SIMILAR APPROACHES AND DIFFERENT SETTLEMENTS THROUGH ROCK CARVED CITIES: EVALUATION OF MATERA ITALY AND NEVSEHIR TURKEY

Yıl 2024, Sayı: “SINIRSIZ: DÜNYA YAPMAK & ÖTESİ”, 275 - 299, 26.03.2024

Şevval Çoksaygılı , Rengin Beceren Öztürk

https://doi.org/10.14514/beykozad.1366995

Öz

Societies shape cultural identities through regional factors in their settlements. Different geological features in these areas lead to variations in urban and rural landscapes due to changes in environmental factors. Additionally, architectural similarities are observed among communities in different geographical regions. This article examines the impact of location on culture and the emergence of similar architecture in various regions. In this context, two areas with similar architectural styles were selected, despite their different origins in the world and Turkey. The shared architectural typology is influenced by geography, climate, and other factors. One area studied is Matera in Southern Italy, with its unique stone formations shaped into cave-like structures. The other area is Cappadocia in Turkey, known for easily processed tuff and rock formations used in underground settlements. Similar settlement features in the Matera and Cappadocia regions have led to the formation of underground cities. Among the various reasons for choosing this settlement system, there are factors such as the purpose of using caves by shaping them with artificial interventions for defense against attacks, religious beliefs, protection from environmental conditions, and the ability to build easily and economically in suitable places. Matera/Italy and Cappadocia/Turkey regions continue to exist as environmentally friendly and sustainable residential areas that offer expansion and unification potential by using their topographic features. Architectural solutions such as positioning on rough terrain, creating terraces, and having similar floor numbers; Factors such as carving stones and rocks for security purposes and underground structures developed against religious pressures form the basis of these similarities. This study aims to uncover the reasons behind similarities and differences in residential areas without compromising their essence.

Anahtar Kelimeler

Local architecture, Environmental conditions, Traditional urban fabric, Traditional architecture, Context

KAYA OYMA KENTLERİ ÜZERİNDEN BENZER YAKLAŞIMLAR VE FARKLI YERLEŞİMLER: MATERA İTALYA VE NEVŞEHİR TÜRKİYE DEĞERLENDİRMESİ

Öz

Toplumların kültürel kimlikleri genellikle yerleşim bölgelerinin bölgesel faktörleri tarafından şekillendirilmektedir. Bu bağlamda, yerleşimlerin farklı tektonik yapısı, kentsel ve kırsal alanların çevresel ve bölgesel özelliklerinde çeşitlenmelere yol açabilmektedir. Ayrıca, farklı coğrafi konumlarda bulunan topluluklar arasında benzer mimari geleneklere rastlanması da sıkça gözlemlenmektedir. Bu makale, coğrafi konumun kültürel dinamiklere olan etkisini ve farklı bölgelerde ortaya çıkan benzer mimarileri ele almaktadır. Bu bağlamda, dünyanın farklı coğrafyalarından ve Türkiye'den seçilmiş olan iki farklı kültürün benzer mimari tarzlara sahip yerleşim alanları incelenmiştir. Mimari benzerlik, coğrafi ve iklimsel faktörlerin yanı sıra diğer çeşitli etkenlerin etkisi altında ortaya çıkmaktadır. İlk olarak incelenen bölge, Güney İtalya'nın Basilicata bölgesinde yer alan ve Akdeniz iklim kuşağı etkisi altındaki Matera'dır. Matera taşları, işlenmiş kayaçların mağara tipolojisiyle şekillendirilmesi sonucu ortaya çıkmıştır. Diğer bir bölge ise İç Anadolu'nun Nevşehir ilinde yer alan ve Karasal iklim kuşağında bulunan Kapadokya'dır. Tüf ve kayaların kolaylıkla işlenebilmesi ve hava temasından sonra dayanıklı bir yapı malzemesine dönüşmesi, bu bölgede yer altı yerleşimlerinin oluşmasına imkan tanımıştır. Matera ve Kapadokya bölgelerindeki benzer yerleşim özellikleri, yer altı şehirlerinin oluşumuna sebep olmuştur. Bu yerleşim sistemini tercih etmenin çeşitli nedenleri arasında, mağaraların yapay müdahalelerle şekillendirilerek kullanılmasının saldırılara karşı savunma amacı, dini inançlar, çevresel koşullardan korunma ve uygun yerlerde kolay ve ekonomik bir şekilde inşa edilebilme gibi faktörler bulunmaktadır. Matera/İtalya ve Kapadokya/Türkiye bölgeleri, topografik özelliklerini kullanarak genişleme ve birleşme potansiyeli sunan, çevre dostu ve sürdürülebilir yerleşim alanları olarak varlıklarını sürdürmektedir. Engebeli arazilerde konumlanma, teras oluşturma, benzer kat sayılarına sahip olma gibi mimari çözümler; taş ve kayaların güvenlik amaçlı oyulması, dini baskılara karşı geliştirilen yer altı yapıları gibi faktörler, bu benzerliklerin temelini oluşturmaktadır. Bu çalışma, farklı yerel mimarilerin çeşitli boyutlarını değerlendirerek, yerleşim alanları arasındaki benzerlikleri ve farklılıkların belirleyici faktörlerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Ayrıca, Matera ve Kapadokya gibi farklı kültürlerden gelen benzer mimari örneklerin arkasındaki nedenleri anlamak için bir çerçeve sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yerel mimari, Çevresel koşullar, Geleneksel kent dokusu, Geleneksel mimari, Bağlam

Kaynakça

• Binan, D. (2016). The Rock-Hewn and Masonry System of the Vernacular Architecture of Cappadocia Region. Vernacular Architecture Reflections. MediA-Tryck.
• Bixio, R., Caloı, V. ve Pascale, A. (2011). Kapadokya, Bir Yeraltı Yerleşim Bölgesi. Öger, A. (Ed.), 1.Uluslararası Nevşehir Tarih ve Kültür Sempozyumu Bildiriler kitabı içinde (ss. 5-33). Nevşehir Üniversitesi Yayınları.
• Cappadocia4u (2022, 3 Nisan). Üç Güzeller Peri bacaları- Ürgüp. https://cappadocia4u.com/tr/kapadokya-peri-bacalari/
• Depositphotos (2024, 28 Ocak). Mağara Kasaba sassi. https://de positph otos.co m/t r/p hot o/ cavern-town-sassi-7636250.html
• DHA (2023, 27 Mart). Kaya mezarları. Sözcü. https://www.sozcu.com.tr/hayatim/kultur-sanat-haberleri/800-yillik-mezarin-bulundugu-yer-dunyanin-ilgisini-cekti/
• Duymaz, M. (2003). Negatif mekan kurgusu ile oluşturulmuş yapıların biçimlenişleri üzerine bir inceleme. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Eyüce, A. (2005). Geleneksel Yapılar ve Mekanlar. Birsen Yayınevi.
• Font, J. (2013a). ‘La construcción de tierra en los textos. Errores, olvidos, omisiones’ in Actas del Octavo Congreso Nacional de Historia de la Construcción. Instituto Juan de Herrera.
• Font, J. (2013b). Climate control in vernacular construction. Unpublished
• Fırat, K. (1996). Kapadokya. Literatür Yayıncılık.
• Gülyaz, M. E. (2000). Kapadokya. Dünya Kitap Kırtasiye.
• Hanson, J. ve Hillier, B. (1984). The Social Logic of Space. Cambridge University Press.
• İlimge (2024, 2 Şubat). Karanlık kilise. https://www.ilimge.com/kapadokya-karanlik-kilise-ve-zamansiz-freskleri
• Kapadokya (2023, 5 Nisan). Güvercinlikler. https://destinasyonkapadokya.com/blog/guvercinlikler/
• Lawrence, R. J., Hacıhasanoğlu, O., Turgut, H. ve Ünügür, M. (1997) Culture and Space in the Home Environment. Dünya Yayıncılık.
• Marinkovic, J., Vogelaer, M. ve Wojciedhowski, F. (2017). Vernacular Architecture of Southern Italy.
• Oggusto (2023, 17 Nisan). Avlulu yerleşim tipolojisi. https://w ww.oggu sto.com/gas tro no mi /t urkiye/kapadokyada-gidebileceginiz-en-iyi-mekanlar
• Özkan, E. (2021, 26 Ekim). Selime Manastırı. https://gezginimgezgin.com/selime-ma nastiri-kapadokyanin-en-buyuk-manastiri
• Rapoport, A. (1990). History and Precedent in Environmental Design. Plenium Press. Rıfat, S. (1995). Kapadokya Kaya Kiliselerinde Üç Gün. Yapı Kredi Yayınları
• Snazzy Maps (2023, 4 Mart). Dünya Haritası Üzerinde Yerleşimler ve Bulundukları İklim Kuşakları. https://snazzymaps.com/style/151/ultra-light-with-labels
• Snazzy Maps (2023, 4 Mart). Kapadokya ve yakın çevresi google maps görüntüsü. https ://s naz zy m ap s. com/style/151/ultra-light-with-labels
• Snazzy Maps (2023, 4 Mart). Matera google maps görüntüsü. https ://sna zzymaps .com/styl e/ 1 5 1 /ultra-light-with-labels
• Sözen, M. (Ed.). (2000). Kapadokya. Ayhan Şahenk Vakfı.
• Vegas, F., Mileto, C., Cristini, V. ve Checa, J. (2014). Versus Heritage for Tomorrow Underground cities. Firenze University Press.
• Wikipedia (2023, 29 Mayıs). Kapadokya https://tr.wikipedia.org/wiki/Kapadokya
• Wikipedia (2023, 14 Mart). Matera geleneksel antik dönem kent dokusu. https ://t r.wikipedia . org/wiki/Matera
• Wikipedia (2024,2 Şubat). Ortahisar Kalesi. https://en.m. wikipedia.org/wik i/File:Ortahisar Castle-Ortahisar_Kalesi.jpg