MİMARİ TASARIMIN ERKEN TASARIM EVRESİNDE ESKİZİN YARATICI DÜŞÜNMEYE ETKİSİ

Yıl 2024, Sayı: “SINIRSIZ: DÜNYA YAPMAK & ÖTESİ”, 248 - 274, 26.03.2024

Sinem Tapkı

https://doi.org/10.14514/beykozad.1369449

Öz

Mimari tasarım sürecinin erken tasarım evresinde tasarımcılar, fikirlerini somut olarak aktarabilmek için görsel ifade tekniklerinden eskizi kullanmaktadırlar. Tasarım dünyasında eskizlerin, tasarım bilgisinin oluşmasında ve tasarım düşüncesinin geliştirilmesinde bir aktarım aracından daha fazla rolü bulunmaktadır. Eskizler sahip oldukları özgür, yaratıcı ve esnek yapılarından dolayı görsel düşünmeye veriler sağlamaktadır. Görsel düşünme, bilgi ve zihindeki düşüncenin eskiz, diyagram, şema vb. yöntemlerle görselleştirmenin öğrenilmesidir. Tasarım- tasarımcı- eskiz arasında sürekli döngüsel ve sınırları belirsiz bir ilişki bulunmaktadır.
Mimari tasarım sürecinde yaratıcılık, hayal gücü, görsel düşünme ve eskizin önemli yeri olduğu bilinmektedir. Bu tasarım sürecinin sonunda, yaratıcı ve özgün ürünlerin ortaya çıkmasında görsel düşünme ile eskiz baskın rol oynamaktadır. Eskiz; tasarımcının düşünme, düşünceyi aktarma ve bilgi türetme eylemlerini zihinde kurguladığından öteye taşır. Eskiz çalışmaları, beyindeki soyut düşünceyi somutlaştırarak düşünceyi geliştirecek yaratıcı katkılar sağlamaktadır. Zihindeki düşüncelerin somutlaşması ile yeni bilgiler oluşur ve bu yeni bilgiler tekrar zihinde yorumlanarak somutlaştırılır. Böylece yeni bilgiler gelişir ve başka bilgilerin oluşmasını sağlar. Çalışma; bu sistematik süreç içerisinde eskizi, eskizin rolünü, işleyişini araştırmaktadır.
Mimari tasarım sürecinde, hayal gücü, yaratıcı düşünce ve yaratıcı düşünceyi geliştirmenin eskiz ile arasındaki ilişkinin araştırıldığı bu çalışmanın amacı; tasarım sürecinin erken tasarım evresinde eskiz sürecinin analiz edilmesidir. Tasarım sürecinde problem tanımlanıp çözülürken, proje geliştirilirken yararlanılan araçlardan biri olan eskiz çalışmaları, tasarımcıların bilişsel davranışlarını da etkileyebileceği hipotezi çalışmada öne sürülmüştür. Erken tasarım evresinde eskiz uygulamalarının süreci nasıl etkilediği, tasarımcıların bilişsel durumlarındaki etkilerin neler olduğu sorularına cevaplar aranmaktadır. Bu amaçla araştırmada bir deney gerçekleştirilmiştir. Yüz yüze ortamda iki aşamalı uygulama oluşturulmuştur. Süreçte üç adet Mimarlık Bölümü 2. Sınıf öğrencisi ile çalışılmıştır. Katılımcılardan, sınırlı süre içerisinde verilen tasarım problemine ait geleneksel ortamda eskiz yapmaları istenmiştir. Eskizlerin analizinde protokol analiz yöntemi kullanılmıştır. Eskizler içerik, biçim, sorgulama-çözümleme ilişkilerine göre değerlendirilmiştir. Yapılan analizler ve değerlendirmeler sonucunda eskizlerin tasarımcıların bilişsel durumlarını nasıl etkilediği incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Eskiz, yaratıcı düşünme, hayal gücü, mimari tasarım, Görsel Düşünme, Protolol Analiz

THE EFFECT OF SKETCHING ON CREATIVE THINKING IN THE EARLY DESIGN PHASE OF ARCHITECTURAL DESIGN

Öz

In the early stages of architectural design processes, designers utilize sketches as visual expression techniques to concretely convey their ideas. Within the realm of design, sketches play a role beyond being merely a means of transmission, contributing significantly to the formation of design knowledge and the development of design thinking. Due to their inherent qualities of freedom, creativity, and flexibility, sketches provide data for visual thinking. Visual thinking entails the visualization of information and mental processes through methods such as sketches, diagrams, and schemas. There exists a continuous, cyclical, and indefinite relationship among design, designer, and sketch, where boundaries are fluid and interactions are constant.
Creativity, imagination, visual thinking, and the significance of sketches are well acknowledged in the architectural design process. Towards the culmination of this design process, visual thinking and sketching play dominant roles in the emergence of creative and original products. Beyond merely facilitating the designer's acts of thinking, conveying thoughts, and deriving information, sketches transcend to conceptualize these actions within the mind. Sketching endeavors concretize abstract thoughts in the mind, thereby fostering creative contributions to the development of ideas. The concretization of thoughts leads to the formation of new knowledge, which is subsequently reinterpreted and solidified within the mind. Consequently, new knowledge evolves, facilitating the formation of additional insights. This study delves into investigating the role and functioning of sketches within this systematic process.
The aim of this study, which investigates the relationship between imagination, creative thinking, and the development of creative thought through sketching in the architectural design process, is to analyze the sketching process in the early stages of the design process. Sketching, one of the tools utilized during problem identification, problem-solving, and project development in the design process, has been hypothesized to potentially influence designers' cognitive behaviors. The study seeks answers to questions regarding how sketching practices in the early design stages impact the process and what effects they have on designers' cognitive states. To this end, an experiment was conducted as part of the research. A two-stage application was created in a face-to-face setting. Three second-year students from the Department of Architecture participated in the process. Participants were asked to sketch in a traditional setting within a limited time frame to solve a given design problem. Protocol analysis method was employed in the analysis of the sketches. The sketches were evaluated based on content, form, and questioning-solving relationships. Through the analyses and evaluations, the study examined how sketches influence designers' cognitive states.

Anahtar Kelimeler

Sketching, creative thinking, imagination, architectural design, Visual Thinking

Kaynakça

• Akın, Ö. (1986). Psychology of Architectural Design. Pion Press.
• Atman, C. J., Cardella, M. E., Turns, J., & Adams, R. (2005). Comparing freshman and senior engineering design processes: an in-depth follow-up study. Design Studies, 26(4), 325–357.
• Atman, C. J., Chimka, J. R., Bursic, K. M., & Natchmann, H. L. (1999). A comparison of freshman and senior engineering design processes. Design Studies, 20, 131-152.
• Cengiz, S. (2021). Mobil Ortamda 3D Eskiz Programlarının Erken Tasarım Evresinde Kullanımının Mimarlık Öğrencilerinin Bilişsel Aktivitelerine Etkisi [Yüksek Lisans Tezi]. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Ching, F. (2016). Mimarlık ve Sanatta Yaratıcı Bir Süreç Çizim. Yem Yayınları.
• Cross, N., Christiaans, H., & Dorst, K. (1996). Analyzing design activity. John Wiley & Sons.
• Danae Santibañez. (2017). The Creative Energy of Zaha’s Sketches. Https://Www.Archdaily.Com/868315/the-Creative-Energy-of-Zahas-Sketches.
• Eastman, C. M. (1970). On the Analysis of Intuitive Design Processes. In Emerging Methods of Environmental Design and Planning. In In Emerging Methods of Environmental Design and Planning. MIT Press.
• Gero, J. S., & Tang, H. (2001). The differences between retrospective and concurrent protocols in revealing the process oriented aspects of the design process. Design Studies, 22(3), 283–295.
• Goldschmidt, G. (1991). The Dialectics of Sketching. Creativity Research Journal, 4(2), 123–143. Jiang, H.,Yen, C. (2010). Protocol Analysis in Design Research: a review.
• İnceoğlu, N. (2012). Çizerek Düşünme Düşünerek Çizme. Nemli Yayıncılık.
• Ketizmen Önal, G. (2010). Mimari Tasarım Eğitiminde Öğrenciye Ait Kültürel Şemanın Tasarım Sürecindeki Etkilerinin Araştırılmasında Kullanılacak Bir Yöntem [Doktora Tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Ketizmen Önal, G. (2014). Tasarım Aktivitelerini Araştırmak: Protokol Analiz Yöntemi. Sanat ve Tasarım Dergisi, 14, 65–80.
• Koçkan, P. (2012). Tasarım Araştırmaları Bağlamında Tasarımcı Düşünme ve Tasarım Süreci [Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Laseau, P. (2001). Graphic Thinking for Architects & Designers. John Wiley & Sons.
• Lloyd, P., Lawson, B., & Scott, P. (1995). Can concurrent verbalization reveal design cognition? Design Studies, 16, 237–259.
• Özbaki, Ç., Çağdaş, G., & Kilimci, E. S. Y. (2016). Maket ve Dijital Ortamda Tasarım Üretkenliğinin Karşılaştırılması. Megaron, 11(3), 398–411.
• Schön, D. (1983). The Reflective Practitioner. Basic Books.
• Schön, D. A., & Wiggins, G. (1992). Kinds of Seeing and Their Functions in Designing. Design Studies, 13(2), 135–156.
• Suwa, M., Purcell, T., & Gero, J. S. (1998). Macroscopic analysis of design processes based on scheme for coding designers’ cognitive action. Design Studies, 19, 455–483.
• Suwa, M., & Tversky, B. (1997). What do architects and students perceive in their design sketches? A Protocol Analysis. Design Studies, 18(4), 385–403.
• Uraz, T., U. (1999). Mimarlık bilgisi eskizler ve düşündürdükleri. Mimarlık Dergisi, 289(1), 11–12.