COVİD-19 İNFODEMİSİNDE BİYOPOLİTİKA VE NEOLİBERAL YÖNETİMSELLİK: BİR SALGININ EPİSTEMESİ

Yıl 2024, , 75 - 104, 26.03.2024

Müge Yılmaz

https://doi.org/10.14514/beykozad.1367683

Öz

2019 yılında Çin'in Wuhan şehrinde ortaya çıkan KOVİD-19 salgını, önemli can kayıplarının yaşandığı küresel bir krize yol açmıştır. Ancak bu sağlık krizinin yanı sıra, salgın paralel bir krizin de doğmasına neden olmuştur: 2016'daki post-hakikat döneminin siyasi aldatmacasını anımsatan bir infodemiye. Bu çalışmanın temel amacı, KOVİD-19 salgını sürecinde yayılan yalan haberlerin epistemik temellerini Michel Foucault'nun biyopolitika ve neoliberal yönetimsellik kavramları üzerinden tartışmak ve bu yalan haberlerin salgınla ilgili devlet ve şirket sorumluluklarına olan etkilerini ortaya koymaktır. Foucault'nun episteme kavramından ilham alarak, çalışma, salgınla ilgili yalan haberlerin neoliberal yönetimsellik anlayışından kaynaklanan bir düşünsel çerçeve içinde nasıl şekillendiğini anlamayı hedeflemektedir. Ayrıca, yine aynı kuramsal izlekten bu çalışmaya özgü olarak oluşturulan rekabet, eşitsizlik, aşı milliyetçiliği, bireyselleştirme, toplumun piyasa mantığına göre şekillenmesi, bilimin sermayeye eklemlenmesi, popüler kültürün hakimiyeti, gözetim gibi sekiz ana kategori altında salgınla ilgili yalan haberlerin epistemik kodlarını belirlemeyi amaçlamaktadır. Bu çerçeve, infodeminin salgın dönemindeki sosyo-kültürel etkilerini anlamak ve bu haberlerin devlet ve şirket sorumlulukları üzerindeki potansiyel aşındırıcı etkilerine ışık tutmak için kullanılacaktır.

Anahtar Kelimeler

infodemi, biyopolitika, neoliberal yönetimsellik, covid-19

Destekleyen Kurum

Tübitak 2211C Programı

Teşekkür

Tübitak'a doktora araştırmamı desteklediği için çok teşekkür ederim.

BIOPOLITICS AND NEOLIBERAL GOVERNANCE IN THE COVID-19 INFODEMIC: THE EPISTEMIC OF AN EPIDEMIC

Öz

The COVID-19 pandemic that emerged in Wuhan, China in 2019 has led to a global crisis with significant loss of lives. However, in addition to this health crisis, it has also given rise to a parallel crisis - an infodemic reminiscent of the political deception during the post-truth era in 2016. The primary aim of this study is to discuss the epistemic foundations of fake news spread during the COVID-19 pandemic through the concepts of biopolitics and neoliberal governance by Michel Foucault, and to reveal the impact of this fake news on the responsibilities of governments and companies related to the pandemic. Drawing inspiration from Foucault's concept of episteme, the study aims to understand how misinformation related to the pandemic shaped within a conceptual framework rooted in neoliberal governance. Furthermore, specific to this study, eight categories such as competition, inequality, vaccine nationalism, individualization, society's alignment with market logic, the embedding of science with capital, the dominance of popular culture, surveillance have been formulated to identify the epistemic codes of fake news related to the pandemic. This framework will be used to comprehend the socio-cultural impacts of the infodemic during the pandemic and shed light on the potential corrosive effects of this misinformation on the responsibilities of governments and companies.

Anahtar Kelimeler

infodemic, biopolitics, neoliberal governance, covid-19

Kaynakça

• Anadolu Ajansı. (2020). Sağlık Bakanı Koca Türkiye’deki ilk Koronavirüs Vakasını Açıkladı. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=Zl9tc5dVXhQ
• Agamben, G. (2020). COVID-19 Tartışmasına Dair Yazılar. In Erkal Ünal, (Ed.), Çivisi Çıkan Dünya: COVID-19 Salgını Üzerine Muhasebeler. Runik Kitap.
• Aydın, B. (2021). Pandemi, Neoliberalizm ve Biyoiktidar: Bir Büyük Kapatılma ve Güvencesizlik Hikayesi. In Yasemin G. İnceoğlu ve Savaş Çoban, (Ed.), Pandemi Neoliberalizm Medya. Ayrıntı, p. 77-97.
• Badiou, A. (2020). Salgın Durumuna Dair. In Erkal Ünal, (Ed.), Çivisi Çıkan Dünya: COVID-19 Salgını Üzerine Muhasebeler. Runik Kitap.
• BBC. (2023). Covid Global Health Emergency is Over, WHO Says. BBC. https://www.bbc.com/news/health-65499929 Our World In Data. (2023). Coronavirus (COVID-19) Vaccinations. https://ourworldindata.org/covid-vaccinations
• Beaumont, P., & Harding, L. (2020, August 11). Russia Approves Sputnik V Covid Vaccine Despite Testing Safety Concerns. The Guardian. https://www.theguardian.com/world/2020/aug/11/russia-approves-coronavirus-vaccine-despite-testing-safety-concerns-vladimir-putin
• Brown, M. (2020, August 25). Fact Check: 'Plandemic' Sequel Makes False Claims About Bill Gates. USA Today. https://www.usatoday.com/story/news/factcheck/2020/08/25/fact-check-plandemic-sequel-makes-false-claims-bill-gates/5627223002/
• COVID-19 Research Database. (2023). COVID-19 Research Database. WHO. https://search.bvsalud.org/global-literature-on-novel-coronavirus-2019-ncov/
• Demir, Ö. B. (2020). Pandemi: Salgının Medikopolitiği: COVID-19 Kronikleri. Notabene.
• Dias, B. L. C. V., & Deluchey, J. F. Y. (2020). The “Total Continuous War” and the COVID-19 Pandemic: Neoliberal Governmentality, Disposable Bodies and Protected Lives. Law, Culture and the Humanities. https://doi.org/10.1177/1743872120973157
• DiMuzio, T., & Robbins, R. (2020). Capitalized Money, Austerity and the Math of Capitalism. Current Sociology, 68(2): 149–168.
• Ertuna, C. (2021). Sansasyon ve Komplodan Tedbir, Sansür, Resmiyete: Medyada Pandemi Anlatısı. In Yasemin G. İnceoğlu ve Savaş Çoban, (Ed.), Pandemi Neoliberalizm Medya. Ayrıntı, p. 98-120.
• Euronews. (2022). Sincan'daki COVID-19 Salgınında Tecrit Edilen Uygur Türkleri Açlıktan Şikayetçi. Euronews. https://tr.euronews.com/2022/09/14/sincandaki-covid-19-salgininda-tecrit-edilen-uygur-turkleri-acliktan-sikayetci
• Evon, D. (2020). Did Putin's Daughter Die After Taking COVID-19 Vaccine? Snopes. https://www.snopes.com/fact-check/putins-daughter-die-covid-vaccine/
• FactCheck.org., (2023). What Do We Know About the Origins of SARS-CoV-2? https://www.factcheck.org/scicheck_digest/what-do-we-know-about-the-origins-of-sars-cov-2/
• FAS. (2020). Global Enthusiasm And American Trepidation In Russian Diplomatic Vaccine Efforts. FAS. https://fas.org/publication/global-enthusiasm-and-american-trepidation-in-russian-diplomatic-vaccine-efforts/
• Fichera, A., Spencer, S., Gore, D., Robertson, L., & Kiely, E. (2020). The Falsehoods of the 'Plandemic' Video. FactCheck. org. PA: Annenberg Public Policy Center, University of Pennsylvania.
• Foucault, M. (2012). İktidarın Gözü. Ayrıntı.
• Foucault, M. (2014). Bilginin Arkeolojisi. Ayrıntı.
• Foucault, M. (2015). Biyopolitikanın Doğuşu. Bilgi Üniversitesi.
• Foucault, M. (2017). Hapishanenin Doğuşu. İmge.
• Foucault, M. (2020). Cinselliğin Tarihi. Ayrıntı.
• Guillou, I. L., (2020). COVID-19: How Unprecedented Data Sharing has Led to Faster-than-ever Outbreak Research. Horizon the Eu & Innovation Magazine. https://ec.europa.eu/research-and-innovation/en/horizon-magazine/covid-19-how-unprecedented-data-sharing-has-led-faster-ever-outbreak-research
• Hua, J. ve Shaw, R. (2020). Corona Virus (COVID-19) “Infodemic” and Emerging Issues through a Data Lens: The Case of China. Int J Environ Res Public Health, 17(7), 2309.
• Islam, M. S., Sarkar, T., Khan, S. H., Mostofa Kamal, A. H., Hasan, S. M. M., Kabir, A., Yeasmin, D., Islam, M. A., Amin Chowdhury, K. I., Anwar, K. S., Chughtai, A. A., & Seale, H. (2020). COVID-19-Related Infodemic and Its Impact on Public Health: A Global Social Media Analysis. The American Journal of Tropical Medicine and Hygiene, 103(4), 1621–1629. https://doi.org/10.4269/ajtmh.20-0812
• İnceoğlu, G.Y., & Çoban, S. (2021). Pandemi Neoliberalizm Medya. In Yasemin G. İnceoğlu ve Savaş Çoban, (Ed.), Ayrıntı.
• Korkmaz, B. (2020). Bill Gates’in Aşılarla Dünya Nüfusunu Azaltmayı Amaçladığı İddiası. Teyit.org.https://teyit.org/analiz/bill-gatesin-asilarla-dunya-nufusunu-azaltmayi-amacladigi-iddiasi
• Lauring, A. S., Tenforde, M. W., Chappell, J. D., Gaglani, M., Ginde, A. A., McNeal, T., & Self, W. H. (2022). Clinical Severity of, and Effectiveness of mRNA Vaccines Against, COVID-19 from Omicron, Delta, and Alpha SARS-CoV-2 variants in the United States: Prospective Observational Study. Bmj, 376. https://www.bmj.com/content/376/bmj-2021-069761
• McDonald, J., (2021). The Evolving Science of Face Masks and COVID-19. Factcheck.org. https://www.factcheck.org/2021/03/scicheck-the-evolving-science-of-face-masks-and-covid-19/
• Mirowski, P. (2014). Never Let a Serious Crisis Go to Waste: How Neoliberalism Survived the Financial Meltdown. Verso Books.
• NIH. (2023). GenBank Overview. National Library of Medicine. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/genbank/
• NIH. (2023). Open-Access Data and Computational Resources to Address COVID-19. National Library of Medicine. https://datascience.nih.gov/covid-19-open-access-resources
• NTV. (2020). Avrupa'yı Saran Corona Virüs Türkiye'ye neden gelmedi? NTV. https://www.ntv.com.tr/galeri/turkiye/avrupayi-saran-corona-virus-turkiyeye-neden-gelmedi,8E WSI4yF1kil9Zsx-vsJRw
• Ören, E., (2015). Neoliberal Yönetimsellik, Çalışma İlişkileri ve “Girişimci Özne”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 29(1).
• Özdoğan, O. N., & Fırtına İ. C. (2022). Sağlık Turizmi Kapsamında Saç Ekimi Tedavisi; Türkiye ve Polonya Karşılaştırması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Volume 53, 265-276. DOI: 10.30794/pausbed.1145339
• Öztürk, Z. (2020). Luppo Olayı. Gazete Duvar. https://www.gazeteduvar.com.tr/forum/2020/04/19/luppo-olayi
• Peters, M. A. (2020). Philosophy and Pandemic in the Postdigital Era: Foucault, Agamben, Žižek. Postdigital Science and Education, 2, 556-561.
• Riaz, M.M.A., Ahmad, U., Mohan, A. et al., (2021). Global Impact of Vaccine Nationalism During COVID-19 Pandemic. Trop Med Health 49, 101 (2021). https://doi.org/10.1186/s41182-021-00394-0
• Rothkopf, D. J., (2003). When the Buzz Bites Back. The Washington Post, 11, B1-B5. Smith, K., (2012). The Problematization Of Medical Tourism: A Critique Of Neoliberalism. Developing World Bioethics, 12(1), 1–8. doi:10.1111/j.1471-8847.2012.00318.x
• Sparke, M. & Levy, O., (2022) Competing Responses to Global Inequalities in Access to Covid Vaccines: Vaccine Diplomacy and Vaccine Charity Versus Vaccine Liberty, Clinical Infectious Diseases, Volume 75, Issue Supplement_1, 15 August 2022, Pages S86–S92, https://doi.org/10.1093/cid/ciac361
• Spencer, S. H., (2021). Spoof Video Furthers Microchip Conspiracy Theory. FactCheck.org. https://www.factcheck.org/2021/07/scicheck-spoof-video-furthers-microchip-conspiracy-theory/
• Szakacs, J., & Bognar, E., (2021). The Impact of Disinformation Campaigns About Migrants and Minority Groups in the EU. Policy Department for External Relations Directorate General for External Policies of the Union. https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/IDAN/2021/653641/EXPO_IDA(2021)653641_EN.pdf
• Taylor, A., & Diamond, D., (2023). WHO Declares COVID-19 No Longer a Global Health Emergency. The Washington Post. https://www.washingtonpost.com/world/2023/05/05/who-covid-global-health-emergency/
• Uludağ, H., & Gün, S., (2023). Beden Odağında COVID-19 Salgını: Dijitalleşme, Gözetim ve Öz-takip. Yeni Medya, (14), 155-177.
• WEF. (2021). Vaccine Nationalism – and How It Could Affect Us All. Weforum. https://www.weforum.org/agenda/2021/01/what-is-vaccine-nationalism-coronavirus-its-affects-covid-19-pandemic/
• WHO. (2023a, May 13). WHO Coronavirus (COVID-19) Dashboard. https://covid19.who.int/
• WHO. (2023b). Munich Security Conference. Retrieved May 13, 2023, from https://www.who.int/director-general/speeches/detail/munich-security-conference
• WHO. (2023c, August 10). Side Effects of COVID-19 Vaccines. https://www.who.int/news-room/feature-stories/detail/side-effects-of-covid-19-vaccines
• WHO. (2023d, August 10). Vaccine Equity. https://www.who.int/campaigns/vaccine-equity
• WHO. (2023e, August 10) Covax: Working for Global Equitable Access to COVID-19 Vaccines. https://www.who.int/initiatives/act-accelerator/covax
• WHO (2023f, August 10). Accelerating COVID-19 Vaccine Deployment. https://www.who.int/publications/m/item/accelerating-covid-19-vaccine-deployment
• Ünlü, Ç. Y. (2022) “Her Şey Kontrol Altında” mı? Neoliberalizmin Pandemi Krizi ve Dünya Liderlerinin Söylemi. In Mutlu Binark and Sevda Ünal, (Ed.), Pandemi Günlerinde Medyanın Serencamı. Umag, p. 127-178.
• Schlein, L. (2021). Pandemic Will End When Vaccine Inequity Ends, WHO Chief Says. Voanews. https://www.voanews.com/a/pandemic-will-end-when-vaccine-inequity-ends-who-chief-says-teaser-who-says-boosters-should-be-given-to-the-elderly-and-people-who-are-immunocompromised-and-not-to-those-at-low-risk-such-as-children-/6362485.html
• Show Ana Haber. (2020). Koronavirüste Genetik Farklılığın Önemi! Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=Hu_rQnylbRo
• Soğukdere, Ş., & Öztunç, M. (2020). Sosyal Medyada Koronavirüs Dezenformasyonu. Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi, (5), 59-85.
• Sparke, M., & Williams, O. D. (2022). Neoliberal Disease: COVID-19, Co-pathogenesis and Global Health Insecurities. Environment and Planning A: Economy and Space, 54(1), 15-32.
• Storz, U. (2022). The COVID-19 Vaccine Patent Race. Nature Biotechnology. 40, 1001–1004. https://doi.org/10.1038/s41587-022-01376-1
• Šumonja, M. (2021). Neoliberalism is Not Dead – On Political Implications of COVID-19. Capital & Class, 45(2), 215–227. https://doi.org/10.1177/0309816820982381
• TTB. (2021). TTB’den Refik Saydam Hıfzıssıhha Kurumu’nun Yeniden Açılması Çağrısı. TTB. https://www.ttb.org.tr/kollar/_asi/haber_goster.php?Guid=59600184-5010-11eb-b1e9-666ef27369b5#:~:text=Sa%C4%9Fl%C4%B1kta%20D%C3%B6n%C3%BC%C5%9F%C3%BCm%20Projesi%20sadece%20hekim,2011%20y%C4%B1l%C4%B1nda%20t%C3%BCm%C3%BCyle%20ortadan%20kald%C4%B1r%C4%B1lmas%C4%B1d%C4%B1r.
• Ünal, E., (2021). Çivisi Çıkan Dünya: COVID-19 Salgını Üzerine Muhasebeler. Runik Kitap.
• Yeni Akit. (2021). Aşının Yan Etkileri Sosyal Medyada Gündem Oldu! "#biontechyanetki" Etiketi 1. Sıraya Oturdu. Yeni Akit. https://www.yeniakit.com.tr/haber/asinin-yan-etkileri-sosyal-medyada-gundem-oldu-biontechyanetki-etiketi-1-siraya-oturdu-1569189.html
• Yến-Khanh, N., & Phelan, S. (2023). Authoritarian Neoliberal Statecraft and the Political Economy of Mis/Disinformation: Resituating Western-Centric Debates in a Vietnamese Context. Center for Information, Technology, & Public Life (CITAP), University of North Carolina at Chapel Hill.
• Yıldırım, S., Erkoyun, E., Alpdoğan, Ö., Yılmaz, H. O., Yılmaz, B., Dönmez, G. E., ... & Kirakli, C. (2023). Vaccination Status of COVID-19 Patients Followed Up in the ICU in a Country with Heterologous Vaccination Policy: A multicenter national study in Turkey. Journal of Infection and Chemotherapy. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1341321X23001551
• Yılmaz, M. (2021). Post-Truth Agnotolojisi: Doğruluk mu? Cehalet mi? Doğu Batı. Mayıs, Haziran, Temmuz 2021, 24 (97), Doğu Batı.