Geleneksel Yatırım Araçlarının Hisse Senedi Fiyatlarına Etkisi: BIST'te Sektörel Bazda Karşılaştırmalı Bir Analiz

Yıl 2020, , 79 - 105, 31.08.2020

Bener Güngör , Ahmet Polat

https://doi.org/10.33399/biibfad.707110

Cited By: 5

Öz

Bu çalışmada geleneksel yatırım araçlarının BIST’teki sektörler bazında hisse senedi fiyatına etkileri zaman serileri ile analiz edilmiştir. Çalışmada Ocak 2004-Haziran 2017 dönemine ait aylık veriler kullanılmıştır. BIST’teki sektörleri temsilen beş model oluşturulmuştur. Çalışmada bağımlı değişken olarak BIST’teki sektörler, bağımsız değişken olarak döviz kuru, altın fiyatı ve faiz oranı ele alınmıştır. Ayrıca 2008 küresel krizi kukla değişken yardımıyla dikkate alınmıştır. Sonuç olarak geleneksel yatırım araçlarının bütün sektörlerde hisse senedi fiyatını negatif etkilediği tespit edilmiştir. Ancak altın fiyatının etkisi istatistiki açıdan anlamlı bulunmamıştır. Anlamlı etki tespit edilen yatırım araçlarından döviz kurunun, hisse senedi fiyatını faiz oranından daha çok etkilediği belirlenmiştir. Ayrıca bu etkinin en çok BIST Mali Endeksinde en az ise BIST Hizmet Endeksinde olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Hisse Senedi Fiyatı, Geleneksel Yatırım Araçları, Zaman serisi analizi, Altın Fiyatları, Faiz Oranı, Döviz Kuru

The Effect of Conventional Investment Instruments on the Share Prices: A Comparative Analysis Based On BIST's Sectors

Öz

In this study, the effects of conventional investment instruments on share price are analyzed by time series, based on the BIST sectors. Monthly data for the period January 2004-June 2017 were used in the study. Five models were created to represent the sectors in BIST. In the study, sectors in BIST as dependent variables, exchange rate, gold price and interest rate as independent variables are considered. In addition, the 2008 global crisis was taken into account with the help of the dummy variable. As a result, it has been determined that alternative investment instruments have a negative effect on stock prices in all sectors. However, the effect of gold price was not statistically significant. From investment instruments where significant effect is determined, it has been determined that the foreign exchange rate affects the stock price more than the interest rate. It is also seen that this effect is mostly in BIST Financial Index and at least in BIST Service Index.

Anahtar Kelimeler

Stock price, traditional investment tools, time series analysis, gold prices, interest rate, exchange rate

Kaynakça

• Altınbaş, H.; Kutay, N. & Akkaya, G. C. (2015). Makroekonomik faktörlerin hisse senedi piyasaları üzerindeki etkisi: borsa İstanbul üzerine bir uygulama. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 30-49.
• Ayaydın, H. (2012), Gelişen Piyasalarda Hisse Senedi Getirisini Etkileyen Makroekonomik Değişkenler Üzerine Bir İnceleme: Panel Veri Analizi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Aydoğdu Karaaslan, İ. (2001). Hisse Senedi Getiri Değişikliklerinin Döviz, Altın Ve Faiz Getiri Değişiklikleri İle Açıklanmasına Yönelik Bir Çoklu Regresyon Analizi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Ayvaz, Ö. (2006). Döviz kuru ve hisse senetleri fiyatları arasındaki nedensellik ilişkisi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2), 1- 14.
• Balı, S.; Cinel M. O. & Günday A. H. (2014). Hisse senedi fiyatlarını etkileyen temel makroekonomik faktörlerin BIST 100 Endeksi’ne etkisinin ölçümlenmesi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(9), 46-50.
• Berke, B. (2012). Döviz kuru ve İMKB100 endeksi ilişkisi: yeni bir test. Maliye Dergisi, 163, 243-257.
• Boyacıoğlu, M.A., & Çürük, D. (2016). Döviz kuru değişimlerinin hisse senedi getirisine etkisi: Borsa İstanbul 100 endeksi üzerine bir uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (70), 143-156.
• Candan, D. (2015). Hisse Senedi Fiyatlarını Etkileyen Makroekonomik Faktörler: BİST’de Yer Alan Elektrik ve İletişim Sektörleri Üzerine Bir Uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Dizdarlar, I. & Derindere, S. (2008). Hisse senedi endeksini etkileyen faktörler: imkb 100 endeksini etkileyen makro ekonomik göstergeler üzerine bir araştırma. Yönetim Dergisi, 19(61), 113-124.
• Dolado, J. J., Jenkinson, T., & Sosvilla‐Rivero, S. (1990). Cointegration and unit roots. Journal of economic surveys, 4(3), 249-273.
• Elitaş, B. L. (2010), Hisse Senedi Getirileri İle Makro Ekonomik Değişkenler Arasındaki İlişki: Türkiye İçin Zaman Serisi Analizi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Elmas, B. ve Esen, Ö. (2011). Hisse senedi fiyatları ile döviz kuru arasındaki dinamik ilişkinin belirlenmesi; farklı ülke piyasaları için bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 52, 153-170.
• Enders W. (1995). Applıed Econometrıc Tıme Serıes. 1. Baskı, New Jersey: John Wiley &Sons.
• Gay, R. D (2008). Effect of macroeconomic variables on stock market returns for four emerging economies: Brazil, Russia, India, and China. International Business & Economics Research Journal, 17(3), 1-8.
• Halaç, U. & Kurt, G. (2010). Hisse senedi piyasası ve döviz kuru ilişkisinin eşbütünleşme analizi: yapısal kırılmaların önemi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 47(548), 65.
• Hekim, D. (2008). Para ikamesi histerisi: Türkiye örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 3(1), 27-43.
• Holden D. & Perman R. (1994), Unit Roots and Cointegration for the Economist, Rao B. B. Coıntegratıon for the Applıed Economıst. Londra: Palgrave Macmillan, 1994, 47-112.
• Humpe A., & Macmillan P., (2009). Can macroeconomic variables explain long-term stock market movements? a comparison of the US and Japan. Applied Financial Economics, 19(2), 111-119.
• Ibrahim, M. H. (1999). Macroeconomic variables and stock prices in Malaysia: an empirical analysis. Asian Economic Journal, 13(2), 219-231.
• İşcan, E. (2011). Döviz kurları ve hisse senedi piyasası arasındaki etkileşim: Türkiye örneği (Aralık 2001-Aralık 2009). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(35), 237 -251.
• Kanat, M. Ş. (2011). Hisse Senedi Getirilerini Etkileyen Faktörlerin Analizi: İMKB’de Bir Uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Karan, M.B. (2013). Yatırım Analizi ve Portföy Yönetimi, 4. Baskı, Ankara: Gazi Kitapevi.
• Kaya, V.; Çömlekçi İ. & Kara O. (2013). Hisse senedi getirilerini etkileyen makroekonomik değişkenler 2002-2012 Türkiye örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 35, 167-176.
• Köroğlu, Y. (2009). Hisse Senedi Getirilerini Etkileyen Makroekonomik Değişkenlerin Analizi ve bir Uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Mumcu, F. (2005). Hisse Senedi Fiyatlarını Etkileyen Makroekonomik Faktörler: İMKB Üzerine bir Uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Oktay, T. (2013). Hisse Senedi Fiyatlarını Etkileyen Makroekonomik Faktörler: BİST’de Yer Alan Otomotiv ve İnşaat Sektörleri Üzerine Bir Uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Öncü, M.A.; Çömlekçi, İ.; Yazgan, H.İ. & Bar M. (2015). Yatırım araçları arasındaki eşbütünleşme (BIST100, altın, reel döviz kuru). AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 43-57.
• Özer, A. (2012). İstanbul Menkul Kıymetler Borsasın’da Hisse Senedi Getirilerini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi: Panel Veri Analizi. Yayınlanmamış doktora Lisans Tezi, Atatürk üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü, Erzurum.
• Özer, A.; Kaya, A. & Özer N. (2011). Hisse senedi fiyatları ile makroekonomik değişkenlerin etkileşimi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(1), 163-182.
• Pekkaya, M. & Bayramoğlu, M.F. (2008). Hisse senedi fiyatları ve döviz kuru arasındaki nedensellik ilişkisi: YTL/USD, IMKB 100 ve S&P 500 üzerine bir uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, s:38, 163-176.
• Pickup, M. (2014), Introduction to Time Series Analysis, SAGE Publications, USA, 57
• Polat, M. (2016). Alternatif yatırım araçlarının hisse senedi fiyatına etkisi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 53(621), 61-69.
• Polat, M. (2019).Borsa, Firma Etkinliği ve Firma Etkinliğinin Borsada Firma Değerine Etkisi. Ankara: İmaj Yayınevi.
• Rastgeldi, M. Z. (2012). Seçilmiş Makro Ekonomik Değişkenlerin Hisse Senedi Fiyatları Üzerindeki Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Sermaye Piyasası Kanunu (1981), T. C. Resmi Gazete, 17416, 30 Haziran 1981, Oydan yoksun paylar, Madde 14/A. – (Ek: 29/4/1992 - 3794/13 md.).
• Sermaye Piyasası Kurulu (2010), Sermaye Piyasası Araçları, SPK Yatırımcılarını Bilgilendirme Kitapçığı – 2, Ankara; SPK yayınları.
• Sevüktekin, M. & Nargeleçekenler, M. (2010). Ekonometrik Zaman Serileri Analizi Eviews Uygulamalı. Geliştirilmiş 3. Baskı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Temiz, E. (2012). Hisse Senedi Fiyatlarını Etkileyen Makroekonomik Göstergelerin İMKB -100 Endeksi Üzerinde İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Tezcan, S. (2009). Faiz Oranlarının Hisse Senedi Getirileri Üzerindeki Etkisi ve İMKB’de Bir Uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Topuz, Y.V. (2003). Döviz Kuru Değişmelerinin Hisse Senetlerine Etkisi: İMKB’de İşlem Gören Tekstil Sektörü Hisse Senetleri Üzerine Ampirik bir Çalışma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Turanlı, M. & Güneren, E. (2003). Turizm sektöründe talep tahmin modellemesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Dergisi, 2(3), 1-13.
• Ulaş, S. (2010). Enflasyon ve Döviz Kurunun Hisse Senedi Piyasası’na Etkileri, İMKB’de Uygulaması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Yalçın, H. (2011). İMKB’de Hisse Senedi Fiyatlarını Etkileyen Faktörler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yaman, B. O. (2014). Hisse Senedi Endeks Getirileri Üzerinde Temel Makroekonomik Değişkenlerin Etkilerinin Ölçülmesi: Bazı Avrupa Birliği Üyesi Ülkeler ile Türkiye Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Yerdelen Kaygın, C. (2013). Hisse Senetleri Fiyatını Etkileyen Faktörlerin Panel Veri Analizi İle İncelenmesi: İmalat Sektörü Üzerine Bir Uygulama. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Yıldız, A. (2014). BIST 100 endeksi ile alternatif yatırım araçlarının ilişkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(2), 39-56.
• Yurttançıkmaz, Z. Ç. (2012). Döviz kuru ve enflasyonun hisse senedi getirileri üzerindeki etkisi. EKEV Akademi Dergisi, 16(51), 393-410.
• Zakaria, Z. & Shamsuddin, S. (2012). Empirical evidence on the relationship between stock market volatility and macroeconomics volatility in Malaysia. Journal of Business Studies Quarterly, 4(2), 61-71.