Risale-i Nur’daki İslami Perspektifte Ekonomi Sosyolojisi

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 1, 63 - 88, 15.02.2018

Ahmet Efe

Öz

Bu
çalışmamızda İslami bakış açısıyla İslam ekonomisinin sosyolojik temelleri
incelenmektedir. Her toplumdaki ekonomik politika ve idari düzenlemelerin kendi
toplumsal koşulları ve sosyolojik temellerinden ayrışık olamayacağı
gerçekliğinden hareketle ekonomi, sosyoloji ve İslam dini çerçevesinde
analizler yapılmaktadır.  Özellikle
çağdaş ve orijinal bir yaklaşıma sahip olan Risale-i Nur Külliyatından yararlanılarak
Kuran’dan etkilenen sosyolojinin  ekonomik
hükümleri tesis etmedeki farklılıkları özet olarak ve bazı örnekler üzerinden
ortaya konulmaktadır. İddiamız, İslam’ın ekonomisinin sosyolojik temellerinin geçerli
ve kapsayıcı olmasından dolayı insan huzurunu sağlama ve hayatını kolaylaştırma
noktasında daha tutarlı, mantıklı ve yararlı sonuçlar doğurduğudur. Buna göre
dünya hayatını merkeze alarak diğer her şeyi dünyadaki maddi kazanımlar
açısından araçsallaştıran ve insan ile toplumsal ilişkileri maddi temeller
üzerine kuran batı sosyolojisine nazaran dünyayı, geçici dünya hayatını, bütün
gereklerini ve toplumsal ilişkileri ebedi olan ahiret hayatını kazanmak için
bir araç olarak görerek Allah’ın rızasına ulaşmaktır. Dolayısıyla her iki hayata
da değerleri kadar önem vererek sosyal ilişkileri buna göre yapılandıran İslami
yaklaşımın ve yaşamın ekonomik sonuçlarının üstünlüğü ortaya
konulmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

İslam ekonomisi, sosyoloji, ekonomi sosyolojisi

Kaynakça

• Ahmad, I. (2011). Religion and Labor: Perspective in Islam. The Journal of Labor and Society, 589-620.
• Al-Jarhi, M. A. (2013). Gaps in the Theory and Practice of Islamic Economics. Islamic Economics, 237-248.
• Ansari, M. (1994). İslamic Perspectives on Sustainable Development. The American Journal of Islamic Studies, 394–402.
• Armağan, S. (1991). Ana Hatları İle İslam Ekonomisi. İstanbul: Timaş Yayınları, No :96.
• Aström, Z. H. (2011). Paradigm Shift for Sustainable Development: The Contribution of Islamic Economics. Journal of Economic and Social Studies, 73-84.
• Boettke, P. J., Coyne, C. J., Davis, J., Guala, F., Marciano, A., Runde, J., et al. (2006). Where Economics and Philosophy Meet: Review of the Elgar Companion to Economics and Philosophy with Responses from the Authors. The Economic Journal, 306-F325.
• Branco, M. C. (2007). Family, Religion and Economic Performance: A Critique of Cultural Determinism. Review of Social Economy, Vol. Lxv, No. 4, December, 407-424.
• Bruce J. Perlman, G. G. (2007). Cultural Determinism versus Administrative Logic: Asian Values and Administrative Reform in Kazakhstan and Uzbekistan. International Journal of Public Administration, Volume 30, Issue 12-14, 1327-1342.
• Cahill, D., & Paton, J. (2011). ‘Thinking Socially’ About Markets. Journal of Australian Political Economy, 8-26.
• Campbell, W. F. (1971). Economics And The Machiavellian Tradition. Journal of Economic Issues, 20-31.
• Canatan, K. (2012). Bir Yöntem Arayışı Olarak İslam Sosyolojisi. Milel ve Nihal, 33-48.
• Canbay, T., & Demir, M. (2013). Türkiye’ de Sosyal Güvenlik Açıkları ve Sosyal Güvenlik Ahlakı. Yönetim ve Ekonomi, 303-317.
• Çayıroğlu, Y. (2014). İslâm İktisadının karakteristik özellİkleri. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 149-183.
• Debbaoğlu, A. (1979). İslam İktisadına Giriş. Dergah Yayınlar: İstanbul.
• Dialogue, A. A. (2015). Philosophy and Economics in the Capabilities . Journal of Human Development and Capabilities: A Multi-Disciplinary Journal for People-Centered Development, 1-14.
• Döndüren, H. (1993). Delilleriyle Ticaret ve İktisat İlmihali. İstanbul: Erkam Yayınları.
• Dumlu, E. (2011). Zekât, Kamu Harcamalari Açisindan. Atatük Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 218-252.
• Eltis, W. (1997). Rationalism and Anti-Rationalism in the History of Economics (Book Review). European Journal of the History of Economic Thought, 337-342.
• Gundolf, K., & Filser, M. ( 2013). Management Research and Religion: A Citation Analysis. Journal of Business Ethics, January 1,, 177–185.
• Haldun, İ.-i. (1968). Mukaddeme. İstanbul: 1,2,3 Cilt, Çev: Z.Kadiri Urgan.
• Hayes, R. N. (2012). An Economic Sociology of African Entrepreneurial Activity. International Journal of Entrepreneurship, 51-69.
• Hill, L. E. (1989). Cultural Determinism or Emergent Evolotion: An Analysis of the Controversy Between Clarenve Ayres and David Miller. Journal of Economik Issues, Vol. XXIII, No. 2, 465-471.
• J.Cornell, V. (2006). In the Shadow of Deuteronomy Approaches to interest and usury in Judaism and Christianity. A. Thomas içinde, Interest in Islamic Economics (s. 13-24). New York: Routledge.
• Jha, Y. (2013). Examining the Meta-Principles of Modern Economics and their Implications for Islamic Banking and Finance. Islamic Sciences, Vol. 11, 169-181.
• Kalaycı, İ. (2013). Katılım Bankacılığı: Mali Kesimde Nasil Bir Seçenek? Uluslararas ıYönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 52-76.
• Karaman, H. (1987). Mukayeseli İslam Hukuku, C:1,2,3. Nesil Yayınları: İstanbul.
• Karaman, H. (2002). Laik Düzende Yaşamak, C:1,2,3,. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Keskin, İ. (2012). Sosyal Bilimler Bağlamında İslam Sosyolojisinin İmkânı: Paradigmatik Bir Sorgulama. Milel ve Nihal, 7-31.
• Khan, M. F. (2013). Theorizing Islamic Economics: Search for a Framework for Islamic Economic Analysis. Islamic Econ., Vol. 26 No. 1, 203-236.
• Koehler, B. (2011). The Economist Mohammed Ibn Abdullah (570 – 632). Economic Affairs, 109-114.
• Kuran, T. (1995). Islamic Economics and the Islamic Subeconomy. Joumai of Economic Perspectives, 155-173.
• Kurt, A. (2010). Weber’in İslam Görüşü Üzerine Bir Değerlendirme. Uludağ Ünİversİtesİ İlâhİyat Fakültesİ Dergİsİ, 1-23.
• Kurtakko, J. (2014). Schumpeter’s Challenge to Economists: History, Theory, and Statistics as Key Competencies and Sociology as a Vision for the Future. American Journal of Economics and Sociology, 32-59.
• Marsuki, M. Z. (2009). Religious Agendas Towards Sustainable Development: An Islamic Perspective. Malaysian Journal of Science and Technology Studies, 22-39.
• Martin, J. (2010). At the intersection of Behavioural Economics and Philosophy: Mutually informed disciplines. South African Journal of Philosophy, 95-103.
• Mevdudi, E. (1985). Faiz. İstanbul: Bir Yayıncılık, Çev: Beşir Eryarsoy, No:41.
• Minkenberg, M. (2007). Democracy and Religion: Theoretical and Empirical Observations on the Relationship between Christianity, Islam and Liberal Democracy. Journal of Ethnic and Migration Studies,Vol. 33, No. 6, August, 887-909.
• Mirakhor, A. (2014). The Starry Heavens Above and the Moral Law Within: On the Flatness of Economics. Econ Journal Watch, 186-193.
• Nakvi, N. H. (1985). Ekonomi ve Ahlak. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Nienhaus, V. (2013). Method and Substance of Islamic Economics: Moving Where? Islamic Economics, 169-202.
• Nursi, B. S. (1960). Mektubat. İstanbul: Envar Neşriyat.
• Nursi, B. S. (1960). Mesnevi-i Nuriye. İstanbul: Envar Neşriyat.
• Nursi, B. S. (1960). Sözler. İstanbul: Envar Neşraiyat.
• Nursi, B. S. (1970). Lemalar. İstanbul: Envar Neşriyat.
• Nursi, B. S. (1993). Münazarat. İstanbul: Envar Neşriyat.
• Riis, O. (1989). The Role of Religion in Legitimating the Modern Structuration of Society. Acta Sociologia, 137153.
• Salman, A. (2013). The Libertarian Character of the Islamic Economy. economic affairs, volume 33, number 1, 108-120.
• Shittu, A. B. (2014). The Qur'anic worldview: A springboard for cultural reform. Intellectual Discourse, 239-242.
• Sidani, Y., & Ariss, A. A. (2015). New Conceptual Foundations for Islamic Business Ethics:The Contributions of Abu-Hamid Al-Ghazali. Journal of Business Ethics, 847–857.
• Steigerwald, D. (2005). Our New Cultural Determinizm. Society, January 1, 71-75.
• Sunar, L. (2012). Weber’In İktisat Sosyolojisi: Uygarliği Anlamanin Anahtari Olarak İktisadi Zihniyet. Sosyoloji Konferansları, 19-42.
• Şirvan, İ. (1997). Risale-i Nur’da “İktisat” Bir Giriş Denemesi. Köprü Dergisi, 57. Sayı.
• Tabakoğlu, A. (1988). İslam ve Ekonomik Hayat. Ankara: Diyanet Yayınları.
• Talegani, M. (1989). İsmal ve Mülkiyet. İstanbul: Yöneliş Yayınları.
• Wible, J. (2000). Complexity In Peirce’S Economics And Philosophy. C. S. PEIRCE içinde, Complexity & the History of Economic Thought (s. 74-103). Research and Development.
• Wight, J. B. (2014). Economics within a Pluralist Ethical Tradition. Review of Social Economy, Volume 72, Issue 4, 417-435.
• Wilber, C. K. (1974). The 'New' Economic History Re-examined: R. H. Tawney on the Origins of Capitalism. American Journal of Economics & Sociology, July 1,, 249-258.
• Wishloff, J. (2009). The Land of Realism and the Shipwreck of Idea-ism: Thomas Aquinas and Milton Friedman on the Social Responsibilities of Business. Journal of Business Ethics , 137–155.
• Yilmaz, F. (2012). İktisat, Kurumsal İktisat ve İktisat Sosyolojisi. Sosyoloji Konferansları, 1-17.
• Zaim, S. (1992). İslam-İnsan-Ekonomsi. İstanbul: Yeni Asya Yayınları.