Afganistan’daki Türklerin Diline Yönelik Yapılan Lisansüstü Tezlerin Araştırma Eğilimleri: Bir Betimsel Analiz Çalışması (1995-2023)

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 3, 182 - 197, 15.09.2024

Mohammad Asif Ali

Öz

Bu çalışmanın amacı, Afganistan’daki Türklerin dili üzerine yapılan lisansüstü tezlerin araştırma eğilimlerini ortaya koymaktır. Araştırma için veri kaynağı olarak YÖK’ün Ulusal Tez Merkezi veri tabanı kullanılmıştır. Afganistan’daki Türklerin diline yönelik yapılmış tezler incelenmiş ve bulgular tablolar hâlinde gösterilmiştir. Çalışmada betimsel içerik analizi yöntemi kullanılarak tezlerin araştırma eğilimleri var olan şekli ile gerçekçi ve bütüncül bir şekilde değerlendirilmiş ve yorumlanmıştır. Bu yöntemle elde edilen veriler doğrultusunda hazırlanan tablolar, kodlar ve frekanslar şeklinde sunulmuştur. Elde edilen verilere dayalı olarak toplam 57 lisansüstü tezine ulaşılmış ve bu tezlerin 1995-2023 yılları arasında yapıldığı görülmüştür. 28 farklı üniversitede hazırlanan tezler arasında ilk tezin ve en çok tez çalışmasının Gazi Üniversitesi’nde yapıldığı görülmüştür. Afganistan’daki Türklerin dili üzerine en fazla tez çalışmasının 2023 yılında yapıldığı ve tez yazarlarının çoğunun Afganistanlı olduğu tespit edilmiştir. Yine en fazla çalışmanın Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalında hazırlandığı görülmüştür. Tez danışmanlarının çoğu profesördür ve tezlerin tamamı Türkçe yazılmıştır. Tezlerde en çok nitel araştırma yönteminin kullanıldığı belirlenmiştir. Ayrıca sonuçlar, tez konularının sırasıyla Afganistan’daki Özbek Türkçesi, Afganistanlılara Türkiye Türkçesi öğretimi, Afganistan’daki Türkmen Türkçesi ve Afganistan’da yaşayan Afşar, Halaç, Kazak ve Kırgız halklarının dilleriyle ilgili olduğu yönünde bir eğilim göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Lisansüstü tezler, Afganistan, Türkçe, Eğilim

Etik Beyan

gönderdim

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

teşekkür ederim

The Research Trends of Postgraduate Theses on the Languages of Turks in Afghanistan: A Descriptive Analysis Study (1995-2023)

Öz

The aim of this study is to identify graduate thesis studies in the field of Turkic languages in Afghanistan through bibliometric analysis. YÖK's National Thesis Center database was used in the literature review for the research. In the study, theses published about Afghanistan’s Turkic languagues were examined and the findings were shown in tables. The study was designed in survey model and document analysis method was used. The tables prepared in line with the data obtained with this method are presented in the form of codes and frequencies. As a result of the research, a total of 55 thesis studies were conducted between 1995 and 2023. It was determined that the most thesis studies on Turkish languages in Afghanistan were conducted in 2022. It was determined that thesis studies were carried out in 28 different universities of Turkiye and the most studies were carried out at Gazi University. Most of the advisors of the thesis authors were professors and all of the theses were written in Turkish language. It was determined that the subjects of the thesis studies prepared for the field were mostly related to Uzbek Turkish in Afghanistan, teaching Turkish to Afghans, Turkmen Turkish in Afghanistan and one study each on Kazakh, Kyrgyz, Khalach and Afshars of the country. Among the research methods used in the theses, it was concluded that qualitative method was mostly used.

Anahtar Kelimeler

Turkic Languages, Afghanistan, Posgraduate Thesis

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Afganistan Anayasası. (2006). Devlet Matbaası.
• Ali, M. A. (2023). Afganistan’daki Türkçe öğretimi merkezleri üzerine bir değerlendirme. Bezgek Yabancılara Türkçe Öğretimi Dergisi, 2(3), 222-233.
• Alyılmaz, C. (2020). “Türk”, “Türkçe” ve “Türk Dili” kavram işaretleri üzerine. C. Alyılmaz, O. Er, İ. Çoban (Ed.), Türkçe eğitiminin güncel sorunları (s.1-43). Eğiten kitap.
• Alyılmaz, S. (2018). Türkçe öğretiminde hedef kitlenin / “öğrenen”in önemi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2452-2463.
• Başar, U. (2018). Afganistan’da yabancı dil olarak Türkçe öğretimi üzerine güncel bir değerlendirme. Aydın Tömer Dil Dergisi, 3(1), 1-20.
• Bektaş, M., & Karadağ, B. (2013). Hayat bilgisi öğretimi alanında yapılan lisansüstü tezlerinin eğilimleri ve değerlendirilmesi. Journal of Human Sciences, 10(2), 113–129.
• Çalık, M., & Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39(174), 33-38.
• Deljo, A. (2015). Tarih-i bastani Hazaraha (Hazaraların kadim tarihî). Maksudi Yayınevi.
• Erdem Uçar F. M. (2011). Çağatay Türkçesinde isim. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Erciyes Üniversitesi.
• Faozi, F. (2018). Afganistan’da yeni açılan Türkoloji bölümlerinin Türk ve Afgan kültürüne Etkisi. Avrasya Sosyal Ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(12), 772-780.
• Farzan, E. (2019). Afganistan’da Türkçe öğrenen öğrencilere yönelik dil ihtiyaç analizi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Merriam, S. (1998). Qualitative research and case study applications in education. Revised and expanded from case study research in education. USA: JB Printing.
• Mohammadi, A. (2015). Tarihten günümüze Hazaralar (tarih, dil, folklor ve etnografya). Belgü, 2, 29- 52.
• Öztürk, G. (2022). Afganistan’daki Türk topluluklarının dilleriyle ilgili yapılan çalışmalar. Turkish Studies - Language, 17(2), 607-622.
• Parham, H. R. (2021). Afganistan’da son yüzyılda dört büyük etnik grubun siyasi katılımı [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
• Pritchard, A. (1969). Statistical bibliography or bibliometrics? Journal of Documentation, 25, 348-349.
• Sözbilir, M., & Kutu, H. (2008). Development and current status of science education research in Turkey. Essays in Education, [Special Edition], 1-22.
• Şahin, S. (2016). Afganistan Özbek ağızlarında kullanılan zarf-fiil ekleri. Türklük Bilimi Araştırmaları, 39,187-201.
• Şahin, S. (2016). Afganistan’daki Türkmen varlığı ve kültürü üzerine. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(3), 1144-1160.
• Şimşek, A., Özdamar, N., Becit, G., Kılıçer, K., vd. (2008). Türkiye’deki eğitim teknolojisi araştırmalarında güncel eğilimler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (19), 439-458.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (5. Basım). Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, G. (2023). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde karşılaşılan sorunları ele alan makalelerin incelenmesi (2013-2023). Bezgek Yabancılara Türkçe Öğretimi Dergisi, 2(4), 277-290.