinde https://www.aile.gov.tr/media/64720/ksgm-3.pdf adresinden alındı.
• KSGM (2011). Türkiye’de Kadının Durumu. 10.02.2024 tarihinde https://www.keig.org/wp-content/uploads/2016/03/KSGM_TRkadinindurumu2011.pdf adresinden alındı.
• Kurtoğlu, A. (2015). Hak Temelli İzleme ve Değerlendirme ve Toplumsal Cinsiyet Ana Akımlaştırması. Ankara: CEİD Yayınları.
• Marshall, G. A. (2013). Shaping Gender Policy in Turkey: Grassroot Women Activists, The European Union and The Turkish State. Albany: State University of New York Press.
• SBB (2021). Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Öncesinde Makroekonomik Gelişmeler 1990-1994. 08.03.2024 tarihinde https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/08/Yedinci-Bes-Yillik-Kalkinma-Plani-Oncesinde-Makroekonomik-Gelismeler-1990-1994.pdf adresinden alındı.
• Toksöz, G., Şener, Ü., Demircan, S., Karababa, R., Memiş, E., Arslan, H., Yüksel-Kaptanoğlu, İ., Kabadayı, A., Akyıldırım, O. ve İnanç, B. (2022). Türkiye Cinsiyet Eşitliği İzleme Raporu 2021-2022. Ankara: CEİD Yayınları.
• Yumuş, A. (2011). Kalkınma Planları Çerçevesinde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Anlayışının Ekonomik, Toplumsal ve Siyasal Boyutları. (Yayımlanmamış uzmanlık tezi). T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Ankara.