Türkiye'de Ekonomik Kalkınma ve Karayolu Trafiğinde Yaralanma ve Ölümler Arasındaki İlişki: Mekânsal Panel Veri Analizi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 93 - 112, 30.12.2024

Kübra Elmalı , Fatih Hüseyin Pekmezci

https://doi.org/10.33399/biibfad.1432615

Öz

Günümüzde trafik kazaları dünya genelinde ve Türkiye özelinde büyük bir sorun olarak güncelliğini ve önemini korumaya devam etmektedir. Özellikle artan nüfus ve teknolojik gelişme ile birlikte ele alındığında ülkelerin gelişmişlik oranları ile yaşanan trafik kazaları arasında bir ilişki olduğu düşünülmektedir. Bu doğrultuda çalışmada trafik kazaları ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin araştırılması amaçlanmış olup komşuluk ilişkilerinin de etkisinin dahil edilerek farklı bir bakış açısıyla bakılması hedeflenmektedir. Mekânsal ekonometri yardımıyla diğer illerin komşuluğunun etkisinin de modele dahil edilerek araştırıldığı çalışmada Türkiye’nin 81 iline ait 2013-2022 dönemi verileri kullanılarak uygulamalar yapılmıştır. Çalışmada bağımlı değişken olarak il düzeyinde trafik kazası sonucu oluşan yaralı sayısı değişkeni alınırken bağımsız değişken olarak ise gelir, araç sayısı oranı ve kaza sayısı oranları modele dahil edilmiştir. Modelde yer alan mekânsal ekonometrik analizler bölge komşuluğu ele alınarak yapılan uygulamalardan oluşmaktadır. Bu doğrultuda mekânsal etkiler üç farklı model altında incelenmiştir. Test sonuçlarına göre; modelde yer alan değişkenlerden gelir değişkeni ve araç oranı değişkeni trafik kazası sonucu oluşan yaralanma ile aynı yönde anlamlı bir ilişki göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

trafik kazası, gelir, mekansal analiz

Etik Beyan

Bu çalışmanın tüm hazırlanma süreçlerinde etik kurallara uyulduğunu yazar beyan eder. Aksi bir durumun tespiti halinde BİİBFAD Dergisinin hiçbir sorumluluğu olmayıp, tüm sorumluluk çalışmanın yazarına aittir.

Destekleyen Kurum

Herhangi bir kurum tarafından desteklenmemektedir.

Teşekkür

Gösterdikleri yoğun ilgi ve emeklerinde dolayı BİİBFAD Dergisi Editör Kurulu’na ve sağladıkları katkılarında dolayı hakemlere teşekkür ederiz.

The Relationship Between Economic Development and Road Traffic Injuries and Fatalities in Turkey: Spatial Panel Data Analysis

Öz

Today, traffic accidents remain a significant and persistent problem both globally and specifically in Turkey. Accordingly, the aim of the study is to investigate the relationship between traffic accidents and economic growth and to look at it from a different perspective by including the effect of neighborhood relations. In the study, where the effect of the neighborhood of other provinces was investigated by including them in the model with the help of spatial econometrics, applications were made using 2013-2022 data from 81 provinces of Turkey. In the study, the number of injured people resulting from traffic accidents at the provincial level was taken as the dependent variable, while income, vehicle number ratio and accident number ratios were included in the model as independent variables. The spatial econometric analyzes in the model consist of applications made by considering regional neighborhood. In this regard, spatial effects were examined under three different models. According to the test results; among the variables in the model, the income variable and the vehicle ratio variable exhibit a significant positive relationship with injuries caused by traffic accidents.

Anahtar Kelimeler

Traffic accident, GDP, spatial analysis

Kaynakça

• Akdağ, İ. (2019). Türkiye’de trafik kazaları ve ekonomik kalkınma arasındaki ilişkinin analizi (1995-2017) (Doktora Tezi). Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Albayrak, A. S. (2005). Çoklu doğrusal bağlantı halinde en küçük kareler tekniğinin alternatifi yanlı tahmin teknikleri ve bir uygulama. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 105-126.
• Alptekin, D., Aladağ, Ç. H., & Alptekin, B. (2017). Trafiğe kayıtlı araç sayısı, gerçekleşen kaza sayısı ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin analiz edilmesi: Türkiye örneği. Ş. Yaprak (Eds.), 7. Karayolu Trafik Güvenliği Sempozyumu ve Sergisi Bildiriler Kitabı içinde (47-50. ss.). Acar Matbaacılık
• Atalay, A., Tortum, A., & Gökdağ, M. (2012). Türkiye’de 1977-2006 yılları arasında meydana gelen aylık trafik kazalarının zamansal analizi. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 18(3), 221-229.
• Anselin, L. (1988a). Spatial econometrics: methods and models. Kluwer Academic Publishers.
• Anselin, L. (1988b). Lagrange multiplier test diagnostics for spatial dependence and spatial heterogeneity. Geographical Analysis, 20(1), 1-17.
• Anselin, L. & Bera, A. K. (1998). Handbook of applied economic statistics. New York, CRC Press.
• Anselin, L., & Rey, S. (1991). Properties of tests for spatial dependence in linear regression models. Geographical Analysis, 23(2), 112-131.
• Astuti, A. M., Setiawan, I. Z., & Purnomo, J. D. (2020). A review of panel data on spatial econometrics models. Journal of Physics: Conference Series, 1490, 1-13.
• Aydemir, H., & Çubuk, M. K. (2016). Karayollarının Türkiye'de genel durumunun araştırılması ile yaşanan değişimler ve gelecek stratejilerine dair tavsiyeler. Gazi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 2(3), 128-146.
• Bagherinabel, E. (2014). Trafik kazalarının zaman serisi analizi ile değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). Bülent Ecevit Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Beeck, F. E., Borsboom, J. J. G., & Mackenbach, P. J. (2000). Economic development and traffic accident mortality in the industrialized world. International Journal of Epidemiology, 29, 503-509.
• Belotti, F., Hughes, G., & Mortari, A. P. (2017). Spatial panel-data models using Stata. The Stata Journal, 17(1), 139-180.
• Bougueroua, M., & Carnis, L. A. (2016). Economic development, mobility and traffic accidents in Algeria. Accident Analysis and Prevention, 92, 168-174.
• Bolakar, H., Tortum, A., & Kabakuş, N. (2014). Yapay sinir ağları ile trafik kazalarının modellemesi: Erzurum ili örneği. (Yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı.
• Çavdar, A., Uçar, M., & Kılıçaslan, İ. (2008). Trafik kazalarına sebep olan yüksek hız kusurlarının denetimi ve aktif güvenlik sistemler ile kontrolü. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 23(1), 187-198.
• Dadgar, I., & Norstrom, T. (2015). Short-term and long-term effects of GDP on traffic deaths in 18 OECD countries: 1960–2011. Journal Epidemiol Community Health, 71(2), 146-153.
• Elhorst, J. P. (2014). Spatial econometrics: from cross-sectional data to spatial panels. Springer.
• Erginer, İ., Erginer, M., & Cansız, Ö. F. (2020). Trafik kaza sayısının ve yaralı sayısının yapay sinir ağları ile tahmini. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(1), 29-35.
• Fischer, M. M. & Wang, J. (2011). Spatial data analysis: models, methods and techniques. Springer.
• Fischer, M. M., & Getis, A. (Eds.). (2010). Handbook of applied spatial analysis: software tools, methods and applications, Heidelberg: Springer.
• Gumprecht, D. (2005). Spatial methods in econometrics. an application to R&D spillovers (Doktora Tezi). Vienna University of Economics and Business Administration. http://epub. wu.ac.at/290/1/document.pdf.
• Güriş, S., & Çağlayan, T. (2018). Mekânsal yapı iktisadi büyümeyi etkiler mi: OECD ülkeleri örneği. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 10(19), 277-290.
• Iwata, K. (2010). The relationship between traffic accidents and economic growth in China. Economic Bulletin, 30(4), 3306-3314.
• Jin, B., Wu, Y., Rao, C. R., & Hou, L. (2020). Estimation and model selection in general spatial dynamic panel data models. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 117(10): 5235-5241.
• Kıyıldı, R. K. (2017). Türkiye için yapay sinir ağları yöntemi ile trafik kazası tahmini araştırması. In 5th International Symposium on Innovative Technologies in Engineering and Science, Baku-Azerbaijan, 1642-1651.
• Korkmaz, Y. (2005). Türkiye karayollarında meydana gelen trafik kazalarının çoklu regresyon analizi ile modellenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Kırıkkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Kopits, E., & Cropper, M. (2008). Why have traffic fatalities declined in industrialized countries. Journal of Transport Economics and Policy, 42(1), 129–154.
• Kostov, P. (2010). Model boosting for spatial weighting matrix selection in spatial lag models. Environment and Planning B: Planning and Design, 37, 533–549.
• Köksal K. (1998). Trafik ve psikoloji, Emniyet Genel Müdürlüğü trafik hizmetleri başkanlığı, karayolları trafiği polis okulu yayınları, 5(38).
• LeSage J. P. (1998). Spatial econometrics. Toledo: University of Toledo
• Lesage, J. P. (2008). An introduction to spatial econometrics. Revue D'économie Industrielle, 123 (3e), 19-44.
• Lesage, J., & Pace, R. K. (2009). Introduction to spatial econometrics, New York, CRC Press.
• Lesage, J., & Pace, R.K. (2010). Spatial econometrics models, in: M.M. Fischer & A. Getis (eds.), Handbook of Applied Spatial Analysis: Software Tools, Methods and Applications, Heidelberg: Springer-Verlag, 245-260.
• Ord, J. K. (1975). Estimation methods for models of spatial interaction. Journal of the American Statistical Association, 70, 120-126.
• Paulozzi, L. J., Ryan, G., Espitia-Hardeman, W. G., & Xi, Y. (2007). Economic development’s effect on road transport-related mortality among different types of road users: a cross-sectional international study. Accident Analysis and Prevention, 39, 606–617.
• Suphanchaimat, R., Sornsrivichai, V., Limwattananon, S., & Thammawijaya, P. (2019). Economic development and road traffic injuries and fatalities in Thailand: an application of spatial panel data analysis. 2012–2016. BMC Public Health, 19, 1449.
• Sungur, İ., Akdur, R., & Piyal, B. (2014). Türkiye'deki trafik kazalarının analizi. Ankara Medical Journal, 14(3), 114-124.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2023, Mayıs 25). Karayolu trafik kaza istatistikleri haber bülteni sayı: 49513.(Erişim tarihi: 20.09.2023).
• Türkiye Trafik Güvenliği Vakfı (2023, Temmuz 13). Türkiye trafik güvenliği vakfı basın bildirisi.
• Uyurca, Ö., & Atılgan, İ. (2018). Ankara ilinde meydana gelen trafik kazalarının incelenmesi. Kent Akademisi, 11(4), 618-626.
• Yusuff, M. A. (2015). Impact assessment of road traffic accidents on Nigerian economy. Quest Journals Journal of Research in Humanities and Social Science, 3(12), 8-16.
• Zengin, B., Kaymaz, K., & Arslannur, B. (2018). Tunceli ilindeki trafik kazası oranlarının incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 8(2), 318-324.