EVALUATION ON POSTGRADUATE THESIS ABOUT CENSORSHIP STUDIED IN UNIVERSITIES of TURKEY (1990-2020)

Yıl 2023, , 266 - 288, 21.06.2023

Deniz Güner

https://doi.org/10.14514/beykozad.1022264

Öz

In this study, the postgraduate theses on censorship, prepared in the institutes of the higher education institutions in Turkey, were grouped and analyzed according to the type of thesis, institute and branch of science. It aims to examine the theses on censorship, prepared in different universities of Turkey to determine their contributions to this scope and to eliminate the deficiencies in this to contribute to future work. In the study, method of giving information based on statistics is not preferred, a content and bibliographic analysis was made by prioritising the contribution of theses to their own scope and censorship history studies. Checking via Database of National Thesis of Council of Higher Education 42 master’s, 3 doctorate and 1 thesis of proficiency in art was included in the study, although censorship was mentioned in it, theses that do not use the phrase “censorship” in the title of the thesis were not evaluated. The targeted period was determined by considering the first and last theses prepared on the subject.
One of the clearest results reached in this study, in which postgraduate theses on censorship were examined, is that the majority of theses shed light on Turkey’s censorship history. There are very few thesis studies examining censorship in global scope. More than half of the postgraduate theses on censorship were prepared in communication faculties and the majority have been completed within the last 10 years. This indicates that the interest in the subject has increased in recent years.
An important part of the postgraduate theses included in the study is about cinema (film) censorship. Cinema censorship was followed by press censorship, and the least studied topic was internet censorship. The censorship on the internet and social media, which have an important place in mass communication in recent years, has not yet been adequately studied, therefore studies in this scope are likely to increase in the future.

Anahtar Kelimeler

Censorship, Press, Cinema, Film, Postgraduate Theses

TÜRKİYE’DEKİ ÜNİVERSİTELERDE ÇALIŞILMIŞ OLAN SANSÜR KONULU LİSANSÜSTÜ TEZLER ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME (1990-2020)

Öz

Bu çalışmada Türkiye’de eğitim veren yükseköğretim kurumları bünyesindeki enstitülerde hazırlanmış olan sansür konulu lisansüstü tezler tez türü, enstitü ve ana bilim dallarına göre gruplandırılıp incelenmiştir. Amaç Türkiye’deki üniversitelerde sansür konusunda yapılmış tezlerin incelenerek, alana katkılarının belirlenmesi ve alandaki eksikliklerin giderilmesi adına gelecekteki çalışmalara katkı sağlanmasıdır. Çalışmada istatistiğe dayalı bilgi verme yöntemi tercih edilmemiş, tezlerin kendi alanlarına ve sansür tarihi çalışmalarına katkısı ön planda olacak şekilde bir içerik ve kaynakça analizi yapılmıştır. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezinin Veri Tabanı aracılığıyla tespit edilmiş 42 yüksek lisans, 3 doktora ve 1 adet sanatta yeterlik tezi çalışmaya dahil edilmiş, içerisinde sansüre değinilmiş olmasına rağmen tez başlığında “sansür” ifadesi kullanılmayan tezler değerlendirmeye alınmamıştır. Seçilen yıl aralığı ise konuyla ilgili olarak hazırlanmış ilk ve son tezler dikkate alınarak belirlenmiştir.
Sansür konulu lisansüstü tezlerin incelendiği bu çalışmada ulaşılan en net sonuçlardan birisi tezlerin ağırlıklı oranının Türkiye’nin sansür geçmişine ışık tutmuş olmasıdır. Evrensel boyutta sansürün incelendiği çok az tez çalışması mevcuttur. Sansür ile ilgili olarak çalışılmış olan lisansüstü tezlerin yarısından fazlası iletişim fakültelerinde hazırlanmış ve çalışmaların çoğunluğu son 10 yıl içerisinde tamamlanmıştır. Bu durum son yıllarda konuya olan ilginin arttığının önemli bir göstergesidir.
Çalışmaya dahil edilen lisansüstü tezlerin önemli bir kısmı sinema (film) sansürü ile ilgilidir. Sinema sansürünü basın sansürü izlemiş, en az değinilen konu ise internet sansürü olmuştur. Son yıllarda kitle iletişiminde önemli bir yer tutan internet ve sosyal medyaya uygulanan sansür konusu henüz yeteri kadar incelenmemiş olması nedeniyle gelecekte bu alandaki çalışmalarda artış olması muhtemeldir.

Anahtar Kelimeler

Sansür, Basın, Sinema, Film, Lisansüstü Tezler

Kaynakça

• Arolat, O. S. (1978). Türkiye basın tarihinde 120 yıllık baskı dönemi. Yurt ve Dünya, (8), 280-284.
• Aydoğan, B. (2003). Namık Kemal’in Magosa sürgünlüğü. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(12), 15-28.
• Baldini, M. (2000). İletişim Tarihi, (çev. G. Batuş). İstanbul: Avcıol Basım Yayın.
• Bardakçı, M (2009). Osmanlı'da Seks. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Birinci, A. (1995). Hassas bir mevzuda “başlangıçtan günümüze Türkiye’de basın sansürü” hassasiyetten uzak bir kitap. Kebikeç, (1), 91-96.
• Cohen, K. F. (2004). Forbidden animation: censored cartoons and blacklisted animators in America. Amerika: MacFarland & Company, İnc., Publishers lefferson, North Carolina, and London.
• Çakı, G. (2020). İkinci Dünya Savaşı’nda Radyo Yayınlarında Uygulanan Sansürün Propaganda Posterlerine Yansıması. TRT Akademi, 5(9), 250-269.
• Çelik, Y. (2005). Toplumsal ve tarihsel boyutlarıyla İngiliz tiyatrosunda sansür. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İngiliz Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Erzurum.
• Ertuğ, H. R. (1955). Basın ve yayın tarihi. İstanbul: Fakülteler Matbaası.
• Evrenos, H. (1999).Türk basınında sansür. Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, (30), 87-94.
• Habora, B. (1984). Sansür ortak kitap. Türkiye: Yazarlar ve Çevirmenler Yayın Üretim Kooperatifi.
• İnuğur, M. N. (2002). Basın ve Yayın Tarihi. İstanbul: Der Yayınları.
• Küçük, S. (1995). Enderunlu Fazıl. İstanbul: TDV İslam Ansiklopedisi, 188-189.
• Nalcıoğlu, B. U. (2013). Osmanlı’da muhalif basının oluşumu. İstanbul: Yeditepe Yayınları.
• Özgüç, A. (1990). Başlangıcından bugüne Türk sinemasında ilk’ler. İstanbul: Yılmaz Yayınları.
• Özön, N. (1964). Sinema El Kitabı. İstanbul: Elif Yayınları Baha Matbaası.
• Öztürk, S. (2006). Türk Sinemasında İlk Sansür Tartışmaları ve Yeni Belgeler. Galatasaray İletişim, (5), 47-76.
• Özuyar, A. (2008). Sinemanın Osmanlıca serüveni. Ankara: De’ki Basım Yayın.
• Tikveş, Ö. (1968). Mukayeseli hukukta ve Türk hukukunda sinema filmlerinin sansürü. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
• Türk Dil Kurumu. (1969). Türkçe sözlük. Ankara: TDK.
• Şaşmaz, H. (2019). Tanzimat Dönemi’nden 1960’lara türk tiyatrosunda politik öğeler. Tykhe Sanat ve Tasarım Dergisi, 4(7), 443-461.
• Şener, E. (1979). İlk filmlerimiz. Kurgu, 1(1), 80-97.
• Şener, S. (2006). Dünden bugüne tiyatro düşüncesi. Ankara: Dost Kitabevi.
• Ünlü, A. (1995). Türk Tiyatrosunda sansür ve oto-sansür olgusu (1980-1990). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). 9 Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tiyatro Ana Sanat Dalı, İzmir.
• Yılmaz, N. (2013). Sur İçi ve Üsküdar’da Batı müziği mekanları. İstanbul Araştırmaları Yıllığı, 2(2013), 183-188.