Toplumsal Cinsiyet Temelinde Bütçelemenin Siyasi Boyutu

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 1, 59 - 85, 30.06.2022

Gizem Esra Kul , Hilmiye Yasemin Özuğurlu

https://doi.org/10.25229/beta.1104358

Öz

Toplumsal cinsiyet algısının sosyo-ekonomik ve ekonomi politik bir tartışma alanı olarak ele alınması, toplumsal cinsiyet temeline dayalı bütçelemenin farklı uygulama biçimlerini değerlendirmek açısından önemlidir. Nitekim toplumsal cinsiyet rollerini siyasal karar alma süreci içinde görünür kılan politika aracı toplumsal cinsiyet temelli bütçeleme yaklaşımıdır. Toplumsal cinsiyet temelli bütçe yaklaşımlarında dikkate alınması gereken temel nokta, bütçe politikalarının kadınların özel alana hapsolma, kadın emeğinin görünmez kılınması gibi toplumsal cinsiyet rolleri sonucunda şekillenen yapısal sorunları çözümlemeye yardımcı olup olmadığıdır. Bu çerçevede temel amaç, cinsiyet rollerini dönüştürmeyi amaçlayan bütçe sistemleri oluşturabilmektir. Buradan hareketle çalışmada cinsiyet rollerini meşrulaştıran sosyal hizmet ağırlıklı bütçe politikaları toplumsal cinsiyete “duyarlı” yaklaşımlar olarak değerlendirilirken, cinsiyet rollerinin dönüşümünü içeren yaklaşımlar toplumsal cinsiyet “esaslı” bütçe politikası yaklaşımı olarak kavramsallaştırılmaktadır. Böyle bir kavramsallaştırma demokrasi modelleri ile toplumsal cinsiyet bütçelemesi uygulamaları arasındaki ilişki çerçevesinde ele alınmaktadır. Buradan hareketle her bir demokrasi modelinde toplumsal cinsiyet temelli bütçe politikalarının kadınların toplumsal konumu üzerindeki etkileri değerlendirilmekte ve sorgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yapabilirlikler, Demokrasi Modelleri, Toplumsal Cinsiyet Bütçelemesi

The Political Dimension of Gender Budgeting

Öz

Considering the perception of gender as a socio-economic and political economy discussion area is important in terms of evaluating the different application forms of gender-based budgeting. As a matter of fact, the policy tool that makes gender roles visible in the political decision-making process is the gender-based budgeting approach. The main point to be taken into account in gender-based budget approaches is whether budget policies help to resolve structural problems shaped by gender roles, such as women being confined in the private sphere and making it invisible women's labor invisible. In this framework, the main purpose is to create budget systems that aim to transform gender roles. From this point of view, in the study, social services -oriented budget policies that legitimize gender roles are evaluated as "sensitive" approaches to gender, while approaches that involve the transformation of gender roles are conceptualized as a gender "based" budget policy approach. Such a conceptualization is discussed within the framework of the relationship between democracy models and gender budgeting practices. From this point of view, the effects of gender-based budget policies on women's social position are evaluated and questioned in each model of democracy.

Anahtar Kelimeler

Capabilities, Models of Democracy, Gender Budgeting

Kaynakça

• Referan1 Bari, F. (2005, November). Women’s political participation: Issues and challenges. In United Nations Division for the Advancement of Women Expert Group Meeting: Enhancing Participation of Women in Development through an Enabling Environment for Achieving Gender Equality and the Advancement of Women. Bangkok.
• Referans2 Budlender, D., Sharp, R., & Allen, K. (1998). How to do a gender-sensitive budget analysis: Contemporary research and practice. Commonwealth Secretariat.
• Referans3 Davutoğlu, A. (2016). Refah Devletinin Kurucu Belgelerinde Kadının Adı Yok: Beveridge Raporu’nun Cinsiyetçi Karakteri. VIII. Sosyal İnsan Hakları Ulusal Sempozyumu, (pp. 145-153). Kocaeli.
• Referans4 Eley, G. (2008). Demokrasiyi Kurmak & Avrupa Solunun Tarihi (1850-2000). İstanbul: Yayınları.
• Referans5 Elson, D. (2006). Gender equality, public finance and globalization. In J.K. Boyce, S. Cullenberg, P. K. Pattanaik, & R. Pollin (ed) Human Development in the Era of Globalization: Essays in Honor of Keith B. Griffin, (pp.239-256). Edward Elgar Publishing Inc, Northampton.
• Referans6 Günlük Şenesen, G. (2008). “Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme: Türkiye İçin Bir Değerlendirme”, Bütçe Sürecinde Parlamentonun Değişen Rolü Sempozyumu, Bütçelemede Yeni Yaklaşımlar Oturumu, (pp. 327-350), 8-9 Ekim 2008, Afyonkarahisar.
• Referans7 Günlük-Şenesen, G., Ergüneş, N., Yakar-Önal, A., Yakut-Çakar, B., & Yücel, Y. (2014). Kamu politikaları, yerel yönetimler, toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme: Kadın dostu kentler, Türkiye örneği (Tübitak SOBAG: 112K481 No’lu Proje Raporu).
• Referans8 Hooks, B. (2000). Feminism is for everybody: Passionate politics. Pluto Press.
• Referans9 Kadın- Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu (KEFEK), (2016). Toplumsal cinsiyete duyarlu bütçeleme raporu. Alınan yer http://kasaum.ankara.edu.tr/files/2013/02/KEFEK-Toplumsal-Cinsiyete-Duyarl%C4%B1-B%C3%BCt%C3%A7eleme-Raporu-Temmuz-2014-.pdf
• Referans10 Kamalak, İ. (2013). Sosyal demokrasi’ye giriş içinde (ss. 11-42), Sosyal Demokrasi Notları. İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Referans11 Klatzer, E., Addabbo, T., Alarcon-García, G., & O’Hagan, A. (2018). Developments in Practice: Methodologies and Approaches to Gender Budgeting. In .A. O’ Hagan & E. Klatzer (Eds), Gender Budgeting in Europe (pp. 109-133). Palgrave Macmillan, Cham.
• Referans12 Koray, M. (2005). Avrupa toplum modeli. Ankara: İmge Yayınevi.
• Referans13 Le Feuvre, N., and Roseneil, S. (2014). Entanglements of economic and intimate citizenship: Individualization and gender (in) equality in a changing Europe. Social Politics: International Studies in Gender, State & Society, 21(4), 529-561.
• Referan14 McKay, A. (2004). Developing a Gender Budget Initiative: A Question of Process or Policy? Lessons Learned From the Scottish Experience. Gender Studies, 4.
• Referan15 Mill, J. S. (1871). Women‟ s Suffrage [3]. Speech in, 1850-73.
• Referan16 Moschonas, G. (2002). In The Name of Social Democracy: The Great Transformation, 1945 to The Present. (Translated by G. Elliott). London: Verso.
• Referans17 Mouffe, C. (1993). The return of the political. London: Verso.
• Referans18 Musgrave, R.A. (1994). Public Finance in Theory and Practice. Fifth Edition.
• Referan19 Musgrave, R.A. (2004). Kamu Maliyesi Teorisi. (O, Şener ve Y, Methıbay, Çev.) Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Referans20 Ng, C. (2016). Making Public Expenditures Equitable: Gender Responsive and Participatory Budgeting. In C.Ng (Ed) Gender Responsive and Participatory Budgeting (pp. 1-16). Springer, Cham, New York.
• Referans21 Nussbaum, M. C. (2011). Creating capabilities. Harvard University Press.
• Referans22 Phillips, A. (2012). Demokrasinin Cinsiyeti. (A. Türker, Çev). İstanbul: Metis Yayınları.
• Referans23 Quinn, S. (2009). Gender Budgeting: Practical İmplementation. Council of Europe. Directorate General of Human Rights and Legal Affairs.
• Referans24 Rawls, J. (2005). A Theory of Justice. Orginal (1971). London.
• Referans25 Roseneil, S. (2014). Geleneksel aile dışında mahrem yurttaşlık: Siyaset, politikalar ve gündelik yasam. In N. Boztekin (Ed), Başka Bir Aile Mümkün Mü?. Heinrich Böll Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği, Alınan yer https://research.sabanciuniv.edu/24929/1/BaskaBirAileMumkunMu.pdf#page=10
• Referans26 Schumpeter A. Joseph, (1975). Capitalism, Socialism and Democracy. New York: Harper Perennial
• . Referans27 Schmidt, M, G. (2001) Demokrasi Kuramlarına Giriş. (M.E. Karataş, Çev.) Ankara: Vadi Yayınları.
• Referans28 Serdaroğlu, U ve Özkaplan, N. (2010). İktisat ve toplumsal cinsiyet- iktisatta kadın kimliği. Ufuk Serdaroğlu (Ed.), İktisat ve Toplumsal Cinsiyet (pp. 18- 29). İstanbul: Efil Yayınevi.
• Referans29 Tekeli, İ. (2004), “Katılımcı Demokrasi, Sivil Ağlar ve Sivil Toplum Kuruluşları”, 15. Sivil Toplum Kuruluşları Sempozyumu.. Alınan yer https://stk.bilgi.edu.tr/media/cd/01/doc/okuma_02-2.pdf
• Referans30 Tekeli, İ. (2009). Akılcı Planlamadan, bir Demokrasi Projesi Olarak Planlamaya. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Referans31 Ecevit, Y. (1993). Aile, Kadın ve Devlet İlişkilerinin Değerlendirilmesinde Klasik ve Yeni Yaklaşımlar. Kadın Araştırmaları Dergisi, sayı: (1), 9-34.
• Referans32 Wampler, B. (2007). A Guide to Participatory Budgeting, In A. Shah (Ed), Participatory Budgeting, (pp. 21-54). Washington, D.C.: The World Bank.