Oz Büyücüsü’nün Maarif Modeli Öğretim Programları Ortak Metni’nde Belirtilen ‘Yetkin ve Erdemli İnsan’ Profili Açısından İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 4 Sayı: 1, 11 - 21, 15.03.2025

Zeynep Nergis Aydın

Öz

Toplumu ve değerleri bir araya getiren eğitim, bireylere değerlerin aktarılmasında büyük göreve sahiptir. Toplumlar varlıklarını değerlerini nesilden nesile aktararak sürdürebilir. Bu nedenle erken yaşta başlanarak bireylere değerleri benimsetmek gerekmektedir. Bu bağlamda çocuk edebiyatı ürünleri önemli bir sorumluluk üstlenmektedir. Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Öğretim Programları Ortak Metni’nde benimsenen bütüncül eğitimin hedefi, insanı temel değerler doğrultusunda yetiştirmektir. Çocuk kitapları her ne kadar eğitsel amaçla yazılmıyor olsa da çocuk okuru her yönden gelişimini desteklemeyi amaçlayan dünyalar sunar. Bu yönüyle çocuk edebiyatı ürünleri değer öğretiminde bir araç olarak kullanılabilmektedir. Bu çalışmanın amacı, L. Frank Baum’un Oz Büyücüsü adlı kitabını Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Öğretim Programları Ortak Metni’nde belirtilen “Yetkin ve Erdemli İnsan” öğrenci profili açısından incelemektir. Bu amaç doğrultusunda nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Doküman incelemesi, araştırılması hedeflenen olgu veya olgular hakkında bilgi içeren yazılı materyallerin analizini kapsar. Seçilen kitaptan toplanan veriler ise Maarif Modeli’nde belirtilen “Yetkin ve Erdemli İnsan” öğrenci profilindeki özellikler kapsamında betimsel analiz yöntemiyle incelenmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda elde edilen bulgular yorumlanmıştır. Oz Büyücüsü adlı kitabın, Maarif Modeli öğrenci profilinde belirtilen tüm ana başlıklara ait özelliklere yer veren karakterlere sahip olduğu tespit edilmiştir. Maarif Modeli’nde yer verilen “Yetkin ve Erdemli İnsan” öğrenci profilindeki özelliklerin Oz Büyücüsü kitabında görülme sıklığının çoktan aza doğru sıralanışı; estetik (45), sorgulayıcı (45), merhametli (30), iradeli (24), cesaretli (23), üretken (22) sağlıklı (16), ahlaklı (10), bilge (10), vatansever (1) şeklindedir. Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nin hedefine ulaşmada Oz Büyücüsü adlı kitap, çocuklara karakterlerin örnekliğinde güzel ve faydalı bir eser olarak tavsiye edilebilir.

Anahtar Kelimeler

çocuk edebiyatı, Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli, Değerler, Oz Büyücüsü

An Analysis of The Wizard of Oz in Terms of the “Competent and Virtuous Individual” Student Profile Outlined in the Common Text of the Maarif Model Curriculum

Öz

Education, which brings together society and its values, plays a crucial role in transmitting values to individuals. Societies can sustain their existence by passing their values from generation to generation. Therefore, it is essential to instill these values in individuals from an early age. In this context, children’s literature assumes significant responsibility. The holistic education approach adopted in the Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli (Century of Türkiye Maarif Model) Curriculum Common Text aims to nurture individuals in accordance with fundamental values. Although children’s books are not primarily written for educational purposes, they present worlds that support the holistic development of young readers. In this regard, children’s literature can be utilized as a tool for values education. This study aims to analyze L. Frank Baum’s The Wizard of Oz in terms of the “Competent and Virtuous Individual” student profile outlined in the Maarif Model Curriculum Common Text. To achieve this, the study employs document analysis, a qualitative research method. Document analysis involves examining written materials that contain information about the phenomenon or phenomena being investigated. The data collected from the selected book were analyzed through descriptive analysis based on the characteristics of the “Competent and Virtuous Individual” student profile specified in the Maarif Model. The findings obtained from the analysis were subsequently interpreted. The results indicate that The Wizard of Oz features characters who exhibit traits corresponding to all the main categories outlined in the Maarif Model student profile. The frequency of these characteristics in the book, from most to least prevalent, is as follows: aesthetic appreciation (45), inquisitiveness (45), compassion (30), willpower (24), courage (23), productivity (22), health consciousness (16), morality (10), wisdom (10), and patriotism (1). Given its alignment with the Maarif Model’s objectives, The Wizard of Oz can be recommended as a valuable and beneficial literary work that provides exemplary characters for children.

Anahtar Kelimeler

Children, Türkiye Century Education Model, Values

Kaynakça

• Akbaş, O. (2004). Türk millî eğitim sisteminin duyuşsal amaçlarının ilköğretim II. kademede gerçekleşme derecesinin değerlendirilmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Aslankabakli, G. U. (2009). Fantastik çocuk kitabı çevirilerine bir bakış: Oz Büyücüsü örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Bulut, K. (2021). Ayla Kutulu’nun ‘Merhaba Sevgi’ adlı çocuk romanının değerler eğitimi ve on kök değer açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (57), 248-272.
• Çoban, A. (2022). Gülten Dayıoğlu’nun bambaşka bir ülke Amerika’ya yolculuk adlı gezi kitabının kök değerlen bağlamında incelenmesi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(1), 62-71. https://doi.org/10.29065/usakead.1051875
• Deniz, K., & Karagöl, E. (2018). Değerler eğitimi açısından ortaokul Türkçe ders kitapları. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 244-255. Erdal, K. (2009). Eğitim değerleri açısından çocuk kitapları, Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E Dergisi, (17), 1-18.
• Erdal, K. (2019). Çocuk oyunlarında değerler eğitimi, IJHAR Uluslararası Hakemli İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 2(2), 53-59.
• Güçlü, M. (2015). Türkiye’de değerler eğitimi konusunda yapılan araştırmalar. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(38), 720-732.
• Güneş, F. (2015). Değerler eğitiminde yaklaşım ve modeller [Bildiri sunumu]. Eğitimde Gelecek Arayışları: Dünden Bugüne Türkiye’de Beceri, Ahlâk ve Değerler Eğitimi Uluslararası Sempozyumu, Ankara.
• Karatay, H. (2007). Değer aktarımı açısından yerli ve yabancı çocuk edebiyatı ürünleri [Bildiri sunumu]. 38. ICANAS, Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi’nde sunulmuştur, Ankara.
• Korkutan, K., & Kaplan, K. (2022). Çocuk kalbi isimli çocuk romanının Türkçe dersi öğretim programı’nda yer alan kök değerler açısından incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 545-563. https://doi.org/10.21547/jss.101389 8
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024). Türkiye yüzyılı maarif modeli öğretim programları ortak metni. https://tymm.meb.gov.tr/ortak-metin
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2019). Türkçe dersi öğretim programı. https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/20195716392253-02-T%C3%BCrk%C3%A7e%20%C3%96%C4%9Fretim%20Program%C4%B1%202019.pdf
• Nergis, D. A., & Aslankabaklı, G. U. (2015). “Oz Büyücüsü” örneğinde fantastik çocuk kitabı çevirisi üzerine. Diyalog Interkulturelle Zeitschrift Für Germanistik, 3(1), 68-84.
• Özbaşı, S. (2020). Türkçe dersi öğretim programındaki kök değerler çerçevesinde Aytül Akal masallarının incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 178-192.
• Öztürk, B. K., & Destegüloğlu, B. (2022). Çocuk kitaplarının kültürel aktarım açısından incelenmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 214-235.
• Sak, R., Sak, İ. T. Ş., Şendil, Ç. Ö., & Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-256.
• Sever, S., Kaya, Z., & Aslan, C. (2011). Etkinliklerle Türkçe öğretimi. Tudem.
• Sever, S. (2023). Çocuk ve edebiyat. Tudem.
• Şimşek, Ş. (2020). Çocuk edebiyatında değerler eğitimi. Şahin Şimşek & Funda Bulut (Ed.). Çocuk edebiyatı yazarlarının kaleminden değerler eğitimi içinde. Akademisyen Kitabevi.
• Tekinşen, A. B. (2019). TRT Çocuk Dergisinde yer alan edebî metinlerin değerler eğitimi açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
• Ulusoy, K. (2007). Lise tarih programında yer alan geleneksel ve demokratik değerlere yönelik öğrenci tutumlarının ve görüşlerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Ulusoy, K., & Dilmaç, B. (2020). Değerler eğitimi. Pegem Akademi.
• Yaylı, D., & Solak, M. (2009). İlköğretim ikinci kademe Türkçe ders kitaplarının türler açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(9), 444-453.
• Yıldırım, Y., & Çalışkan, A. (2024). Türkiye yüzyılı maarif modeli’nin 21. yüzyıl insan profili açısından değerlendirilmesi. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(26), 204-220. https://doi.org/10.55605/ejedus.1548121