ZİNCİR MARKET FAALİYETLERİNDE MEYDANA GELEN İŞ KAZALARININ İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 1, 233 - 247, 21.06.2023

Tufan Ozturk

https://doi.org/10.14514/beykozad.1260555

Öz

Bu çalışmada zincir marketlerde meydana gelen iş kazalarını etkileyen faktörlerin belirlenmesi, koruyucu tavsiyelerin sunulması ve bu sektördeki iş kazaları hakkında kamuoyu oluşmasına katkı sağlanması amaçlanmıştır. Araştırmaya İstanbul’daki bir zincir marketin 109 farklı şubesinde 2019, 2020 ve 2021 yıllarında meydana gelmiş iş kazalarından etkilenen 321 kazazede verisi ile başlanmış, gerekli veri ayıklamaları sonunda 290 kazazedeye ait verilerle çalışma tamamlanmıştır. Verilerin analizinde, Statistical Package for the Social Sciences 25 (SPSS)’in deneme sürümünden faydalanılmıştır. Çalışmada Sıklık ve Çapraz Tablolama (Ki-Kare) Analizleri kullanılmıştır. Yapılan Sıklık Analizleri sayesinde, üzerinde çalışılan veri setinin daha iyi anlaşılması sağlanmıştır. Ki-Kare Analizleriyle; görev ve zarar gören organ, görev ve yaralanmaya neden olan araç gereç, zarar gören organ ve yaralanmaya neden olan araç gereç değişkenlerin birbirleri ile olan ilişkileri sorgulanmıştır. Bu analizlerin sonuçlarına göre; iş kazaları ve yaralanma çeşitlerini; çalışanların mesleklerinin, kullanılan araç ve gereçlerin etkilediği bulgusuna ulaşılmıştır. Çalışma sonunda, iş kazaları ve zararlı sonuçlarından korunmak için; işverenlere, iş güvenlik uzmanlarına, çalışanlara, iş güvenliği alanında denetim - kontrol yetkisi ve sorumluluğu bulunan kamu kurumlarına, zincir market ve iş güvenliği alanında araştırma yapan araştırmacılara önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği, İş Kazası, İstatistiksel Analiz ve Uygulamalar, Zincir Market Faaliyetleri

ANALYSIS OF WORK ACCIDENTS IN MARKET CHAIN ACTIVITIES

Öz

This study aims to identify the factors affecting work accidents in the market chains, present protective recommendations and create a public opinion about work accidents in this sector. The study first included data on 321 work accident victims from 109 different branches of a market chain in Istanbul in 2019, 2020 and 2021, and the study was completed with the data of 290 victims after the necessary data extraction. Statistical Package for the Social Sciences 25 (SPSS) trial version is used for data analysis. Frequency and Cross Tabulation (Chi-Square) Analyses were also used in the study. Frequency analyses provided a better understanding of the data set under study. Chi-Square Analyses were used to investigate the relationships between the variables of task and damaged organs and equipment resulting in injury. According to the analysis results, it is found that the work accident and injury types are affected by the occupation of the employees as well as the used tools and equipment. The results of this study provide recommendations to employers, occupational safety experts, employees, public institutions with audit-control authorities and liabilities in the occupational safety field in the market chains and academicians and researchers studying the occupational safety area to be protected from work accidents and negative consequences.

Anahtar Kelimeler

Occupational Health and Safety, Work Accident, Statistical Analysis and Practices, Market Chain Activities

Kaynakça

• Akman, Ü., Gül, A., & Özay, M. E. (2018). Bir vaka analizi: Hastanelere hizmet veren taşeron yemek şirketlerinde iş sağlığı ve güvenliği. OHS ACADEMY.
• Akşehir, Z. D., Pekel, E., Akleylek, S., Kılıç, E., & Yalçın, O. (2019). İş sağlığı ve güvenliği sektöründe bayes ağları uygulaması. Türkiye Bilişim Vakfı Bilgisayar Bilimleri ve Mühendisliği Dergisi, 12(1), 47–59.
• Ayanoğlu, C. C., & Kurt, K. (2019). Metal sektöründe veri madenciliği yöntemleri ile bir iş kazası tahmin modeli önerisi. Ergonomi, 2(2), 78–87.
• Baradan, S., Akboğa, Ö., Çetinkaya, U., & Usmen, M. A. (2016). Ege bölgesindeki inşaat iş kazalarının sıklık ve çapraz tablolama analizleri. Teknik Dergi, 27(1), 7345–7370.
• Biçer, Ş. (2016). Kırmızı Et Üretiminde Faaliyet Gösteren Bir İşletmede Risk Değerlendirmesi. [Master Thesis]. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü.
• Çoktu, A. K. (2015). Piliç İşleme ve Değerlendirme Tesisinde Risk Değerlendirmesi. [Master Thesis]. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü.
• Dağlı, B., & Serinken, M. (2012). Occupational injuries admitted to the emergency department. The Journal of Academic Emergency Medicine, 11.
• Demir, E., Ensari, M., Rüştü, U., & Kayhan, H. (2021). İş doyumu ile iş güvenliği algısı arasındaki ilişki: İnşaat işçileri örneği. International Journal of Advances in Engineering and Pure Sciences, 33(1), 58–63.
• Dündar, S., Bilim, N., & Bilim, A. (2018). Ülkemizdeki maden sektöründe meydana gelen iş kazası ve meslek hastalıklarının analizi. Bitlis Eren Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 7(2), 423–432.
• Fişek, G. (2014). Çalışma yaşamında sağlık güvenlik. Fişek Enstitüsü Çalışan Çocuklar Bilim ve Eylem Merkezi Vakfı. https://calismaortami.fisek.org.tr/icerik/mutfaktakikotulukler-1/
• Gökçe, Ş., & Zorluer, İ. (2022). İnşaat sektöründeki iş kazalarının hata ağacı analizi ile değerlendirilmesi. Teknik Dergi, 33(6).
• Gönen, D., Atıcı, H., Ali, O., & Demirelli, B. (2017). Depolama alanlarında çalışanların çalışma pozisyonlarının incelenmesi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 5, 293–299.
• Gözüak, M. H., & Ceylan, H. (2021). Türkiye’de inşaat sektöründe meydana gelen iş kazalarının iş sağlığı ve güvenliği bağlamında analizi: Güncel eğilimlere genel bir bakış. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 8(2), 133–143.
• Güllüoğlu, E. N., & Güllüoğlu, A. N. (2019). Türkiye inşaat sektöründe istihdam ve iş kazalarının analizi. Karaelmas Journal of Occupational Health and Safety, 3(2), 65–81.
• Healey, J. (2014). Statistics: A tool for social research: Cengage Learning. Cengage Learning. İlhan, M. N., Aksakal, F. N., Kaptan, H., Ceyhan, M. N., Durukan, E., İlhan, F., Maral, I.,
• Bölükbaşı, N., & Bumin, M. A. (2010). Birinci basamakta yaşam boyu bel ağrısı sıklığı ve ilişkili sosyal ve mesleksel risk etmenleri. Gazi Medical Journal, 21(3).
• İlknur, E., & Ürünveren, A. (2021). Yeraltı kömür madenlerinde meydana gelen büyük maden kazaları. Karaelmas Journal of Occupational Health and Safety, 5(3), 193–207.
• Koçali, K. (2022). Madencilik sektörü iş kazalarının kayıp iş günü ve cinsiyet risk faktörleri açısından sürveyans analizi. Scientific Mining Journal, 61(4), 221–229.
• Kurt, E. (2019). Kuruyemiş fabrikasındaki iş kazalarının incelenmesi. OHS ACADEMY, 2(3), 88–118.
• McHugh, M. L. (2013). The chi-square test of independence. Biochemia Medica, 23(2), 143– 149.
• Mordeniz, C., & Sıvacı, R. (2010). Kronik bel ağrısında medikal tedavi (Derleme). Kocatepe Tıp Dergisi, 11(1), 43–55.
• Murat, B. (2016). Depolarda İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri [PhD Thesis]. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Murat, B., & Yılmaz, K. (2021). Depolarda iş sağlığı ve güvenliği bakımından risk faktörleri. International Symposium of Scientific Research and Innovative Studies, 22, 25.
• Official Gazette, (2022). Dijital mecralar komisyonu kurulması ile bazı kanunlarda değişiklik yapılması hakkında kanun https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/07/20200728- 15.htm
• Official Gazette, (2012). İş sağlığı ve güvenliği kanunu https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/06/20120630-1.html
• Öztürk, T. (2020). Giyim eşyası imalat sektöründe meydana gelen iş kazası ve meslek hastalığı ile sonrasındaki iyileşme durumunun cinsiyet bakımından değerlendirilmesi. Business & Management Studies: An International Journal, 8(3), 3424–3443.
• Öztürk, T., & Heperkan, H. A. (2021). İnşaat iş kazalarının şiddetini etkileyen faktörlerin mevsimsel farklılıklara göre değerlendirilmesi. Ergonomi, 4(2), 72–87.
• Scheffe, H. (1947). The relation of control charts to analysis of variance and chi-square tests. Journal of the American Statistical Association, 42(239), 425–431.
• Sedef, O., Kaptan, H., & Büyükpamukçu, M. (2005). Çalışma yaşamında bel ağrısı. TTB Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 6(22), 45–48.
• SGK. (2023). İş kazası ve meslek hastalıkları yıllık istatistikleri http://eski.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/sgk_istatistik_yilliklari
• Sharpe, D. (2015). Chi-square test is statistically significant: Now what? Practical Assessment, Research, and Evaluation, 20(1), 8.
• Sims, R. L. (2000). Bivariate data analysis: A practical guide. Nova Publishers.
• Sümbüloğlu, K., & Sümbüloğlu, V. (2017). Biyoistatistik. Hatiboğlu Yayınları. Taylan, M. (2008). Tersanelerde meydana gelen iş kazaları ve iş güvenliği. Gemi İnşaatı ve Deniz Teknolojisi Teknik Kongresi.
• Yardım, N., Çipil, Z., Vardar, C., & Mollahaliloğlu, S. (2007). Türkiye iş kazaları ve meslek hastalıkları: 2000-2005 yılları ölüm hızları. Dicle Tıp Dergisi, 34(4), 264–271.