AN EXAMPLE OF NAMİNG TRADITION IN OTTOMAN GEOGRAPHY BELOGRADCHIK

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 1, 233 - 244, 26.06.2024

Berna Çaçan Ongun

https://doi.org/10.14514/beykozad.1474030

Öz

This study was prepared to establish the names used by the Muslim, non-Muslim and Coptic people living in Belogradchik of Vidin, based on the information in the dividend books of the years 1844-1845. In the Ottoman records, for the expressions Copts, Çingene, Çinganiyan and Çingane were also used. Domestic and foreign sources and archive documents were used in the study; the naming traditions of the different cultural structures, constituted the Ottoman society,were tried to be discussed within the conjunctural structure of the period by which names they preferred to use, the processes that these names were given in their socio-cultural and socio-economic conditions. These names in the Temettuat books were sometimes given in several versions due to the possibility that they were transferred incorrectly to the records by the officials of the period due to their pronunciation characteristics. For instance in these books, since the structure of Turkish language doesn’t give ‘ts’ sound of Slavic. Instead of this ‘ç’ sound was used when recording these names.In the study, it was seen that religious feelings, devotion to ancestors, socio-economic conditions and traditional structure were extremely effective in the process of naming the newborn members of the societies.

Anahtar Kelimeler

XIX. Century, Ottoman Empire, Belogradchik, Temettuat, Personal Names

Osmanlı Coğrafyasında İsim Verme Geleneğine Bir Örnek: Belgradcık

Öz

Bu çalışma 1844-1845 yıllarına ait temettuat defterlerindeki bilgiler temel alınarak Vidin’e bağlı Belgradcık bölgesinde yaşayan Müslüman, gayrimüslim ve Kıpti ahalinin kullandıkları isimleri tespit etmek üzere hazırlanmıştır. Kıptiler için Osmanlı kayıtlarında Çingene, Çinganiyan ve Çingane ifadeleri de kullanılmıştır. Çalışma içerisinde yerli ve yabancı kaynaklar ile arşiv belgeleri kullanılmış; Osmanlı toplumunu oluşturan farklı kültürel yapıların isim verme gelenekleri, hangi isimleri kullanmayı tercih ettikleri, bu isimlerin verildiği süreçler ile bunların sosyo-kültürel, sosyo-ekonomik koşulları dönemin konjonktürel yapısı içerisinde ele alınmaya çalışılmıştır. Temettuat defterlerinde yer alan bu isimler kimi zaman dönemin görevlileri tarafından kayıtlara, telaffuz özelliklerinden dolayı yanlış aktarılmış olabilme ihtimallerinden ötürü birkaç versiyonuyla beraber verilmiştir. Mesela bu defterlerde Türkçe’nin yapısı Slavca’nın ‘ts’ sesini vermediği için bu isimler kayıt edilirken ‘ç’ sesi kullanılmıştır. Çalışmada toplumların yeni doğan üyelerine isim verme süreçlerinde dini duygularının, atalara olan bağlılıklarının, sosyo-ekonomik koşulların, geleneksel yapının son derece etkili olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

XIX.Yüzyıl,, Osmanlı İmparatorluğu,, Belgradcık, Temettuat, Şahıs İsimleri

Kaynakça

• ML.VRD.TMT.d., nr. 15480.
• ML.VRD.TMT.d., nr. 15481.
• ML.VRD.TMT.d., nr. 15482.
• ML.VRD.TMT.d., nr. 15808.
• ML.VRD.TMT.d., nr. 16014.
• Altınöz, İ. (2009). Osmanlı Toplumunda Çingeneler. Ankara, TTK.
• Aras, Ö. (1988). Ad Koyma (Tesmiye), DİA, Cilt. I, Ankara, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Çağrıcı, M. (20009). Sâlih, DİA, Cilt. XXXVI, Ankara, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Develioğlu, F. (2011). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara, Aydın Kitabevi Yayınları.
• Erol, A. (1999). Adlarımız Şarkılarla Türkülerle ve Tarihi Örneklerle. İstanbul, Turan Kültür Vakfı.
• Gençosman, K. Z. (1975). Türk İsimleri Sözlüğü. İstanbul, Hür Yayınları.
• Hacısalihoğlu, M. (2001-2008). Südosteuropaeische Ortsnamenskonkordanz Teil: Bulgarien, Deutsche Forschungsgemeinschaft. Münih.
• Ilıçev, S.(2012). Bulgar Ad ve Soyadları Sözlüğü. Sofya, Bulgar Bilimler Akademisi Yayınevi, (Stefan İlçev, Reçnik Na Liçnite İ Familnite İmena Na Bılgarite, Sofya, 2012).
• Kabir, B. M. (1990). A Guide to İslamic Names. Saudi Arabia, Safa Press.
• Köksal, Y. Ve Erkan, D. (2007). Sadrazam Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa’nın Rumeli Teftişi. İstanbul, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Köksal, O. (2006).XIX. Yüzyılda Bir Osmanlı Ordugah Kasabası Şumnu. Ankara, Araştırma Yayınları.
• Kütükoğlu, M. (2007).XIX. Asır Ortalarında Tavas Kazası, İstanbul, Milenyum Yayınları.
• Kovaçev, N. (1995).İstatistiksel Etimolojik Kişi İsimleri Sözlüğü, Veliko Tırnova, PİK Yayınevi. (Nikolay Kovaçev, Çestotno-Etimologiçen Reçnik Na Liçnite İmena, PİK, Veliko Tırnovo, 1995).
• Oğuz, M. K. (2013).Temettuat Defterlerine Göre Lâpseki Kazası’nın Sosyo-Ekonomik Yapısı (1844-1845), Çanakkale On sekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Anabilim Dalı Tarih Eğitimi Bilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. No:443501.
• Ongun, B.Ç.(2016). Temettuat Defterlerine Göre 19. Yüzyıl Ortalarında Belgradcık’ın Sosyal ve Ekonomik Hayatı. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. No:10126468
• Selçuk, H. (2012).Vidin’de Toplumsal Hayat:13 Numaralı Şer’iyye Sicillerine Göre (1698-1699), Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt. 4(14).
• Sert, S.(2011). Temettuat Defterlerine Göre Edirne Şehri. Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde. No:290082
• Sümer, F.(1999). Türk Devletleri Tarihinde Şahıs Adları. İstanbul, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• Şahin, A. Ç.(2010). 5141 Numaralı Temettuat Defterine Göre Sakız Şehir Merkezinin Etnik ve İktisadi Özellikleri (1260). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir.
• Şerifgil, Enver M.(1981). XVI. Yüzyılda Rumeli Eyaletindeki Çingeneler. Türk Dünyası Araştırmaları, S. 15, İstanbul.
• Yaşaroğlu, M. K.(2006). Muharrem, DİA, Cilt. XXXI, Ankara, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. http://tdkterim.gov.tr (Erişim tarihi: 23.04.2024)