KAMU KURUMLARI WEB SİTELERİNİN ERİŞİLEBİLİRLİK BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 1, 75 - 98, 26.06.2024

Gonca Yüzbaşı

https://doi.org/10.14514/beykozad.1345484

Öz

Web sitelerinin tasarımları insanların tümünün kullanımını kapsayacak şekilde planlanmalıdır. Bu nedenle erişilebilirlik günümüzde önemli bir konu olarak tartışılmaktadır. Engelli ya da engelli olmayan, yaşlı ya da genç vb. gibi birçok insan istedikleri bilgiye ve işleme aynı şartlarda ulaşabilmelidir. İnsanlar devletle sarsılmaz bir ilişki içerisindedir. Devlet kurumlarına ait web sitelerinin erişilebilirlik koşulları vatandaşlar açısından önemlidir. Bu bağlamda T.C. Bakanlık web sitelerinin erişilebilirlik açısından etkinlik performanslarının incelenmesi çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Veri zarflama analizi girdi ve çıktı değişkenlerine göre birimlerin etkinliklerini ortaya çıkaran çok kriterli bir değerlendirme yöntemidir. Bu yöntem ile bakanlık web sitelerinin birbirlerine göre etkinlik performanslarının belirlenmesi hedeflenmiştir. Bakanlıkların web sitelerine ait hata sayısı girdisi (bilinen ve potansiyel erişilebilirlik hataları) ile içerik sayısı çıktısı (duyuru sıklığı sayısı, iletişim içeriği sayısı, e-uygulama sayısı) değişkenleri kullanılarak veri zarflama analizi yapılmıştır. Girdi değişkenleri olan erişilebilirlik hataları WCAG (Web Content Accessibility Guidelines) kılavuzuna göre tespit edilmiştir. Hazine ve Maliye Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Ticaret Bakanlığı’na ait web sayfalarının erişilebilirlik açısından etkin web sayfalarına sahip oldukları sonucuna varılmıştır. Sağlık Bakanlığı web sitesinin ise diğer bakanlık web sitelerine göre etkinlik sınırına en yakın olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kamu Erişebilirliği, Veri Zarflama Analizi, Erişilebilirlik, Web, İletişim, Etkinlik.

REVIEW OF PUBLIC INSTITUTIONS WEBSITES IN THE CONTEXT ACCESSIBILITY WITH DATA ENVLOPMENT ANALYSIS

Öz

Many processes in people's lives have changed with the introduction of the Internet. The designs of the websites should be planned according to the use of all people. Accessibility is discussed as an important issue today. All people should be able to access under the same conditions.the information they want. People have a constant relationship with the state. For this reason, websites of government are institutions that need to pay more attention to accessibility conditions. The aim of the study is to investigate the effectiveness of ministry websites in terms of accessibility with data envelopment analysis. In this context, 12 ministry websites were analyzed with input variables (number of web accessibility potential and known errors) and output variables (number of announcement frequency, number of communication content, number of e-applications). Accessibility errors, which are input variables, were detected according to the WCAG (Web Content Accessibility Guideliness) guide. It was concluded that the web pages of Ministry of Treasury and Finance , the Minisrty of Industry and Technology and the Ministry of Trade have effective in terms of accessibility. It was concluded that the website of the Ministry of Health is closest to the effectiveness limit compared to other ministry websites.

Anahtar Kelimeler

Data Envelopment Analysis, Accessibility, Web, Multicriteria Decision Making, Communication, Efficiency

Kaynakça

• Acartürk, C, & Yıldırım Y., C. (2006). Görme Engelliler İçin Web Sayfalarında Erişilebilirliğin Sağlanması. AB, Cilt: 6, Sayı: ss:9-11.
• Adepoju, S. A., Shehu, I.S., Bake, P. (2016), Accessibility evaluation and performance analysis of e-government websites in Nigeria. Journal of Advances in Information Technology, 7 (1), .49-53.
• Akgül, Y., Vatansever, K. (2016), Web Accessibility Evaluation of Government Websites For People With Disabilities in Turkey. Journal of Advanced Management Science, 4 (3) , 201-210.
• Aksoy, E. & Şengel, E. (2018), Eğitim İnternete Göç Ederken Özel Gereksinimli Bireyleri Geride mi Bıraktık? Uludağ Üniversitesi Erişilebilirlik Değerlendirmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31 (2), 561-588.
• Al-Khalıfa, H. S., Baazeem, I., Alamer, R. (2017). Reem. Revisiting the accessibility of Saudi Arabia government websites. Universal Access in the Information Society, 2017, 16 (4), 1027-1039.
• Andersen, P. & Petersen, N.C. (1993). A Procedure for Ranking Efficient Units in Data Envelopment Analysis. Management Science, 39 (10), 1261-1264
• Arslan, V. & Ulubeyli, S. (2017). Bulanık Veri Zarflama Analizi ile Beton Pompası Seçimi. DÜMF Mühendislik Dergisi, 8 (1), 1-12.
• Atılgan Yaşa, A. (2020). Güncel Maliye ve Kamu Yönetimi Çalışmaları. Yurdadoğ, V. (Ed.). Kamu Hizmetlerinin Sunumunda E-Belediye Uygulamaların Karşılaştırılması: Ege Bölgesi Büyükşehir Belediyeleri Karşılaştırılması, (1-18) Akademisyen Kitabevi.
• Banker, R. (1984). Estimating Most Productive Scale Size Using Data Envelopment Analysis. European Journal of Operational Research, 7(1), 35-44.
• Baowaly, M. K. Bhuıyan, M., Accessibility Analysis and Evaluation of Bangladesh Government Websites. In: 2012 International Conference on Informatics, Electronics & Vision (ICIEV). IEEE, 2012. p. 46-51.
• Baysal, M. E., Uygur, M.., & Toklu, B. (2004). Veri Zarflama Analizi ile TCDD Limanlarında Bir Etkinlik Ölçümü Çalışması. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 19 (4), 437-442.
• Berg, S. (2010). Water Utility Benchmarking. Iwa Publishing.
• Cevher, E. (2015). Kamu Üniversiteleri Web Sayfalarının Kullanılabilirliğinin İçerik Analizi ile İncelenmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 14 (2), 387-402.
• Charnes, A. Cooper, W., Lewin, A. Y. & Seiford, L. M. vd, (1997). Data Envelopment Analysis Theory, Methodology and Applications. Journal of the Operational Research Society, 48(3), 332-333.
• Çelik, T. (2020) İzmir’deki Devlet Üniversitelerinin Web Sitelerinin Erişilebilirlik Açısından Değerlendirilmesi, The Journal of Academic Social Science Studies, 13 (80), 469-480.
• Durmuş, S. & Çağıltay, K. (2014). Kamu Kurumu Web Siteleri ve Kullanılabilirlik. "E-Devlet Kamu Yonetimi ve Teknoloji İlişkisinde Güncel Gelişmeler, 293-332.
• El-Mashaleh, M. S., Rababeh, S. M. ve Hyarİ, K. H. (2010). Utilizing Data Envelopment Analysis to Benchmark Safety Performance of Construction Contractors, International Journal of Project Management, 28 (3), 61–67.
• Emiroğlu, B. GÜRSEL. (2015). Üniversitelerin Engelli Destek Ofislerinin Web Sayfalarının Erişilebilirlikleri. Journal of Educational Sciences & Practices, 14 (27), 43-55.
• Ertürk, K.L., Şimşek, A. A. Songür, D.G., Şengül G. (2014). Türkiye'de Engelli Farkındalığı ve Engelli Bireylerin Adalete Web Erişilebilirlikleri Üzerine Bir Değerlendirme. Information World/Bilgi Dunyasi, 15 ( ) ,2375-395.
• Farantos, G. I. (2015). The Data Envelopment Analysis Method and the İnfluence of a Phenomenon in Organizational Efficiency: A Literature Review and the Data Envelopment Contrast Analysis New Application. Journal of Data Envelopment Analysis and Decision Science, 2 (1), 101-117.
• Friedman, M. G., & Bryen, D. N. (2007). Web accessibility design recommendations for people with cognitive disabilities. Technology and Disability, 19 (4), 205-212.
• Gohin, B.& Vinod, V. (2013). A Study on Web Accessibility in Perspective of Evaluation Tools. International Review on Computers and Software (IRECOS), 8 (11), 2640-2648.
• Golany, B. & Roll, Y.(1989). An Application Procedure for DEA. Omega, 17 (3), 237-250.
• Gonçalves, R. Martins, J. & Branco, F. (2014). A Review on the Portuguese Enterprises Web Accessibility Levels–A website accessibility high level improvement proposal. Procedia Computer Science, 27 (12), 176-185.
• Henrique’s, Iago. C.,vd. Sobreiro, V. A., Kimura, H., & Mariano, E. B. (2020). Two-Stage DEA in Banks: Terminological Controversies and Future Directions. Expert Systems with Applications, 162 (3), ss:1-32.
• Ismail, A. & Kuppusamy, K. (2018). Accessibility of Indian universities’ homepages: An exploratory study. Journal of King Saud University-Computer and Information Sciences, 30 (2), 268-278.
• Ismail, A., & Kuppusamy, K. (2019). Web accessibility investigation and identification of major issues of higher education websites with statistical measures: A case study of college websites. Journal of King Saud University-Computer and Information Sciences.1-11.
• Ismailova, R. (2017). Web Site Accessibility, Usability and Security: A Survey of Government Web Sites in Kyrgyz Republic. Universal Access in the Information Society, 16 (1), 257-264.
• Iwarsson, S. & Ståhl, A. (2003). Accessibility, usability and universal design—positioning and definition of concepts describing person-environment relationships. Disability And Rehabilitation, 25 (2), 57-66.
• İşeri, E. İ., Uyar, K., & İlhan, Ü. (2017). The Accessibility of Cyprus Islands’ Higher Education İnstitution Websites. Procedia Computer Science, 120 ( ) , 967-974.
• Jordá, P., Cascajo, R. & Monzón, A. (2012). Analysis of The Technical Efficiency of Urban Bus Services in Spain Based on SBM Models. ISRN Civil Engineering, 10 (3), 1-13.
• Karaım, N. A.; Inal, Y., (2019). Usability and accessibility evaluation of Libyan government websites. Universal Access in the Information Society, 18 (1), 207-216.
• Kaya, T. & Över, A.S. (2019). Bakanlık ve Belediye Web Sitelerinin İçerik Analiz Yöntemiyle E-Katılım Bağlamında İncelenmesi-KKTC Örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 33 (4), 1201-1226.
• Kocabaş, F. & Özgüler, V. C. (2015). Türkiye’de Sendikaların Web Sitelerinin İçerik Analizi Yoluyla İncelenmesi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 60 (4), 157-194.
• Kuzma, J. M. (2010). Accessibility Design İssues with UK E-Government Sites. Government Information Quarterly, 27 (2), 141-146.
• Latıf, M. H. A.; Masrek, M. N. (2010). Accessibility Evaluation on Malaysian E-Government Websites. Journal of E-Government Studies and Best Practicesss, 5 (2), 1-11.
• Lawrence, S. & Giles, C. L. (2000). Accessibility of İnformation on the Web. İntelligence, 11 (1), 32-39.
• Mchale, N. (2011). An İntroduction to Web Accessibility, Web Standards, and Web Standards Makers. Journal of Web Librarianship, 5 (2), 152-160.
• Mecek, M. (2017). E-Devlet ve E-Belediye: Kavramsal Çerçeve ve Türkiye'de Belediye Web Sitelerine Yönelik Yapilan Çalişmalarin İncelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22 (Kayfor 15 Özel Sayısı), 1815-1851.
• Özden, Ünal. Hüseyin. (2008). Veri Zarflama Analizi (VZA) ile Türkiye'deki Vakıf Üniversitelerinin Etkinliğinin Ölçülmesi. Istanbul University Journal of the School of Business Administration, 37 (2), 167-185.
• Ostroff, E. (2011). Universal Design: An Evolving Paradigm. Universal Design Handbook, 2, 34-42.
• Öztürk, M. C., & Ayman, M. (2007). Web Sayfalarının Halkla İlişkiler Amaçlı Kullanımı, Selçuk Üniveristesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (4), 57-66.
• Paul, S; Das, S. (2020).Accessibility and usability analysis of Indian e-government websites. Universal Access in the Information Society, 19 (4), 949-957.
• Petrie, H. & Bevan, N. (2009). The Evaluation of Accessibility, Usability, and User Experience. The Universal Access Handbook, 1, 1-16.
• Rodriguez, G., Pérez, J., Cueva, S., & Torres, R. (2017). A Framework for İmproving Web Accessibility and Usability of Open Course Ware Sites. Computers & Education, 109, 197-215.
• Sarı, Z. (2015). Veri zarflama analizi ve bir uygulama. Hacettepe Üniversitesi.Yüksek Lisans Tezi, Ankara. Serra, L. C., Lucas, P.C., Lucas, P. F., Jorge, P. S. V., Andre, P. F. (2015). Accessibility Evaluation of E-Government Mobile Applications İn Brazil. Procedia Computer Science, 67, 348-357.
• Sullivan, T. & Matson, R. (2000, November). Barriers to Use: Usability and Content Accessibility on the Web's Most Popular Sites. In Proceedings on the 2000 conference on Universal Usability , 139-144.
• Şerefoğlu, H. & Henkoğlu, T. (2019). Türkiye'deki Üniversite Web Sitelerinin Görme ve İşitme Engelli Kullanıcılar Açısından Erişilebilirliklerinin Değerlendirilmesi. Journal Of Higher Education & Science/Yüksekögretim ve Bilim Dergisi, 9 (1), 111-133.
• Tekerek, A. & Bay, Ö. F. (2009). Web İçerik Yönetim Sistemi Tasarımı ve Gerçekleştirilmesi. Politeknik Dergisi, 12 (2), 85-91.
• Thanassoulis, E. (2001). Introduction to the Theory and Application of Data Envelopment Analysis, A Foundation Text with İntegrated Software, Kluwer Academic Publishers, Massachusetts
• Uçak, N. Ö., & Çakmak, T. (2009). Web Sayfası Kullanılabilirliğinin Ölçülmesi: Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü Web Sayfası Örneği. Türk Kütüphaneciliği, 23 (2), 278-298.
• Uslu, A., & Shakourİ, N. (2014). Kentsel Peyzajda Engelli/Yaşlı Birey için Bağımsız Hareket Olanağı ve Evrensel Tasarım Kavramı. Journal of Forestry Faculty of Kastamonu University, 14 (1), 7-14.
• Von Ahn, L., Ginosar, S., Kedia, M., Liu, R., & Blum, M. (2006, April). Improving Accessibility of the Web with a Computer Game. In Proceedings of the SIGCHI Conference on Human Factors in Computing Systems , 79-82.
• Wang, Y. M., Luo, Y. & Liang, L. (2009). Fuzzy Data Envelopment Analysis Based Upon Fuzzy Arithmetic with an Application to Performance Assessment of Manufacturing Enterprises. Expert Systems with Applications, 36 (3), 5205-5211.
• https://www.w3.org/WAI/fundamentals/accessibility-principles/ Erişim tarihi: 01.04.2023.