Sürdürülebilir Kalkınma Politikası Aracı Olarak Çevre Vergileri: Türkiye ve Seçilmiş Ülkelerde Çevre Vergilerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 31, 30.06.2022

Yasemin Çelik , İhsan Erdem Sofracı

https://doi.org/10.25229/beta.1066582

Cited By: 1

Öz

Küresel kamusal bir mal olan çevre hem günümüz hem de gelecek nesilleri etkileyebilecek oldukça önemli dışsal maliyetlere sahiptir. Teknolojik gelişmelerle birlikte, üretim ve tüketim faaliyetlerinin hızla artması sonucunda kıt olan doğal kaynaklar tükenme noktasına gelmiştir. Tüm bu gelişmeler başta insanoğlu olmak üzere dünyadaki tüm canlılar için tehdit oluşturmaktadır.
Çevre vergileri negatif dışsallıkları içselleştirmek için önemli bir maliye politikası aracı olarak kullanılmakta ve neredeyse tüm dünya ülkelerinde kamusal bir çözüm olarak kabul görmektedir. Bu bağlamda çalışmanın temel bulgusu, gelişmiş olan ülkeler sürdürülebilir kalkınma hedefini gerçekleştirmek üzere çevre politikalarına odaklanırken, gelişmekte olan ülkeler ise kalkınma hedefine zarar vereceği gerekçesiyle çevre politikasını benimsemekte tereddüt etmektedirler. Bu çalışmada, Türkiye ve çeşitli dünya ülkelerindeki çevre vergilerinin gelişimi karşılaştırmalı olarak ele alınmakta ve çevre politikasına ilişkin çıkarımlar yapılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilir Kalkınma, Çevre Politikası, Çevre Vergileri

Environmental Taxes as a Tool of Sustainable Development Policy: Evaluation of Environmental Taxes in Turkey and Selected Countries

Öz

The environment, a global public good, has quite significant external costs that can affect both present and future generations. With the advancement of technology and the rapid increase in production and consumption activities, scarce natural resources have reached the point of exhaustion. All these developments threaten all living things on earth, especially humans.
Environmental taxes are often used as a policy tool to internalize negative externalities and are generally seen as a public solution by almost all world countries. In this context the main finding of the study, developed countries focus on environmental policy to achieve sustainable development goals, while developing countries are hesitant to adopt environmental policies that could harm their development goals. In this study, we compared trends in environmental taxes in Turkey and various other countries and made conclusions on environmental policies.

Anahtar Kelimeler

Sustainable Development, Environmental Policy, Environmental Taxes

Kaynakça

• 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu. (1987). Mevzuat. 04 23, 2021 tarihinde https://mevzuat.gov.tr: https://mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2464.pdf adresinden alındı
• Aydın, A. R. (2020, 01 01). Milliyet. 04 28, 2021 tarihinde milliyet.com.tr: milliyet.com.tr/ekonomi/poset-1-yilda-eridi-6112483 adresinden alındı Barbier, E. B., & Burgess, J. C. (2020). Sustainability and development after COVID-19. World Development(135). Brundtland, G. H. (1987). Our common future, report of the world commission on environment and development. 03 26, 2021 tarihinde https://sustainabledevelopment.un.org: https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/5987our-common-future.pdf adresinden alındı
• Canpolat Bıçakcı, S. (2009). Çevre vergisi ve Türkiye Uygulaması, (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Canpolat Bıçakcı, S. (2017). Çevre vergilerinin araçsallığı üzerine bir değerlendirme. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 348-369.
• Çelikkaya, A. (2011). Avrupa Birliği üyesi ülkelerinde çevre vergisi reformları ve Türkiye'deki durumun değerlendirilmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 97-120.
• Debniak, P. (2018). Environmental taxes and their role in the economics of sustainable development. Management Issues, 16(75), 72-87.
• Değirmendereli, A. (2000). Çeşitli ülkelerde uygulanan ekolojik vergiler. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 251-266.
• European Commission. (2018). Turkey 2018 Report . Brussel.
• Frone, S., & Constantinescu, A. (2019). Conceptual ıssues of envıronmental taxes for a sustaınable development. VI Edition , 297-303.
• Greenpeace Akdeniz. (2021, 04 26). Türkiye yine Avrupa’dan en çok plastik çöp alan ülke oldu. 04 29, 2021 tarihinde https://www.greenpeace.org/turkey/basin-bultenleri/turkiye-yine-avrupadan-en-cok-plastik-cop-alan-ulke-oldu/ adresinden alındı
• Gündüz, İ. O., & Agun, B. H. (2013). Çevre vergilerinin yerel yönetim düzeyinde uygulanması: Avrupa Birliği ve Türkiye Uygulaması. Maliye Finans Yazıları, 27(99), 55 - 79.
• Jalil, A., Mian, N., & Rahman, M. K. (2013). Using plastic bags and its damaging impact on environment and agriculture: an alternative proposal. International Journal of Learning and Development, 3(4), 1-14.
• Jamali, T. (2007). Ekolojik vergiler (çevre vergileri). Ankara: Yaklaşım Yayıncılık. Labeaga, J. M., & Labandeira, X. (2020). Economics of environmental taxes and green tax reforms. Sustainability, 12(1).
• Miceikiene, A., Rauluskeviciene, J., Streimikine, D., & Ciuleviciene, V. (2018). Assessment of the effect of environmental taxes on environmental protection. Ekonomicky Casopis (Journal of Economics), 66, 286-308.
• Muhammad, I., & Hasnu, N. N. (2020). Developing an environmental tax framework for Malaysia: learning from Vietnam’s environmental tax implementation experiences. Proceedings-4th International Conference on Sustainable Innovation, (s. 188-191). Indonesia.
• Mutlu, A. (2006). Küresel kamusal mallar bağlamında sağlık hizmetleri ve çevre kirlenmesi: üretim, finansman ve yönetim sorunları. Maliye Dergisi, 53-78.
• Ng-Kent, K. (2020, 01 03). Denmark sets record by sourcing nearly half its power from wind energy. 04 28, 2021 tarihinde https://www.independent.co.uk/news/world/europe/denmark-power-wind-energy-climate-turbines-sea-a9269076.html adresinden alındı
• OECD. (2008). www.oecd.org. 12 09, 2020 tarihinde http://www.oecd.org/greengrowth/greengrowthandtaxation.htm adresinden alındı
• Öz, E., & Kutbay, H. (2016). Ekolojik vergileme: seçilmiş bazı dünya ülkeleri ile Türkiye verilerinin karşılaştırılması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 247-271.
• PAGEV. (2020, 09). Türkiye Plastik Sektör İzleme Raporu. 04 25, 2021 tarihinde https://pagev.org/upload/files/Plastik%20%20Sekt%C3%B6r%20Raporu%202020%20-%20Ocak%20-Eyl%C3%BCl%20%281%29.pdf adresinden alındı
• Repetto, R., Roger, D. C., Jenkins, R., & Geoghegan, J. (1992, Nowember). Green fees: how a tax shift can work for the environment and the economy. World Resources Institute.
• Resmî Gazete. (2010, 10 27). https://www.mevzuat.gov.tr. 04 24, 2021 tarihinde https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=14390&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5 adresinden alındı
• Rufael, Y. W., & Weldemeskel, E. M. (2021). Do environmental taxes and environmental stringency policies reduce CO2 emissions? Evidence from 7 emerging economies. Environmental Science and Pollution Research.
• Soylu, M. (2020). Sürdürülebilir kalkınma teorisi çerçevesinde ekolojik vergiler ve Türkiye açısından değerlendirilmesi Yüksek Lisans Tezi. Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sugözü, İ. H., Yıldırım, H., & Aydın, H. İ. (2014). Vergi adaleti açısından motorlu taşıtlar vergisinin analizi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (32), 115-128.
• Şahin, M. (2020). Sürdürülebilir çevre dinamikleri için yeni bir enstrüman: plastik poşet vergisi. Vergi Raporu (246), 107-121.
• Terzi, S. (2017). Sürdürülebilir kalkınma çerçevesinde Türkiye’de uygulanan çevre politikası araçlarının değerlendirilmesi. Türkiye Cumhuriyeti Çevre ve Şehircilik Bakanlığı.
• Toprak, D. (2018). Environmental policies and fiscal instruments in the context of sustainable development: an analysis of environmental taxes. Journal of Mehmet Akif Ersoy University Economics and Administrative Sciences Faculty, 5(3), 812-838.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. (1982, 07 11). TBMM. 04 12, 2021 tarihinde www.tbmm.gov.tr: https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa_2018.pdf adresinden alındı
• TÜRMOB. (2021). 03 23, 2021 tarihinde https://www.turmob.org.tr: https://www.turmob.org.tr/ekutuphane/Read/d8e47c89-a4e3-4fb9-8f76-6f30ccb03ae7 adresinden alındı
• Tütüncü, S. İ. (2012). Çevre vergileri ve uluslararası standartlara uyum açısından Türkiye değerlendirmesi, (Yüksek Lisans Tezi). İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• UN. (2020). The Sustainable Development Goals Report 2020. https://unstats.un.org/sdgs/report/2020/The-Sustainable-Development-Goals-Report-2020.pdf adresinden alındı
• Üstün, Ü. S. (2012). Motorlu taşıtlar üzerinden alınan vergilerin çevreyi korumaya yönelik ve adil olarak düzenlenmesi. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16(1), 153-190.
• Yalçın, A. Z. (2013). Potansiyel bir çevre vergisi olarak motorlu taşıtlar vergisi: Avrupa Birliği ve Türkiye arasında karşılaştırmalı bir analiz. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(2), 141-158.
• Yüksel, C. (2013). Kamu ekonomisi ve çevre sorunları. C. Oskay ve C. Yüksel (Eds.) Türkiye Ekonomisinde Güncel Ekonomik ve Mali Konular içinde (ss. 173-189) Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları.