KREŞ SEÇİMİ PROBLEMİ İÇİN BÜTÜNLEŞİK BULANIK AHP-COPRAS YÖNTEMİ: SİVAS İLİNDE BİR UYGULAMA

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 1, 309 - 333, 18.06.2025

Halime Suvay Eker , Gülşah Şahin

https://doi.org/10.14514/beykozad.1557916

Öz

Kadınların sosyal hayattaki rolleri, iş hayatında yer almalarının bir sonucu olarak gelişmiştir. Çalışma hayatına uzun yıllar ara vermek istemeyen anneler, çocuklarını hem erken çocukluk eğitimi hem de bakım hizmeti veren kreşlere kaydettirmektedir. Ancak birçok alternatif arasından çocukları için en iyi okulun hangisi olacağına karar vermek, birçok kriterin göz önünde bulundurulması gerektiğinden ebeveynler için zorlaşmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye'nin Sivas ilindeki en iyi kreşi seçmek için bütünleşik bulanık AHP-COPRAS yaklaşımı uygulanmıştır. 2-6 yaş arası çocukları olan 13 ebeveyne, kreş seçerken göz önünde bulundurdukları kriterlere ilişkin bir derecelendirme ölçeği sunulmuştur. Elde edilen sonuçlara göre, kontenjan, mesafe, servis ve sağlık personeli olmak üzere dört kriterin 0 değerini aldığı ve probleme katılmadığı görülmüştür. Kalan ücret, öğretmen, mekân, eğitim ve yemek olmak üzere 5 kriterin ise sırasıyla 0,03, 0,24, 0,18, 0,43, 0,13 değerlerini aldığı tespit edilmiştir. Hesaplamalar sonucunda KG4'ün en iyi seçenek olduğu sonucuna varılmıştır. KG1 ise en düşük puanı alan seçenek olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kreş Seçimi, Bulanık AHP, COPRAS, ÇKKV

Etik Beyan

Kriterleri değerlendirmek üzere hazırlanan ölçeğin çalışma kapsamındaki ebeveynlere uygulanabilmesi için İstanbul Gedik Üniversitesi Etik Kurul Komisyonu'ndan 28.03.2024 tarih ve 2024/3 sayılı toplantısında etik kurul onayı alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Çalışmayı destekleyen herhangi bir kurum yoktur.

Teşekkür

Teşekkür edilecek herhangi bir kişi veya kurum bulunmamaktadır.

INTEGRATED FUZZY AHP-COPRAS METHOD FOR KINDERGARTEN SELECTION PROBLEM: AN APPLICATION IN SIVAS PROVINCE

Öz

The roles of women in social life have evolved as a consequence of their involvement in business life. Mothers who do not want to take a break from their working lives for many years register their kids in pre-schools that provide both early childhood education and care. However, deciding which school will be the best for their children among many alternatives becomes difficult for parents as many criteria need to be considered. In this study, the integrated fuzzy AHP-COPRAS approach was applied to select the best kindergarten in Sivas province of Türkiye. A rating scale was presented to 13 parents of children aged 2-6 regarding the criteria they consider when deciding on a kindergarten. Based on the acquired results, it was observed that four criteria—quota, distance, school bus, and medical staff – received a value of 0 and did not participate in the problem. It was determined that 5 criteria, namely remaining fee, teacher, facility, education and food, took the values of 0.03, 0.24, 0.18, 0.43, 0.13, respectively. The computations led to the conclusion that KG4 is the best option. KG1 was determined to be the option that received the lowest score.

Anahtar Kelimeler

Kindergarten Selection, Fuzzy AHP, COPRAS, MCDM

Kaynakça

• Acer, A., Genç, T. ve Dinçer, E. (2020). Türkiye’de faaliyet gösteren bireysel emeklilik şirketlerinin performansının Entropi ve COPRAS yöntemi ile değerlendirilmesi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 153-169. https://doi.org/10.17336/igusbd.560975
• Adali, E. A. ve Işık, A. T. (2016). Air conditioner selection problem with COPRAS and ARAS methods. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(2), 124-138. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/577434
• Akman, G., ve Alkan, A. (2006). Tedarik Zinciri Yönetiminde Bulanık AHP yöntemi kullanılarak tedarikçilerin performansının ölçülmesi: Otomotiv Yan Sanayiinde bir uygulama. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 5(9), 23-46. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/199475
• Aksoy, E., Ömürbek, N. ve Karaatlı, M. (2015). AHP temelli MULTIMOORA ve COPRAS yöntemi ile Türkiye Kömür İşletmeleri’nin performans değerlendirmesi. Hacettepe üniversitesi iktisadi ve idari bilimler fakültesi dergisi, 33(4), 1-28. https://doi.org/10.17065/huiibf.10920
• Arslan, T. (2023). Türk Armatör Şirketlerinde Gemi Adamı Seçim Kriterlerinin Bulanık Ahp Yöntemi ile Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi, Zonguldak.
• Arslankaya, D. ve Göraltay, K. (2019). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinde Güncel Yaklaşımlar. (İksad Yayıncılık).
• Aruldoss, M., Lakshmi, T. M. and Venkatesan, V. P. (2013). A survey on multi criteria decision making methods and its applications. American Journal of Information Systems, 1(1), 31-43. DOI:10.12691/ajis-1-1-5
• Ayhan, M. B. (2013). A fuzzy AHP approach for supplier selection problem: A case study in a Gear motor company. arXiv preprint arXiv:1311.2886. https://doi.org/10.48550/arXiv.1311.2886
• Azmi, F. A. N., Ramlan, R. and Sorooshian, S. (2021). Preschool Selection Criteria Amongst Parents using Best Worst Method (BWM). Proceedings of the International Conference on Industrial Engineering and Operations Management Monterrey, Mexico, November 3-5, 2021. https://ieomsociety.org/proceedings/2021monterrey/297.pdf
• Bal E. (2019). Ebeveynlerin okul öncesi eğitim kurumları ile ilgili görüşleri: Seçme nedenleri ve kurumdan beklentileri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Buyukozkan, G. and Gocer, F. (2019). A novel approach integrating AHP and COPRAS under Pythagorean fuzzy sets for digital supply chain partner selection. IEEE Transactions on Engineering Management, 68(5), 1486-1503. DOI: 10.1109/TEM2019.2907673
• Chang, D. Y. (1996). Applications of the extent analysis method on fuzzy AHP. European journal of operational research, 95(3), 649-655. https://doi.org/10.1016/0377-2217(95)00300-2
• Çakır, E. ve Karabıyık, B. K. (2017). Bütünleşik SWARA-COPRAS yöntemi kullanarak bulut depolama hizmet sağlayıcılarının değerlendirilmesi. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 10(4), 417-434. https://doi.org/10.17671/gazibtd.296094
• Çemrek, F. ve Özaydın, Ö. (2019). Okul Öncesi Eğitimde Ailelerin Kreş Tercihleri Ve Kreşlerden Beklentileri: Eskişehir Örneği . Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi , Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Armağan Özel Sayısı , 559-575. https://doi.org/10.17494/ogusbd.548532
• Demirtaş, N., Özgürler, Ş., Özgürler, M. ve Güneri, A. F. (2014). Selecting e‐Purse Smart Card Technology via Fuzzy AHP and ANP. Journal of Applied Mathematics, 2014(1), 619030. https://doi.org/10.1155/2014/619030
• Efe, B. (2016). An integrated fuzzy multi criteria group decision making approach for ERP system selection. Applied Soft Computing, 38, 106-117. https://doi.org/10.1016/j.asoc.2015.09.037
• Ertuğrul, İ. (2007). Bulanik Analitik Hiyerarşi Süreci Ve Bir Tekstil Işletmesinde Makine Seçim Problemine Uygulanmasi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 171-192. https://dergipark.org.tr/en/pub/huniibf/issue/7874/103462
• Girgin, A., Kurnaz, A., ve Zobu, O. (2011). Erken çocukluk eğitimi ve aile eğitiminin önemi. I. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi Yetişkin Bildirileri Kitabı, 1, 66-74.
• Gürol, M. A. (2007). Türkiye'de İş Yaşamındaki Kent Kadınının Açmazı: Kariyer-Aile. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2007(3), 144-150. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kmusekad/issue/10225/125734
• Kajla, T., Sood, K., Gupta, S., Raj, S. and Singh, H. (2024). Identification and prioritization of the factors influencing blockchain adoption in the banking sector: integrating fuzzy AHP with TOE framework. International Journal of Quality & Reliability Management, 41(8), 2004-2026. DOI:10.1108/IJQRM-03-2023-0079
• Kara, M. A. ve Baş, E. Ebeveynlerin Kreş Seçimi Üzerine Çok Kriterli Karar Verme: VIKOR Yöntemi ile Giresun Örneği Üzerinde Bir Uygulama. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 14(27), 68. https://doi.org/10.38155/ksbd.1135524
• Karakış, E. (2018). Bulanık Ahs Ve Bulanık Moora Yöntemleri İle Okul Öncesi Eğitimi Hizmet Kalitesi Değerlendirmesi Ve Anaokulu Seçimi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(2), 184-198. http://esjournal.cumhuriyet.edu.tr/tr/download/article-file/586318
• Kavitha, C. and Vijayalakshmi, C. (2010, December). Implementation of fuzzy multi criteria decision technique to identify the best location for call center. In Trendz in Information Sciences & Computing (TISC2010) (pp. 21-27). IEEE. DOI: 10.1109/TISC.2010.5714600
• Kundakcı, N. and Işık, A. (2016). Integration of MACBETH and COPRAS methods to select air compressor for a textile company. Decision Science Letters, 5(3), 381-394. https://gcris.pau.edu.tr/handle/11499/9790
• Kwiesielewicz, M. (1998). A note on the fuzzy extension of Saaty's priority theory. Fuzzy Sets and systems, 95(2), 161-172. https://doi.org/10.1016/S0165-0114(96)00329-6
• Lescauskiene, I., Bausys, R., Zavadskas, E. K. and Juodagalviene, B. (2020). VASMA weighting: Survey-based criteria weighting methodology that combines ENTROPY and WASPAS-SVNS to reflect the psychometric features of the VAS scales. Symmetry, 12(10), 1641. https://doi.org/10.3390/sym12101641
• Liu, F. H. F. and Hai, H. L. (2005). The voting analytic hierarchy process method for selecting supplier. International journal of production economics, 97(3), 308-317. https://doi.org/10.1016/j.ijpe.2004.09.005
• Mamat, A. R., Rasid, N. H. A., Ahmad, F., Abd Rawi, N., Mohamed, M. A., Awang, W. S. W. and Ghazali, F. (2017, October). Pre school selection system using Analytic Hierarchy Process (AHP): Implementation and usability study. In 2017 IEEE 2nd International Conference on Automatic Control and Intelligent Systems (I2CACIS) (pp. 7-12). IEEE. DOI: 10.1109/I2CACIS.2017.8239024
• Mastalerz, M. W. (2010, April). Electre method for choosing an e-learning platform. In 2010 Proceedings of VIth International Conference on Perspective Technologies and Methods in MEMS Design (pp. 168-171). IEEE. https://ieeexplore.ieee.org/document/5499295
• Mohanrasu, S. S., Janani, K. and Rakkiyappan, R. (2024). A COPRAS-based Approach to Multi-Label Feature Selection for Text Classification. Mathematics and Computers in Simulation, 222, 3-23. https://doi.org/10.1016/j.matcom.2023.07.022
• Nazim, M., Mohammad, C. W. and Sadiq, M. (2022). A comparison between fuzzy AHP and fuzzy TOPSIS methods to software requirements selection. Alexandria Engineering Journal, 61(12), 10851-10870. https://doi.org/10.1016/j.aej.2022.04.005
• Orhunbilge, N. (2000). Örnekleme yöntemleri ve hipotez testleri. Avcıol Basım Yayın.
• Organ, A. and Kenger, M. D. (2018). Bütünleşik bulanık AHP-bulanık MOORA yaklaşımının market personeli seçimi problemine uygulanması. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(ICEESS’18), 271-280. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/546514
• Organ, A. and Yalçın, E. (2016). Performance evaluation of research assistants by COPRAS method. European Scientific Journal, 12(10), 102-109. https://core.ac.uk/download/pdf/328025543.pdf
• Özbek, A. ve Erol, E. (2016). COPRAS ve MOORA yöntemlerinin depo yeri seçim problemine uygulanması. Ekonomi İşletme Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi, 2(1), 23-42. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/389621
• Özbey, A.U. (2022). Bulanık AHP VE Bulanık TOPSİS Yöntemleri Kullanarak Alt Yüklenici Seçim Kararını İyileştirme. Yüksek Lisans Tezi, Doğuş Üniversitesi, İstanbul.
• Özdağoğlu, A. (2013). Çok ölçütlü karar verme modellerinde normalizasyon tekniklerinin sonuçlara etkisi: COPRAS örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8(2), 229-255. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/65417
• Özdemir, A. ve Şalli, D. (2022). Ebeveynlerin özel okul öncesi kurum seçimlerine ilişkin tercihlerinin çok kriterli karar verme yöntemleri ile stratejik analizi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(3), 1277-1294. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/875980
• Podvezko, V. (2011). The comparative analysis of MCDA methods SAW and COPRAS. Engineering Economics, 22(2), 134-146. http://dx.doi.org/10.5755/j01.ee.22.2.310
• Prasetyo, D. H., Mohamad, J. and Fauzi, R. (2018). A GIS-based multi-criteria decision analysis approach for public school site selection in Surabaya, Indonesia. Geomatica, 72(3), 69-84. https://doi.org/10.1139/geomat-2018-0017
• Sariçali, G. and Kundakci, N. (2016). AHP ve COPRAS yöntemleri ile otel alternatiflerinin değerlendirilmesi. International Review of Economics and Management, 4(1), 45-66. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/286589
• Taherdoost, H. and Madanchian, M. (2023). Multi-criteria decision making (MCDM) methods and concepts. Encyclopedia, 3(1), 77-87. https://doi.org/10.3390/encyclopedia3010006
• Wang Chen, H. M., Chou, S. Y., Luu, Q. D. and Yu, T. H. K. (2016). A fuzzy MCDM approach for green supplier selection from the economic and environmental aspects. Mathematical Problems in Engineering, 2016(1), 8097386. https://doi.org/10.1155/2016/8097386
• Van Laarhoven, P. J. and Pedrycz, W. (1983). A fuzzy extension of Saaty's priority theory. Fuzzy sets and Systems, 11(1-3), 229-241. https://doi.org/10.1016/S0165-0114(83)80082-7
• Vatansever, K. ve Uluköy, M. (2013). Kurumsal kaynak planlaması sistemlerinin bulanık ahp ve bulanık moora yöntemleriyle seçimi: Üretim sektöründe bir uygulama. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 274-293. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/45812
• Yazdani, M., Alidoosti, A. and Zavadskas, E. K. (2011). Risk analysis of critical infrastructures using fuzzy COPRAS. Economic research-Ekonomska istraživanja, 24(4), 27-40. https://doi.org/10.1080/1331677X.2011.11517478
• Zavadskas, E. K., Kaklauskas, A. and Sarka, V. 1994. The new method of multicriteria complex proportional assessment of projects, Technological and Economic Development of Economy 1(3): 131–139. https://www.researchgate.net/publication/285902199
• Zavadskas, E. K and Kaklauskas, A. (1996). Multicriteria Evaluation of Building (Pastatų sistemotechninis įvertinimas). Vilnius: Technika. https://doi.org/10.1080/13921525.1998.10531385
• Zavadskas, E. K., Kaklauskas, A., Peldschus, F. and Turskis, Z. (2007). Multi-attribute assessment of road design solutions by using the COPRAS method. https://journals.rtu.lv/index.php/BJRBE/article/viewFile/1822-427X.2007.4.195%E2%80%93203/2261