Mükemmeliyetçi İklim Ölçeği-Spor’un (MİÖ-S) Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 2, 104 - 128, 15.10.2024

İhsan Sarı , Osman Urfa , F. Hülya Aşçı

https://doi.org/10.55929/besad.1492952

Öz

Bu araştırmanın amacı Mükemmeliyetçi İklim Ölçeği-Spor’un (MİÖ-S) Türkçe versiyonunun yapı, yakınsak ve ıraksak geçerliği ile güvenirliğini test etmektir. MİÖ-S sporcuların algısına göre antrenörün oluşturduğu mükemmeliyetçi iklimi değerlendiren, beklenti, eleştiri, kontrol, koşullu kabul ve kaygı alt boyutlarını içeren bir ölçektir. Araştırmaya 149 erkek 97 kadın olmak üzere toplam 246 sporcu katılmıştır (Xyaş=13.62±2.18). Veri toplama aracı olarak MİÖ-S, Antrenör Kaynaklı Destekleyici ve Kısıtlayıcı Güdüsel İklim Ölçeği ve Sporcular için Antrenör Davranışlarını Değerlendirme Ölçeği’nin olumlu ve olumsuz antrenör davranışı alt boyutları kullanılmıştır. Ölçeğin yapı geçerliği için doğrulayıcı faktör analizi (DFA), yakınsak ve ıraksak geçerliği için Pearson korelasyon analizi ile nomolojik ağ analizi yapılmıştır. Güvenirlik için Cronbach alfa ve bileşik güvenirlik katsayıları hesaplanmıştır. Birinci düzey (S-Bχ2/sd=2.22, CFI=0.904, TLI=0.901, RMSEA=0.077, SRMR=0.060) ve ikinci düzey (S-Bχ2/df=2.217, CFI=0.901, TLI=0.900, RMSEA=0.077, SRMR=0.062) DFA sonuçlarına göre kabul edilebilir uyum indekslerine ulaşılmıştır. Maddelere ait faktör yükleri 0.50 ile 0.87 arasındadır. Yakınsak geçerlik için yapılan analize göre MİÖ-S’nin tüm alt boyutları ego iklimi, kontrol iklimi ve olumsuz antrenör davranışları ile pozitif yönde anlamlı ilişkilidir. Iraksak geçerlik için yapılan nomolojik ağ analizi ve açımlayıcı grafik analizine göre MİÖ-S’nin alt boyutları, Antrenör Kaynaklı Destekleyici ve Kısıtlayıcı Güdüsel İklim Ölçeği ile olumlu ve olumsuz antrenör davranışlarından ayrı yapılardır. Ölçeğin Cronbach alfa ve bileşik güvenirlik katsayıları ise 0.71 ile 0.85 arasında değişmektedir. Araştırma bulguları ölçeğin Türkçe formunun yapı, yakınsak ve ıraksak geçerliği ile güvenirliğini desteklemektedir. Tüm bulgular ölçeğin Türkçe formunun adolesan sporcuların algısına göre antrenörün oluşturduğu mükemmeliyetçi iklimi değerlendirmek için kullanılabileceği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Mükemmeliyetçilik, mükemmeliyetçi iklim, antrenör, spor, ölçek

Kaynakça

• Ames C. (1992). Classrooms: Goals, structures, and student motivation. Journal of Educational Psychology, 84(3), 261–271. https://doi.org/10.1037/0022-0663.84.3.261
• Appleton, P. R., Ntoumanis, N., Quested, E., Viladrich, C., & Duda, J. L. (2016). Initial validation of the coach-created Empowering and Disempowering Motivational Climate Questionnaire (EDMCQ-C). Psychology of Sport and Exercise, 22, 53–65. https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2015.05.008
• Barcza-Renner, K., Eklund, R. C., Morin, A. J., & Habeeb, C. M. (2016). Controlling coaching behaviors and athlete burnout: Investigating the mediating roles of perfectionism and motivation. Journal of Sport and Exercise Psychology, 38(1), 30–44. https://doi.org/10.1123/jsep.2015-0059
• Bartholomew, K. J., Ntoumanis, N., & Thøgersen-Ntoumani, C. (2010). The controlling interpersonal style in a coaching context: Development and initial validation of a psychometric scale. Journal of Ssport and Exercise Psychology, 32(2), 193–216. https://doi.org/10.1123/jsep.32.2.193
• Beaton, D. E., Bombardier, C., Guillemin, F., & Ferraz, M. (2000). Guidelines for the process of cross-cultural adaptation of self-report measures. Spine, 25(24), 3186–3191. https://doi.org/10.1097/00007632-200012150-00014 Bentler, P. M. (1990). Comparative fit indexes in structural models. Psychological Bulletin, 107(2), 238–246. https://doi.org/10.1037/0033-2909.107.2.238
• Birr, C., Hernandez-Mendo, A., Monteiro, D., & Rosado, A. (2023). Empowering and disempowering motivational coaching climate: A scoping review. Sustainability, 15(3), 2820. https://doi.org/10.3390/su15032820
• Brislin, R. W. (1986). The wording and translation of research instruments. W. J. Lonner ve J. W. Berry (Eds.), Field methods in educational research (s. 137–164) içinde. Sage.
• Brown, T. A (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. Guilford Press.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32(32), 470–483.
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Atıf İndeksi.
• Castillo-Jiménez, N., López-Walle, J. M., Tomás, I., Tristán, J., Duda, J. L., & Balaguer, I. (2022). Empowering and disempowering motivational climates, mediating psychological processes, and future intentions of sport participation. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(2), 896. https://doi.org/10.3390/ijerph19020896
• Cohen, J. (2013). Statistical power analysis for the behavioral sciences. Academic press.
• Côté, J., Yardley, J., Hay, J., Sedgwick, W., & Baker, J. (1999). An exploratory examination of the Coaching Behaviour Scale for Sport. Avante, 5, 82–92.
• Cronbach, L. J., & Meehl, P. E. (1955). Construct validity in psychological tests. Psychological Bulletin, 52, 281–302. https://doi.org/10.1037/h0040957
• Çapık, C., Gözüm, S., & Aksayan, S. (2018). Kültürlerarası ölçek uyarlama aşamaları, dil ve kültür uyarlaması: Güncellenmiş rehber. Florence Nightingale Journal of Nursing, 26(3), 199–210. https://doi.org/10.26650/FNJN397481
• Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1985). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. Plenum.
• Duda J. L. (2013). The conceptual and empirical foundations of Empowering Coaching™: Setting the stage for the PAPA project. International Journal of Sport and Exercise Psychology, 11(4), 311–318. https://doi.org/10.1080/1612197X.2013.839414
• Epskamp, S., Costantini, G., Haslbeck, J., Isvoranu, A., Cramer, A. O. J., Waldorp, L. J., Schmittmann, V. D., &
• Borsboom, D. (2023). qgraph: Graph plotting methods, psychometric data visualization and graphical model estimation. https://cran.r-project.org/web/packages/qgraph/index.html
• Epskamp, S., Cramer, A. O., Waldorp, L. J., Schmittmann, V. D., & Borsboom, D. (2012). qgraph: Network visualizations of relationships in psychometric data. Journal of Statistical Software, 48 (4), 1–18. https://doi.org/10.18637/jss.v048.i04
• Fayers, P. M., & Machin, D. (2000). Quality of life. Assessment, analysis and interpretation. Wiley.
• Flett, G. L., Hewitt, P. L., Blankstein, K. R., & Gray, L. (1998). Psychological distress and the frequency of perfectionistic thinking. Journal of Personality and Social Psychology, 75(5), 1363–1381. https://doi.org/10.1037/0022-3514.75.5.1363
• Friedman, J., Hastie, T., & Tibshirani, R. (2019). Package ‘glasso’: Graphical Lasso: Estimation of Gaussian Graphical Models. https://cran.r-project.org/web/packages/glasso/index.html
• Gana, K., & Broc, G. (2019). Structural equation modeling with lavaan. John Wiley & Sons.
• Gefen, D., & Straub, D. (2005). A practical guide to factorial validity using PLS-Graph: Tutorial and annotated example. Communications of the Association for Information Systems, 16(5), 91–109. https://doi.org/10.17705/1CAIS.01605
• Gliner, J. A., Morgan, G. A., & Leech, N. L. (2015). Research methods in applied settings: An integrated approach to design and analysis. Routledge.
• Golino, H., Christensen, A., Moulder, R., Garrido, L. E., & Jamison, L. (2022). EGAnet: Exploratory graph analysis – a framework for estimating the number of dimensions in multivariate data using network psychometrics. https://cran.r-project.org/web/packages/EGAnet/index.html
• Gözmen Elmas, A., Keskin Akın, N., & Aşçı, F.H. (2018). Antrenör Kaynaklı Destekleyici ve Kısıtlayıcı Güdüsel İklim Ölçeği’nin Türk adolesan sporcuları için geçerlik ve güvenirlik çalışması. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 16(3), 61–80.
• Gürpınar, B., Sarı, İ., & Yıldırım, H. (2023). Perceived coach-created empowering and disempowering motivational climate and moral behaviour in sport: mediating role of moral disengagement. Journal of Sports Sciences, 41(9), 820–832. https://doi.org/10.1080/02640414.2023.2240614
• Greither, T., & Ohlert, J. (2023). Empowering and disempowering climate and experiences of psychological violence in artistic gymnastics. German Journal of Exercise and Sport Research. https://doi.org/10.1007/s12662-023-00886-7
• Grugan, M. C., Hill, A. P., Mallinson-Howard, S. H., Donachie, T. C., Olsson, L. F., Madigan, D. J., & Vaughan, R. S. (2021). Development and initial validation of the Perfectionistic Climate Questionnaire-Sport (PCQ-S). Psychology of Sport and Exercise, 56, 101997. https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2021.101997
• Grugan, M. C., Fenwick, L. C., & Olsson, L. F. (2023). Studying perfectionistic climates. A. Hill (Ed.), The psychology of perfectionism in sport, dance, and exercise (s. 260 –282) içinde. Routledge.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2010). Multivariate data analysis. Pearson Prentice Hall.
• Hewitt, P. L., Flett, G. L., Sherry, S. B., Habke, M., Parkin, M., Lam, R. W., … Stein, M. B. (2003). The interpersonal expression of perfection: Perfectionistic self-presentation and psychological distress. Journal of Personality and Social Psychology, 84(6), 1303–1325. https://doi.org/10.1037/0022-3514.84.6.1303
• Hill, A. P., & Grugan, M. (2020). Introducing perfectionistic climate. Perspectives on Early Childhood Psychology and Education, 4(2), 263–276.
• Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1–55. https://doi.org/10.1080/10705519909540118
• Jõesaar, H., Hein, V., & Hagger, M.S. (2012). Youth athletes’ perception of autonomy support from the coach, peer motivational climate and intrinsic motivation in sport setting: One-year effects. Psychology of Sport and Exercise, 13(3), 257–262. https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2011.12.001
• Karadağ, D., & Aşçı, F.H. (2020). Antrenör kaynaklı destekleyici ve kısıtlayıcı güdüsel iklim ölçeği’nin bireysel sporlarda psikometrik özelliklerinin sınanması. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 25(4), 421–440.
• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. Guilford Publications.
• Lissitz, R. W., & Samuelsen, K. (2007). A suggested change in terminology and emphasis regarding validity and education. Educational Researcher, 36, 437–448. https://doi.org/10.3102/0013189X07311286
• Mageau, G. A., & Vallerand, R. J. (2003). The coach–athlete relationship: A motivational model. Journal of Sports Science, 21(11), 883–904. https://doi.org/10.1080/0264041031000140374
• Madigan, D. J., Curran, T., Stoeber, J., Hill, A. P., Smith, M. M., & Passfield, L. (2019). Development of perfectionism in junior athletes: A three-sample study of coach and parental pressure. Journal of Sport and Exercise Psychology, 41(3), 167–175. https://doi.org/10.1123/jsep.2018-0287
• Meydan, C. H., & Şeşen, H. (2011). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları. Detay Yayıncılık.
• Morgan, K. (2017). Reconceptualizing motivational climate in physical education and sport coaching: An interdisciplinary perspective. Quest, 69(1), 95–112. https://doi.org/10.1080/00336297.2016.1152984
• Moulds, K., Fraser, K. K., Karp, J., Kapocius, O., Heathcote, M., Appleton, P. R., & Cobley, S. (2023). Coach-created motivational climate ratings differentiate between dropout and continuation in Australian youth swimming. International Journal of Sports Science & Coaching, 18(5), 1395–1404. https://doi.org/10.1177/17479541231174806
• Nicholls, J. G. (1984). Achievement motivation: Conceptions of ability, subjective experience, task 23 choice, and performance. Psychological Review, 91, 328–346. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0033-295X.91.3.328
• Ntoumanis, N., & Biddle, S.J. (1999). A review of motivational climate in physical activity. Journal of Sports Sciences, 17(8), 643–665. https://doi.org/10.1080/026404199365678
• Ntoumanis, N., Taylor, I. M., & Thøgersen-Ntoumani, C. (2012). A longitudinal examination of coach and peer motivational climates in youth sport: Implications for moral attitudes, well-being, and behavioral investment. Developmental Psychology, 48(1), 213–223. https://doi.org/10.1037/a0024934
• Nunnally, J. C., & Bernstein, I. H. (1994). Psychometric theory. McGraw-Hill. R Core Team (2021). R: A language and environment for statistical computing. R Foundation for Statistical Computing, Vienna, Austria. http://www.R-project.org/.
• Rosseel, Y. (2012). Lavaan: An R package for structural equation modeling and more. Journal of Statistical Software, 48(2), 1–36. https://doi.org/10.18637/jss.v048.i02
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23–74. https://doi.org/10.23668/psycharchives.12784
• Schmitt, N. (1996). Uses and abuses of coefficient alpha. Psychological Assessment, 8(4), 350–353. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/1040-3590.8.4.350
• Smith, R. E., Cumming, S. P., & Smoll, F. L. (2008). Development and validation of the motivational climate scale for youth sports. Journal of Applied Sport Psychology, 20(1), 116–136. https://doi.org/10.1080/10413200701790558
• Stevens, J. P. (2009). Applied multivariate statistics for the social sciences. Routledge.
• Thomlinson, R. (2022). Independent high performance review. https://rowingcanada.org/uploads/2022/10/RCA-Independent-HP-Review_Report.pdf adresinden alınmıştır.
• Walling, M. D., Duda, J. L., & Chi, L. (1993). The perceived motivational climate in sport questionnaire: Construct and predictive validity. Journal of Sport and Exercise Psychology, 15(2), 172–183. http://dx.doi.org/10.1123/jsep.15.2.172
• Whyte, A. (2022). The whyte review. www.whytereview.org adresinden alınmıştır.
• Yapar, A., & İnce, M. L. (2016). Sporcular için antrenör davranışlarını değerlendirme ölçeğinin Türkçe uyarlaması (SADDÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Spor Bilimleri Dergisi, 25(4), 203–212.
• Ziegler, M., Booth, T., &Bensch, D. (2013). Getting entangled in the nomological net. European Journal of Psychological Assessment. 29(3), 157–161. https://doi.org/10.1027/1015-5759/a000173