Eğitim ve Araştırma Hastanelerinin Etkinlik ve Performanslarının Analizi ve Karşılaştırılması Üzerine Bir Çalışma

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 13 - 38, 30.12.2022

Mustafa Filiz , Fuat Yalman

https://doi.org/10.33399/biibfad.835088

Öz

Bu çalışmada temel amaç, Türkiye’deki Eğitim ve Araştırma hastanelerinin 2017 yılına ait etkinlik ve performans göstergelerini analiz etmek ve karşılaştırmaktır. Araştırmada tam sayım yöntemi uygulanmıştır, örneklemeye gidilmemiştir ve evrenin tamamına ulaşılmıştır. Araştırma toplamda 56 tane eğitim ve araştırma hastanesi üzerinden yürütülmüştür. Hastanelerin 2017 yılına ait verilerinden; hekim sayısı, yatak sayısı ve hemşire-ebe sayısı girdi değişkenleri olarak; muayene sayısı, yatan hasta sayısı, ağırlıklı ameliyat sayısı, yatak doluluk oranı, yatak devir hızı ve ortalama yatış günü değişkenleri ise çıktı değişkenleri olarak değerlendirilmiştir ve analiz edilmiştir. Çalışmada hastanelerin verimliliklerinin ölçülmesi için veri zarflama analizi, performanslarının sıralanması için ise çok kriterli karar verme yöntemlerinden COPRAS ve ARAS yöntemleri kullanılmıştır. Elde edilen veri zarflama analizi sonuçlarına göre hastanelerin %41,07’sinin etkin olduğu ve %58,93’nün etkin olmadığı görülmüştür. Ayrıca hastanelerden %58,93’de etkinlik düzeyini olumsuz etkileyecek şekilde girdi ve çıktısında fazlalık veya eksiklik olduğu görülmüştür. COPRAS ve ARAS yöntemleriyle yapılan performans sıralamasında, etkin olmayan bazı hastanelerin performansının yüksek olduğu görülmüştür. Diğer yandan etkin olan bazı hastanelerin ise performansının düşük olduğu tespit edilmiştir. Dolaysıyla her etkin olan hastanenin performans değerlendirmede ön sıralarda yer almadığı ve her etkin olmayan hastanenin performans değerlendirme de son sıralarda yer almadığı sonucuna varılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Etkinlik, Performans, Eğitim ve Araştıma Hastaneleri, ARAS, COPRAS

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

yok

A Study on Analysis and Comparison of the Effectiveness and Performance of Training and Research Hospitals

Öz

The primary purpose of this study is to analyze and compare the effectiveness and performance indicators of Education and Research Hospitals in Turkey for 2017. In the research, the full count method was applied, no sampling was done and the whole population was reached. The research was carried out on 56 training and research hospitals in total. From the data of the hospitals for 2017; The number of physicians, number of beds and number of nurses-midwives as input variables; The number of examinations, the number of inpatients, the number of weighted surgeries, bed occupancy rate, bed turnover rate and average hospitalization day were evaluated and analyzed as output variables. In the study, data envelopment analysis was used to measure the efficiency of hospitals, and COPRAS and ARAS methods, which are multi-criteria decision making methods, were used to rank their performances. According to the results of the data envelopment analysis, it was seen that 41.07% of the hospitals were effective, and 58.93% were ineffective. In addition, 58.93% of the hospitals were found to have excess or deficiency in their input and output, which would negatively affect the efficiency level. In the performance ranking made by COPRAS and ARAS methods, it was seen that the performance of some ineffective hospitals was high. On the other hand, it has been determined that the performance of some active hospitals is low. Therefore, it has been concluded that not every active hospital is at the forefront of performance evaluation and that not every inactive hospital is at the bottom.

Anahtar Kelimeler

Efficiency, Performance, Training and Research Hospitals, ARAS, COPRAS

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Abbott, M., & Doucouliagos, C. (2003). The efficiency of australian universities: a data envelopment analysis. Economics of Education Review, 22(1), 89-97.
• Akyürek, Ç. E. (2020). Hastanelerde çok kriterli karar verme uygulamalarının sistematik derlemesi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 612-645.
• Arslan, Ş., & Mete, M. (2007). Performans ölçümünde veri zarflama analizi yöntemi: Sağlık Bakanlığı’na bağlı doğum ve çocuk hastaneleri örneği. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 36 (1), 44-63.
• Atmaca, E., Turan, F., Kartal, G., & Çiğdem, E. S. (2012). Ankara ili özel hastanelerinin veri zarflama analizi ile etkinlik ölçümü. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 135-153.
• Bal, V., & Bilge, H. (2013). Eğitim ve araştırma hastanelerinde veri zarflama analizi ile etkinlik ölçümü. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(2), 1-14.
• Bayraktutan, Y., & Pehlivanoğlu, F. (2012). Sağlık işletmelerinde etkinlik analizi: Kocaeli örneği. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), 127- 162.
• Bektaş, B. (2007). Türkiye’de Faaliyet Gösteren Bankaların Farklı Yöntemlerle Sınıflandırılması Ve Etkinliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Beylik, U., & Ayanoğlu Pekcan, Y. (2012). Eğitim ve araştırma hastanelerinde etkinlik analizleri ve değerlendirilmesi. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 3(1), 119-156.
• Biørn, E., Hagen, T. P., Iversen, T., & Magnussen, J. (2003). The effect of activity-based financing on hospital efficiency: a panel data analysis of dea efficiency scores 1992–2000. Health Care Management Science, 6(4), 271-283.
• Bircan, H. (2011). Veri zarflama analizi ile Sivas ili merkez sağlık ocaklarının etkinliğinin ölçülmesi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 12(1), 331-347.
• Budak, H. (2010). Veri Zarflama Analizi ve Hisse Senedi Seçiminde Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Chang, H. H. (1998). Determinants of hospital efficiency:the case of central government-owned hospitals in taiwan. Omega, 26(2), 307-317.
• Cylus, J., Papanicolas, I., & Smith, P.C. (2017). Health systems and policy analysis: How to make sense of health system efficiency comparisons? Publication of WHO Regional Office for Europe.
• Çelik, T., & Esmeray, A. (2014). Kayseri’deki özel hastanelerde maliyet etkinliğinin veri zarflama metoduyla ölçülmesi. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 6(2), 45-54.
• Çelik, Y., Khan, M., & Hikmet, N. (2016). Achieving value for money in health: a comparative analysis of OECD countries and regional countries. The International Journal of Health Planning And Management, 1-20.
• Damberg, C. L., Sorbero, M. E., Lovejoy, S. L., Lauderdale, K., Wertheimer, S., Smith, A., Waxman, D., & Schnyer, C. (2011). An evaluation of the use of performance measures in health care. RAND Health Quarterly, 1(4), 3.
• Dikmen, C. (2007-2008). Veri zarflama ile üniversitelerin etkinliğinin ölçülmesi. Kocaeli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3-4, Sayı 3-6.
• Eroğlu, E., & Lorcu, F. (2008). Veri zarflama analitik hiyerarşi prosesi (VZAHP) ile sayısal karar verme. Journal of the School of Business Administration İstanbul University, 36(2), 30-53.
• Esen, H. (2019). Hastane Performansının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sağlık Yönetimi Anabilim Dalı. Doktora Tezi. Isparta.
• Fettahoğlu Demirci, S. (2005). Verimlilik bilinci ve kültürünün işlevselliği, değişime katkısı. Verimlilik Dergisi, 3, 27-48.
• Filiz, M. (2021). Sağlık yönetimi bölümünün eğitsel ve akademik yapısı. Usaysad dergisi, 7(3), 614-624.
• Gülsevin, G., & Türkan, A. H. (2012). Afyonkarahisar Hastanelerinin Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi ile Değerlendirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 12, 1-8.
• Hernández, P., & Moral-Benito, E. (2014). Determinants of health-system efficiency: evidence from OECD countries. International Journal of Health Care Finance Economics, 14, 69-93.
• Hofmarcher, M. M., Paterson, I., & Riedel, M. (2002). Measuring hospital efficiency in Austria –A dea approach. Health Care Management Science, 5(1), 714-721.
• İlgün, G., & Konca, M. (2019) Assessment of efficiency levels of training and research hospitals in Turkey and the factors affecting their efficiencies. Health Policy and Technology, 8(4), 343-348.
• Kaitelidou, D., Katharaki, M., Kalogeropoulou, M., Economou, C., Siskou, O., & Souliotis, K. (2016). The impact of economic crisis to hospital sector and the efficiency of greek public hospitals. European Journal of Business and Social Sciences, 4, 111-125.
• Kaplan, R. S., & Porter, M. E. (2011). The big idea, how to solve the cost crisis in health care. Harvard Business Review, 89(9), 47-64.
• Khushalani, J., & Ozcan, Y. (2017). Are hospitals producing quality care efficiently? An analysis using dynamic network data envelopment analysis (DEA). Socio-Economic Planning Sciences, 60, 15–23.
• Kutlar, A., & Babacan, A. (2008). Türkiye’deki kamu üniversitelerinde CCR etkinliği ölçek etkinliği analizi: DEA tekniği uygulaması. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 148-172.
• Moshiri, H., Aljunid, S. M., & Mohd Amin, R. (2010). Hospital efficiency: concept, measurement techniques and review of hospital efficiency studies. Malaysian Journal of Public Health Medicine, 10(2), 35-43.
• Özata, M., & Sevinç, İ. (2010). Konya’daki sağlık ocaklarının etkinlik düzeylerinin veri zarflama analizi yöntemiyle değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(1), 77-87.
• Özden, Ü. (2008). Veri zarflama analizi (VZA) ile Türkiye’deki vakıf üniversitelerinin etkinliğinin ölçülmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 34(2), 167-185.
• Özgülbaş, N. (2003). Sağlık Bakanlığına ait hastanelerde veri zarflama analizi ile etkinlik ölçümü. Verimlilik Dergisi, 1, 69-90.
• Pitocco, C., Sexton, T. R., & Stickle, K. (2020). Using data analytics to improve hospital quality performance. Journal of Healthcare Management, 65(4), 285-298.
• Podvezko, V. (2011). The comparative analysis of MCDA methods SAW and COPRAS. Inzinerine Ekonomika-Engineering Economics, 22(2), 134-146.
• Sağlık Bakanlığı. (2017). Kamu hastaneleri istatistik raporu, Sağlık Bakanlığı, Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü, İstatistik, Analiz, Raporlama ve Stratejik Yönetim Daire Başkanlığı. Erişim Linki: https://khgmistatistikdb.saglik.gov.tr/TR-43898/kamu-hastaneleri-istatistik-raporu---2017.html. Erişim Tarihi: 17.11.2020.
• Sarıçalı, G., & Kundakcı N., (2016). AHP ve Copras yöntemleri ile otel alternatiflerinin değerlendirilmesi, International Rewiew of Economics and Management, 4(1), 45-46.
• Shariati, S., Yazdani-Chamzini, A., Salsani, A., & Tamosaitiene, J. (2014). Propasing, a new model for waste dump site selection: case study of ayerma phosphate mine. Inzinerine Ekonomika Engineering Ecnomics, 25(4), 410-419.
• Tandon, A., Evans, D. B., Murray, C. J., & Lauer, A. J. (2001). The comparative efficiency of national health systems in producing health: an analysis of 191 countries. World Health Organization Paper, 29(1), 1- 36.
• Taş, C., Bedir, N., Eren, T., Alağaş, H.M. & Çetin, S. (2018). AHP-TOPSIS yöntemleri entegrasyonu ile poliklinik değerlendirilmesi: Ankara’da bir uygulama. Sağlık Yönetimi Dergisi, 2(1), 1-17.
• Taşdemir, N. Z. (2018). Sağlık Sektöründe Veri Zarflama Analizi İle Etkinlik Ölçümü: Samsun İli Örnek Uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Taşkaya, S. (2020). Türkiye’deki eğitim ve araştırma hastanelerinin verimliliğinin pabon lasso ve veri zarflama analizleri ile belirlenmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 23(2), 247-260.
• Yeşilyurt, M. E. (2007). Türkiye’de eğitim hastanelerinin etkinlik analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(1), 61-74.
• Yiğit, A. (2019). Türkiye’de eğitim ve araştırma hastaneleri performansının TOPSIS yöntemi ile analizi, Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(2), 72-85.