TELEVİZYONDA VE DİJİTAL PLATFORMDA DURUM KOMEDİSİ: JET SOSYETE ÖRNEĞİ

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 1, 280 - 304, 01.06.2020

Gülcan Yumurtacı

https://doi.org/10.14514/byk.m.26515393.2020.8/1.280-304

Öz

Teknolojik gelişmelerin etkileri medya sektörüne de yansımıştır. Bireylerin eğlence ihtiyacını karşılamak, medyanın amaçları arasındadır. Bu amaçla en çok tüketilen medya ürünlerinden biri dizilerdir. Komedi, izleyicinin eğlence ihtiyacını gideren, talep edilen bir türdür. Gelişen teknolojilerle izleyici, dizi izleme deneyimini televizyondan dijital ortama taşımaya başlamıştır. Televizyon ve dijital platformlarda içerik üretimi ve tüketimi farklıdır. Teknolojik farklılıklara ek olarak değişen mecrayla birlikte yasal mevzuat da farklılaşmaktadır. Çalışmanın amacı, televizyonda ve dijital platformda sunulan içeriğin hangi yönlerden farklılaştığını, bir durum komedisi olan Jet Sosyete dizisi örneğiyle ortaya koymaktır. Bu amaçla dizinin televizyonda ve dijital platformda üretilmiş, yayınlanmış bölümlerinden örnekler alınarak nitel desenle içerik analizinden yararlanmıştır. Temelde süre, alkol, tütün ürünleri, cinsellik çağrışımı, dil kullanımı (küfür ve argo) ve reklam konularında farklar gözlemlenmiştir. Araştırma, televizyon ve dijital platformların, farklı medya ortamları olarak dizi üretimine ve tüketimine olan etkilerini ortaya koyması açısından önemlidir. Sonuçta dizide, komediden beklenen eleştirellik düzeyinin mecraya göre değişip değişmediği tespit edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Durum Komedisi, Televizyon, Dijital Platformlar, Dizi, 6112 Sayılı Kanun, 5651 Sayılı Kanun

Kaynakça

• 4 soruda internete RTÜK denetimi düzenlemesi. (2018). Erişim adresi: https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-43494950
• Aristoteles (2018). Poetika -şiir sanatı üzerine- (4. baskı) (Çev.: Ari Çokona ve Ömer Aygün). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Aslanyürek, S. (2004). Senaryo kuramı (2. baskı). İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Atila, M. Y. (2018). Televi̇zyon di̇zi̇leri̇ne karşı alternati̇f medya kullanımı olarak i̇nternet di̇zi̇leri̇ üzeri̇ne bi̇r çalışma: “Abzüğürt” di̇zi̇si̇ örneği̇nde. (Yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elâzığ.
• Avcı, A. (2003). Toplumsal eleştiri söylemi olarak mizah ve gülmece. Birikim Dergisi, 166, 80-96.
• Aydeniz, H. (2012). Bilinçli medya kullanımı (2. baskı). İstanbul: T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı.
• Baykal, K. C. (2015). Televizyon dizileri için alternatif ve özgür bir mecra olarak internet siteleri. H. Ünal ve D. Çatal (Ed.), Uluslararası Yeni Medya Yeni Yaklaşımlar Konferansı, (ss. 131-150). Çanakkale.
• Bayzan, Ş. (2009). Türkiye’de ve dünyada internet yasakları ve sansür kavramı ile zararlı içeriğe karşı yaptırım ve uygulamalara genel bir bakış. XI. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, (ss. 383-388). Şanlıurfa.
• Bergson, H. (2015). Gülme: komiğin anlamı üstüne deneme (4. baskı) (Çev.: Yaşar Avunç). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Biçici, S. (2017). İnternet dizi sektörünü kurtarabilir mi? Erişim adresi: https://www.milliyet.com.tr/cadde/sinan-bicici/internet-dizi-sektorunu-kurtarabilir-mi-2386113
• Cereci, S. (2013). Medyanın işlevi: gerçeklerin ötelenmesi sorunu. The Journal of Academic Social Science Studies, 6 (2), 1-12. doi: 10.9761/JASSS_567
• Çağıl, F. ve Masdar Kara, F. (2019). Dijital dönüşüm bağlamında Türkiye’de dizi sektörü ve geleceği. Artuklu Sanat ve Beşeri Bilimler Dergisi, 1, 8-18.
• Çelenk, Z. (2010). Yerli durum komedilerinde sürdürülebilirlik problemi: Avrupa Yakası örneği. İletişim Araştırmaları Dergisi, 8 (2), 81-114.
• Çöteli, S. (2016). İnternet’ten izlenen dizi ve seriyallerin “araç iletidir” ve “kullanımlar doyumlar” bağlamında incelenmesi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (2), 119-134. doi: 10.17336/igusbd.21108
• Dede Özdemir, Y. (2015). İnternet siyasası oluşturma ve 5651 sayılı İnternet Yasası’na eleştirel bir bakış. Ankara Üniversitesi İlef Dergisi, 2 (2), 81-103. doi: 10.24955/ilef.305307
• Demirli C. ve Kütük, Ö.F. (2010). Anlamsal web (web 3.0) ve ontolojilerine genel bir bakış. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 9 (18), 97-107.
• Ergüney, M. (2017). Türkiye’de internet dizilerinin gelişmesine zemin hazırlayan tarihsel ve teknolojik süreç. Artuklu İnsan ve Toplum Bilim Dergisi, 2 (1), 52-59. Freud, S. (2012). Espriler ve bilinçdışı ile ilişkileri (5. baskı) (Çev.: Emre Kapın). İstanbul: Payel Yayınevi.
• Güleroğlu, A. (2017). İnternet dizileri tutar mı? Erişim adresi: https://www.medyafaresi.com/kose-yazisi/internet-dizileri-tutar-mi/805722 Gültekin D.A., Başal, O., Kavak, O., Bayram İ. G. ve Dursun, O. (2019). Netflix gibi dijital platformlar televizyona bakışımızı değiştirdi mi? Erişim adresi: https://www.evrensel.net/haber/373061/netflix-gibi-dijital-platformlar-televizyona-bakisimizi-degistirdi-mi
• İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun. (2007, 23 Mayıs). Resmî Gazete (Sayı: 23530). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/05/20070523-1.htm
• İnternet’te RTÜK dönemi başlıyor. (2018). Erişim adresi: http://bianet.org/bianet/medya/195409-internet-te-rtuk-donemi-basliyor
• Jet Sosyete en çok izlenen dizi oldu (dijitalin lideri). (2020). Erişim adresi: https://www.ntv.com.tr/yasam/jet-sosyete-en-cok-izlenen-dizi-oldu-dijitalin-lideri,846nox6s2Uqweat38Xlm8g
• Kandar, B. (2018). How digital platforms impact the film industry in Turkey? (Yüksek lisans tezi). Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Karaduman, S. (2017). Yeni medya ortamında televizyon yayıncılığı ve etkileşim. Current Debates in Public Relations Cultural & Media Studies, 9, 115-129.
• Karaduman, S. ve Aciyan, E. P. (2019). Netflix’in ilk Türk dizisi “Hakan Muhafız” üzerine bir alımlama analizi. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 32, 669-687. doi: 10.31123/akil.620457
• Kars, N. (2003). Bir televizyon program türü olarak sitcom. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 16, 545-558.
• Kılınç, D. (2016). 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’un 9/A maddesi çerçevesinde özel hayatın korunması. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2, 577-623.
• Köse, G. ve Özen, K. (2010). İnternet’te sansür üzerine bir değerlendirme. S. Kurbanoğlu vd. (Ed.), “Bilgi Yönetiminde Teknolojik Yakınsama ve Sosyal Ağlar”: 2. Uluslararası Değişen Dünyada Bilgi Yönetimi Sempozyumu Bildirileri, (ss. 113-122). Ankara.
• Kuyucu, M. (2019). Gençlerin Türkiye’de üretilen televizyon dizilerine yönelik tutumları ve dizi tüketim faktörlerinin analizi. International Journal of Cultural and Social Studies, 5 (2), 558-599.
• MacBri̇de, S. (1980). Many voices one world: Towards a new more just and more efficient world information and communication order. New York: UNESCO. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000040066
• Makal, O. (1995). 100 filmde başlangıcından günümüze güldürü/komedi filmleri. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Mete, E. (2019). Netflix’in Türkiye’de kaç abonesi var? Erişim adresi: https://canlitv.com/blog/netflixin-turkiyede-kac-abonesi-var
• Morreal, J. (1997). Gülmeyi ciddiye almak. (Çev.: Kubilay Aysevener ve Şenay Soyer). İstanbul: İris Yayıncılık.
• Mutlu, E. (1991). Televizyonu anlamak. Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Mutlu, E. (1995). Televizyonda program yapımı. Ankara: Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.
• Ormanlı, O. (2019). Online film platforms and the future of the cinema. Communication and Technology Congress, (ss. 229-236). İstanbul. doi: 10.7456/ctc_2019_19
• Öğüt Eker, G. (2014). İnsan kültür mizah (2. baskı). Ankara: Grafiker Yayınları.
• Öztop, E. (2015). Televizyon dizilerinde kurgusal mekân: dönem dizisi Seksenler’de kurgusal mekân tasarımının analizi. (Yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Öztürk, F. (2019). Netflix: RTÜK’ün internet yönetmeliği ne getiriyor, kurul üyeleri ne diyor? Erişim adresi: https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-49193378
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (Çev.: Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir). Ankara: Pegem Akademi.
• Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun. (2011, 3 Mart). Resmî Gazete (Sayı: 27863). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/03/20110303-1.htm
• Radyo, Televizyon ve İsteğe Bağlı Yayınların İnternet Ortamından Sunumu Hakkında Yönetmelik. (2019, 1 Ağustos). Resmî Gazete (Sayı: 30849). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/08/20190801-5.htm
• RTÜK dijital yayınlarda denetime başladı. (2019). Erişim adresi: https://m.bianet.org/bianet/medya/212557-rtuk-dijital-yayinlarda-denetime-basladi
• Salman, S. (2018). Yeni medyanın gelişimi: Türkiye’de internet dizilerinin oluşumu. H. Kuruoğlu ve P. Özgökbel Bilis (Ed.), Gelenekselden Dijitale Uluslararası Medya Araştırmaları Sempozyumu, (s. 40). İzmir.
• Tokyay, M. (2019). Yeni RTÜK yönetmeliği, internet yayıncılığı ve gazeteciliği nasıl etkileyecek? Erişim adresi: https://tr.euronews.com/2019/08/01/yeni-rtuk-yonetmeligi-internet-yayinciligi-ve-gazeteciligi-nasil-etkileyecek
• Tutar, Z. (2018). Senaryonun kreatif yolculuğu; yayın platformlarının dizilerin senaryo yazım sürecine etkisi. (Yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elâzığ.
• Tüzün Ateşalp, S. (2016). “Nitelikli televizyon”: medya profesyonellerinin perspektifinden Türk televizyon dizilerinde nitelik. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 25, 9-37. doi: 10.16878/gsuilet.283029
• Ünal, M. (2009). Güldürünün kuramsal perspektifi. Yeni Düşünceler, 4, 281-294.
• Xsights Araştırma ve Danışmanlık. (2019). Türk halkının en sevdiği diziler. Erişim adresi: https://www.xsights.co.uk/tr/turk-halkinin-en-sevdigi-diziler-8697/
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zupančič, A. (2011). Komedi: Sonsuzun fiziği. (Çev.: Tuncay Birkan). İstanbul: Metis.