TÜRKİYE’DE TÜKETİCİ ENFLASYONUNUN BELİRLEYİCİLERİ: ARDL SINIR TESTİNDEN KANITLAR

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 2, 102 - 132, 26.12.2024

Nuri Uslu , Özer Özçelik

https://doi.org/10.14514/beykozad.1456600

Öz

Ekonomik anlamda hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerin temel makroekonomik sorunların başında gelen enflasyon, iktisadi açıdan birçok araştırmacı tarafından incelenmiştir. Genel anlamda ülkelerin ortak bir sorunu olarak nitelendirilen enflasyonun nedenleri ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir. Bununla birlikte ele alınan dönem ve kullanılan yönteme bağlı olarak yapılan çalışmalardan elde edilen sonuçlar farklılık göstermektedir. Bu bağlamda enflasyon olgusu iktisat yazınında ilgi gören konulardan biri olmuştur. Bu çalışmada, Türkiye Ekonomisi için 2009:Q1-2022:Q2 dönemine ait çeyreklik veriler kullanılarak ARDL modeli ile tüketici enflasyonunun nedenleri araştırılmıştır. Elde edilen sonuçlar, TÜFE bazlı enflasyon oranının artmasında ÜFE’de meydana gelecek artışların, diğer taraftan TÜFE bazlı enflasyon oranının azalmasında ise Sanayi Üretim Endeksi’nin artmasının önemli bir etkiye sahip olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tüketici Enflasyonu, Enflasyonun Belirleyicileri, ARDL Sınır Testi

Etik Beyan

Bu çalışmada etik onay içerecek anket vb. kullanılmamıştır

DETERMINANTS OF CONSUMER INFLATION IN TURKIYE: EVIDENCE FROM ARDL BOUNDS TEST

Öz

In economic terms, inflation, which is considered a primary macroeconomic issue for both developed and developing countries, has been studied by many economists. The causes of inflation, generally recognized as a common problem for countries, vary from country to country. Moreover, the results obtained from studies depend on the period examined and the method used. In this context, the phenomenon of inflation has been a topic of interest in the economics literature. In this study, the causes of consumer inflation in the Turkish economy for the period 2009:Q1-2022:Q2 were investigated using quarterly data and the ARDL model. The results indicate that increases in the Producer Price Index (PPI) contribute to the increase in the Consumer Price Index (CPI), while on the other hand, an increase in the Industrial Production Index (IPI) has a significant impact on reducing the CPI.

Anahtar Kelimeler

Consumer Inflation, Determinants of Inflation, ARDL Bounds Test

Kaynakça

• Akinboade, O. A., Siebrits F. K., & Niedermeier, E. W. (2004). The determinants of inflation in South Africa: An econometric analysis. African economic research consortium. Research Paper No 143.
• Akyazı, H., & Ekinci, A. (2009). Türkiye’de 2000 sonrası uygulanan para politikası stratejilerinin makroekonomik performanslarının değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(1), 345-362.
• Alam, M. Q. & Alam, M. S. (2016). The determinants of inflation in India: The bounds test analysis. International Journal of Economics and Financial Issues, 6 (2), 544-550.
• Alev, N. (2019). Türkiye’de enflasyonun belirleyicileri: Ardl sınır testi yaklaşımı (2006:q1-2018:q2 dönemi). Uluslararası Ekonomi, İşletme ve Politika Dergisi, 3 (1), 1-18.
• Aras, O. N. (2010). Son ekonomik krizin Türkiye’de enflasyon hedeflemesine etkisi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(2), 97-104.
• Asfuroğlu, D. (2021). The determinants of inflation in emerging markets and developing countries: A literatüre review. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21 (2), 483-504.
• Aydoğan, E. (2004). 1980’den günümüze Türkiye’de enflasyon serüveni. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 11(1), 91-110.
• Ball, L. (1993). What causes inflation?”, Business Review, Federal Reserve Bank of Philadelphia, March, 3-12.
• Belke, A. & Polleit, T. (2006). Money and Swedish inflation. Journal of Policy Modeling, 28 (8), 931-942.
• Čaklovica, L. & Efendic, A.S. (2020). Determinants of inflation in Europe: A dynamic panel analysis, Financial Internet Quarterly, 16 (3), 51-79. https://doi.org/10.2478/fiqf-2020-0018
• Claus, I. (2000). Is the output gap a useful indicator of inflation. Reserve Bank of New Zealand Discussion Paper, No.DP2000/05.
• Coppin, A. (1993). Recent evidence on the determinants of ınflation in a tourism-oriented economy: Barbados. Social and Economic Studies, 42 (2/3): 65-80.
• Çelik, A. (2021). Türkiye’de enflasyonun belirleyicilerinin var yöntemi ile analizi (2008-2019). İzmir İktisat Dergisi. 36 (1), 135-153. doi: 10.24988/ije.202136110
• Dabrowski, M., Paczynski, W. & Rawdanowicz, L. (2002). Inflation and monetary policy in Russia: Transition experience and future recommendations. Center for Social and Economic Research, 241.
• Demir, M., Sever, E. & Bayram, Z. (2023). Enflasyonun belirleyicileri: Türkiye üzerine bir uygulama, Vergi Raporu, 288, 7-31.
• Dickey, D. A., & Fuller, W. A. (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Association, 74(366), 427-431.
• Dickey, D. A., & Fuller, W. A. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 1057-1072.
• Dlamini, A., Dlamini, A., & Nxumalo, T. (2001). A Co-integration analysis of the determinants of inflation in Swaziland. Central Bank of Swaziland Working Paper.
• Durguti, E., Tmava, Q., Demiri-Kunoviku, F. & Krasniqi E. (2021) Panel estimating effects of macroeconomic determinants on inflation: Evidence of Western Balkan, Cogent Economics & Finance, 9 (1), 1942601, DOI: 10.1080/23322039.2021.1942601
• Dwivedi, D. N. (2010). Macroeconomics: Theory and policy. Fourth Edition, Tata Mc Graw Hill.
• Erdoğan, S., Yıldırım, D. Ç., & Gedikli, A. (2020). Dynamics and determinants of inflation during the covid-19 pandemic period in European countries: A spatial panel data analysis. Duzce Medical Journal, 22 (Special Issue), 61-67. https://doi.org/10.18678/dtfd.794107
• Friedman, M. (1963). Inflation: Causes and Consequences, New York: Asia Publishing House.
• Granger, C. W., & Newbold, P. (1974). Spurious regressions in econometrics. Journal of econometrics, 2(2), 111-120.
• Greenidge, K. & DaCosta, D. (2009). Determinants of inflation in selected Caribbean countries. Business, Finance & Economics in Emerging Economies, 4 (2), 371-396.
• Gujarati D. N. (2003). Basic Econometrics Fifth Edition. McGraw-Hill.
• Kandil, M. & Morsy, H. (2009), Determinants of inflation in GCC. IMF Working Paper, WP/09/82.
• Karakış, L. (2019). Türkiye’de döviz kuru ile enflasyon oranı arasındaki ilişki (2000-2018). Artuklu Kaime Uluslararası İktisadi ve İdari Araştırmalar Dergisi, 1(1), 83-93.
• Kaseeram, I., Nicola, T., & Mainardi, S. (2004). South African inflationary dynamics and the pass-through effect from depreciation to unit labour costs. South African Journal of Economics, 72 (1), 85–107.
• Kemmerer, E. W. (1942). The ABC of Inflation, New York: McGraw-Hill.
• Kolcu, F. (2023). Türkiye’de enflasyonun belirleyicileri. Hitit Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (1), 31-56. doi: 10.17218/hititsbd.1207652
• Kinlaw, W., Kritzman, M., Metcalfe, & M. Turkingto, D. (2023). The determinants of inflation. Journal of Investment Management, 21 (3), 29-41.
• Krugman, P. R. & Obstfeld, M. (2009). International economics: theory & policy, Eighth Edition, Pearson Education Inc., Boston.
• Lim, Y. C. & Sek, S. K. (2015). An examination on the eeterminants of inflation. Journal of Economics, Business and Management, 3 (7), 678-682.
• Madito, O., & Odhiambo, N. M. (2018). The Main Determinants of Inflation in South Africa: an Empirical Investigation. Organizations and Markets in Emerging Economies, 9 (2): 212-232. https://doi.org/10.15388/omee.2018.10.00011
• Mitchell, D. W. (1981). Determinants of Inflation Uncertainty. Eastern Economic Journal, 7 (2) : 111-117.
• Özcan, M. (2022). Türkiye’de enflasyon yapışkanlığının asimetrik yöntemler ile incelenmesi. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 7(Özel Sayı), 106-122.
• Özçelik, Ö., & Göksu, S. (2020). Cds primleri ve enflasyon oranının, faiz oranlarına etkisi: Türkiye örneği. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12 (1), 69-78.
• Özçelik, Ö., & Uslu, N. (2024). Gıda enflasyonunun belirleyicileri üzerine bir analiz: Türkiye örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (79), 289-309.
• Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
• Phillips, P. C., & Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biometrika, 75(2), 335-346.
• Rahimov, V., Adigozalov, S. & Mammadov, F. (2016). Determinants of inflation in Azerbaijan. Central Bank of the Republıc of Azerbaijan, Working Paper Series No.07/2016.
• Sever, E. & Mızrak, Z. (2007). Döviz kuru, enflasyon ve faiz oranı arasındaki ilişkiler: Türkiye uygulaması. SÜ İİBF Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 7 (13), 264-283.
• Sürekçi Yamaçlı, D. & Saatçi, M. (2016). Türkiye’de tüketici enflasyonunun iktisadi belirleyicileri: Ardl analizi. Business and Economics Research Journal, 7 (3): 53-71 DOI: 10.20409/berj.2016321808
• Taban, S., & Şengür, M. (2016). Türkiye’de enflasyonun kaynağının belirlenmesine yönelik ekonometrik bir analiz. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 47, 47-64.
• Tarı, R. (2014). Ekonometri. 9. Baskı, Umuttepe Yayınları, Kocaeli.
• TCMB. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Elektronik Veri Dağıtım Sistemi. Erişim Adresi: https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket
• Turner, D. (1995). Speed limit and asymmetric ınflation effects from the output gap in the majör seven economies. OECD Economic Studies, 24, 57-87.
• TÜİK. Türkiye İstatistik Kurumu, İstatistikler. Erişim Adresi: https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Istihdam,-Issizlik-ve-Ucret-108
• Ubide, A.J. (1997). Determinants of inflation in Mozambique. IMF Working Paper, WP/97/145.
• Ujkani, X. & Gara, A. (2023). Determinants of the inflatıon rate: evidence from panel data. Economics - Innovative and Economics Research Journal, 11(2), 169-182. doi: 10.2478/eoik-2023-0054
• Ünlü, A. & Kabak, S. (2022). Türkiye’de enflasyonu etkileyen faktörlerin belirlenmesi: ekonometrik bir uygulama. Ekonomi-tek, 11 (3), 177-199.
• Watanabe, T. (1997). Output gap and inflation: the case of Japan, Monetary Policy and the Inflation Process, BIS Conference Papers, Basle.
• Yenisu, E. (2019). Türkiye’de enflasyonun makroekonomik belirleyicileri: Toda-Yamamoto nedensellik analizi. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 7 (1), 43-58.