Finansal Teknolojik (FinTek) Gelişmeler Türkiye’de Enflasyonu Etkiliyor mu?

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 35 - 55, 30.12.2024

Ömer Faruk Kömürcüoğlu

https://doi.org/10.33399/biibfad.1463920

Öz

Finansal teknolojiler alanında yaşanan gelişmeler geçmişte olduğu gibi günümüzde de bankacılık ve finans sektörünü etkilemektedir. Finansal teknolojiler, çağın gereklerine uygun ürün ve hizmetleri ucuz ve etkili bir şekilde sunarak daha fazla ilgi çekebilmektedir. Bu ilgi olumlu görülse de ödeme hizmetlerinde alternatifler yaratarak hanehalkı harcama alışkanlıklarını değiştirmesi ve artırması enflasyonist baskı doğurabileceği için politika yapıcılar tarafından dikkatle izlenmesi gerekmektedir. Çalışmanın amacı, Türkiye’de 2012:Q1-2023:Q1 dönemi için finansal teknolojik gelişmelerin enflasyona etkisini incelemektir. Finansal teknolojik gelişmeleri temsilen beş farklı değişken kullanılarak “FinTek Endeksi” oluşturulmuştur. Elde edilen bulgular, Türkiye’de finansal teknolojik gelişmelerin uzun dönemde enflasyonu artırdığını göstermiştir. Toda-Yamamoto nedensellik testi sonuçlarına göre değişkenler arasında karşılıklı nedensellik ilişkisi saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Finansal Teknoloji, FinTek, Enflasyon, ARDL

Do Financial Technological (FinTech) Developments Affect Inflation in Türkiye?

Öz

Developments in financial technologies affect the banking and finance sector today as in the past. Financial technologies can attract significant attention by offering products and services in line with the requirements of the age in a cheap and effective manner. While this interest is generally viewed positively, it requires careful monitoring by policymakers, as it may create alternatives in payment services and change and increase household spending habits, which may lead to inflationary pressure. The aim of this study is to analyse the effect of financial technological developments on inflation in Türkiye over the period 2012:Q1 to 2023:Q1. “FinTech Index” was constructed by using five distinct variables representing financial technological developments. The findings indicate that financial technological developments increase inflation in the long run in Türkiye. According to the Toda-Yamamoto causality test results, a bidirectional causality relationship was found between the variables.

Anahtar Kelimeler

Financial Technology, FinTech, Inflation, ARDL

Kaynakça

• Akan, Y. ve Kanca, O. C. (2015). Türkiye’de Dış Borçlanma, Büyüme ve Enflasyon İlişkisi: Var Yaklaşımı (1980-2013). Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(3), 1-22.
• Akgül, I. ve Özdemir, S. (2018). Enflasyon-Faiz Oranı ve Enflasyon-Döviz Kuru İkilemi: GEG Programı Döneminde Türkiye Gerçeği. Ege Akademik Bakış, 18(1), 153-166.
• Akyazı, H. (2004). Enflasyon Hedeflemesi: Ülke Deneyimleri ve Türkiye’de Uygulanabilirliği, 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Alehegn, M. M. (2021). Determinants of Inflation in Sub-Saharan Africa: A Systematic Review. Horn of Africa Journal of Business and Economics, 4(1), 17-23.
• Alıcı, V. A. ve Kızıltan, A. (2023). Türkiye’de Enerji Enflasyonunun Enflasyon Oranları Üzerindeki Etkisi. Trends in Business and Economics, 37(1), 12-22.
• Amassoma, D. vd. (2018). The influence of money supply on inflation in Nigeria. Journal of Economics and Management, 31(1), 5-23.
• Aprilianto, F. ve Muslikhati (2022). The The Impact of a Cashless Payment System on Inflation. Jurnal Ekonomi Pembangunan, 21(02), 124-136.
• Arner, D. W. vd. (2016), The Evolution of FinTech: A New Post-Crisis Paradigm?, University of Hong Kong Faculty of Law, 047, 1-44.
• Arner, Douglas W. vd. (2017). Fintech and Regtech: Enabling Innovation While Preserving Financial Stability. Georgetown Journal of International Affairs 47, 18(3), https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3211708 (Erişim tarihi: 21.01.2024).
• Asbahi, A. A. M. H. vd. (2019). Novel approach of Principal Component Analysis method to assess the national energy performance via Energy Trilemma Index. Energy Reports, 5, 709-713.
• Asiloğulları, M. (2020). Türkiye’de Savunma Harcamalarının Enflasyon Üzerindeki Etkisi (1960-2017). Savunma Bilimleri Dergisi, 19(37), 125-157.
• Atgür, M. ve Altay, N. O. (2015). Enflasyon ve Nominal Faiz Oranı İlişkisi: Türkiye Örneği (2004-2013). Yönetim ve Ekonomi, 22(2), 521-533.
• Awokuse, T. O. (2003). Is the export-led growth hypothesis validfor Canada?. Canadian Economics Association, 03, 126-136.
• Bayır, M. (2020). Türkiye’de Para Talebinin Belirleyicileri ve İstikrarı Üzerine Ampirik Bir Analiz. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 16(1), 62-74.
• Bechara, M. vd. (2021). The Impact of Fintech on Central Bank Governance Key Legal Issues. https://www.imf.org/en/Publications/fintech-notes/Issues/2021/08/24/The-Impact-of-Fintech-on-Central-Bank-Governance-463625 (Erişim tarihi: 06.01.2024).
• BIS (2022). The future monetary system. https://www.bis.org/publ/arpdf/ar2022e3.htm (Erişim tarihi: 4.02.2024).
• Bozdağlıoğlu, E. Y. ve Yılmaz, M. (2017). Türkiye’de Enflasyon ve Döviz Kuru İlişkisi: 1994-2014 Yılları Arası Bir İnceleme. BEU Akademik İzdüşüm, 2(3), 1-20.
• Busetti, F. vd. (2021). Domestic and Global Determinants of Inflation: Evidence from Expectile Regression. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 83(4), 982-1001. Canatan, B. ve İpek, E. (2022). Mobil Bankacılık İşlemlerinin Banka Net Karlarına Etkileri. Bankacılar Dergisi, 120, 6-17. CBFO (2024). TÜRKİYE FİNTEK GÖRÜNÜMÜ. https://www.cbfo.gov.tr/sites/default/files/2024-05/turkiyefintekgenelgorunumu_nisan2024.pdf (Erişim tarihi: 20.05.2024).
• Das, M. vd. (2023). Implications of Central Bank Digital Currencies for Monetary Policy Transmission. https://www.imf.org/en/Publications/fintech-notes/Issues/2023/09/15/Implications-of-Central-Bank-Digital-Currencies-for-Monetary-Policy-Transmission-538517 (Erişim tarihi: 31.01.2024).
• Demirgil, B. (2019). Türkiye’de Enflasyonun Belirleyicileri Üzerine Uygulamalı Bir Çalışma. Journal of International Management Educational and Economics Perspectives, 7(1), 13-21.
• Deng, X. vd. (2019). FinTech and Sustainable Development: Evidence from China Based on P2P Data. Sustainability, 11, 1-19.
• Deniz, P. vd. (2016). Investigating the Determinants of Inflation: A Panel Data Analysis. International Journal of Financial Research, 7(2), 233-246.
• Dermaku, H. vd. (2023). An Empirical Analysis of Fintech's Impacts on the Financial Performance of Banks in Kosovo. Emerging Science Journal, 7(3), 890-896.
• Doğan, B. vd. (2016). Enflasyon ve Faiz Oranı Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(1), 405-425.
• Dua, P. ve Goel, D. (2021). Infation Persistence in India. Journal of Quantitative Economics, 19, 525-553.
• Feng, Y. vd. (2024). Does Fintech affect shadow banking of non-financial firms? Evidence from the entrusted loans. International Review of Financial Analysis, 94, 103268.
• Gayaker, S. vd. (2021). The deterioration in credibility, destabilization of exchange rate and the rise in exchange rate pass-through in Turkey. International Review of Economics & Finance, 76, 571-587.
• Gbawae, N. C. ve Tonye, T. (2023). The Impact of Cashless Economy on Inflation and Corruption in Nigeria. Global Academic Journal of Humanities and Social Sciences, 5, 161-174. Gül, E. ve Ekinci, A. (2006). Türkiye’de Enflasyon ve Döviz Kuru Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1984 – 2003. Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 91-106. Hemmati, A. vd. (2018). The External Determinants of Inflation: The Case of Iran. Iranian Economic Review, 22(3), 745-756. Hu, Zhongqing vd. (2019). Adoption Intention of Fintech Services for Bank Users: An Empirical Examination with an Extended Technology Acceptance Model, Symmetry, 11(3), https://www.mdpi.com/2073-8994/11/3/340 (Erişim tarihi: 20.05.2024).
• Inim, V. vd. (2020). Other Determinants of Inflation in Nigeria. European Journal of Sustainable Development, 9(2), 338-348.
• Işık, N. vd. (2004). Enflasyon ve Döviz Kuru İlişkisi: Bir Eşbütünleşme Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 9(2), 325-340.
• Kahn, C. vd. (2022). Digital money and central bank operations. https://www.elibrary.imf.org/view/journals/001/2022/085/article-A001-en.xml (Erişim tarihi: 31.01.2024).
• Kammoun, S. vd. (2020). The Impact of FinTech on Economic Performance and Financial Stability in MENA Zone. içinde N. Naifar (Ed.), Impact of Financial Technology (FinTech) on Islamic Finance and Financial Stability (253-277). IGI Global.
• Kara, H. ve Sarıkaya, Ç. (2021). Enflasyon dinamiklerindeki değişim: Döviz kuru geçişkenliği güçleniyor mu?. https://eaf.ku.edu.tr/wp-content/uploads/2021/11/erf_wp_2121.pdf (Erişim tarihi: 25.01.2024).
• Karaçayır, E. ve Afşar, A. (2021). Fintek yatırımlarının belirleyicileri: AB ülkeleri ve Türkiye örneği. Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 171-190.
• Karaçor, Z. vd. (2011). Enflasyon ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Ekonomisi Üzerine Ekonometrik Bir Uygulama (1988-2007). Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 4(2), 29-44.
• Kılavuz, E. ve Altınöz, B. (2020). Türkiye’de Para Arzı ile Enflasyon Arasındaki İlişki: Ardl Sınır Testi Yaklaşımı. Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 5(2), 242-260.
• Kılıç, F. ve Torun, M. (2018). Bireysel Kredilerin Enflasyon Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 16(1), 18-40.
• Konuk, T. ve Engin, C. (2023). Uluslararası Göçün İşsizlik ve Enflasyon Üzerine Etkisi: Panel Veri Analizi. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 18(60), 291-317.
• Korkmaz, Ö. (2017). Enflasyon Oranını Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(2), 109-142.
• Kömürcüoğlu, Ö. F. ve Akyazı, H. (2020). Finansal Teknolojilerdeki (Fintek) Gelişmeler: Fırsatlar ve Riskler. Karadeniz Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 1(1), 35-48.
• Kömürcüoğlu, Ö. F. ve Başoğlu, A. (2023). The Impact of FinTech Developments on Unemployment: The Case of Türkiye, Salih Yıldız vd. (Ed.), International Scientific Research SeriescNew Approaches in Social Sciences – 2, 1. Baskı içinde (163-183), Gazi Kitabevi, Ankara.
• Kredina, A. (2021). Transformation of Fintech: Impact of POS and ATM on Non-Cash Payments. Eurasian Journal of Economic and Business Studies, 60(2), 16-32.
• Kumar, J., ve Rani, V. (2024). Investigating the dynamics of FinTech adoption: an empirical study from the perspective of mobile banking. Journal of Economic and Administrative Sciences, https://doi.org/10.1108/JEAS-12-2023-0334
• Lagarde, C. (2018). Central Banking and Fintech: A Brave New World. Innovations: Technology, Governance, Globalization, 12(1-2), 4-8.
• Lamichane, S. vd. (2021). Benchmarking OECD countries’ sustainable development performance: A goal-specific principal component analysis approach. Journal of Cleaner Production, 287, 1-15.
• McKinsey (2023). Fintechs: A new paradigm of growth. https://www.mckinsey.com/industries/financial-services/our-insights/fintechs-a-new-paradigm-of-growth (Erişim tarihi: 4.02.2024).
• Menegaki, A. N. (2019). The ARDL Method in the Energy-Growth Nexus Field; Best Implementation Strategies. Economies, 7(105), 1-16.
• Mert, M. ve Çağlar, A. E. (2019). Eviews ve Gauss Uygulamalı Zaman Serileri Analizi, 1. Baskı, Detay Yayıncılık, Ankara.
• Mishkin, F. S. (2014). Para Politikası Stratejisi, (Çev. Ömer Faruk Çolak ve Alparslan Zengin), 1. Baskı, Efil Yayınevi, Ankara.
• Mohanty, D. ve John, J. (2015). Determinants of inflation in India. Journal of Asian Economics, 36, 86-96.
• Montes, G. C. ve Lima, L. L. C. (2018). Effects of fiscal transparency on inflation and inflation expectations: Empirical evidence from developed and developing countries. The Quarterly Review of Economics and Finance, 70, 26-37.
• Mukhtarov, S. vd. (2019). The Impact of Oil Prices on Inflation: The Case of Azerbaijan. International Journal of Energy Economics and Policy, 9(4), 97-102.
• Mumtaz, M. Z. ve Smith, Z. A. (2020). Empirical examination of the role of fintech in monetary policy. Pasific Economic Review, 25, 620-640.
• Narayan, P. K. ve Smyth, R. (2005). Electricity consumption, employment and real income in Australia evidence from multivariate Granger causality tests. Energy Policy, 33, 1109–1116.
• Narayan, S. W. ve Sahminan, S. (2018). Has FinTech influenced Indonesia’s exchange rate and inflation?. Bulletin of Monetary Economics and Banking, 21(2), 177-190.
• Oktayer, A. (2010). Türkiye’de Bütçe Açığı, Para Arzı ve Enflasyon İlişkisi. Maliye Dergisi, 158, 431-447.
• Olatunji, G. B. vd. (2010). Determinants of inflation in Nigeria: A co-integration approach. https://ageconsearch.umn.edu/record/96162/ (Erişim tarihi: 3.02.2024).
• Ozili, P. K. vd. (2024). Information Effect of Fintech and Digital Finance on Financial Inclusion during the COVID-19 Pandemic: Global Evidence. FinTech, 3, 66-82.
• Pesaran, M. H. vd. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16, 289–326.
• Pesaran, M. H. ve Shin, Y. (1999). An Autoregressive Distributed Lag Modelling Approach to Cointegration Analysis. Steinar Strøm (Ed.), Econometrics and Economic Theory in the 20th Century: The Ragnar Frisch Centennial Symposium, içinde (371-413), Cambridge University Press, Cambridge.
• Rhanoui, S. (2022). Banking goes digital: the main determinants of the clients’ satisfaction and trust toward fintech-based services. International Journal of Economics and Financial Issues, 12(5), 10-20.
• Romdhane, Y. B. vd. (2023). The Impact of Fintech on Inflation and Unemployment: the Case of Asia. Arab Gulf Journal of Scientific Research, https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/AGJSR-08-2022-0146/full/html (Erişim tarihi: 10.01.2024).
• Saraswati, B. D. vd. (2020). The Effect of Financial Inclusion and Financial Technology on Effectiveness of the Indonesian Monetary Policy. Business: Theory and Practice, 21(1), 230-243.
• Sayılgan, Ş. (2023). Ekonomide yol ayrımı büyüme mi enflasyon mu?. https://www.dunya.com/kose-yazisi/ekonomide-yol-ayrimi-buyume-mi-enflasyon-mu/705355#:~:text=B%C3%BCy%C3%BCme%20ve%20enflasyon%20aras%C4%B1ndaki%20ili%C5%9Fki,b%C3%BCy%C3%BCme%20artt%C4%B1k%C3%A7a%20enflasyon%20da%20artar. (Erişim tarihi: 3.02.2024).
• Sek, S. K. vd. (2015). A Comparative Study on the Effects of Oil Price Changes on Inflation. Procedia Economics and Finance, 26, 630-636.
• Song, N. ve Appiah-Otoo, I. (2022). The Impact of Fintech on Economic Growth: Evidence from China, Sustainability, 14(10), https://www.mdpi.com/2071-1050/14/10/6211 (Erişim tarihi: 20.05.2024).
• Şeker, H. (2022). Türkiye’de Kur-Enflasyon Geçişkenliği Üzerine Ekonometrik Bir Analiz. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(1), 131-142.
• TBB (2021). Finansal Teknolojilere Yönelik Bankaların Çalışmaları, Öngörüleri ve Önerileri. https://www.tbb.org.tr/Content/Upload/tos/Finansal%20Teknolojilere%20Y%C3%B6nelik%20Bankalar%C4%B1n%20%C3%87al%C4%B1%C5%9Fmalar%C4%B1%20%C3%96ng%C3%B6r%C3%BCleri%20ve%20%C3%96nerileri.pdf (Erişim tarihi: 20.05.2024).
• TCMB (2013). Enflasyon ve Fiyat İstikrarı. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/06084069-3751-44a3-ba98-fc5a65b908ba/Enflasyon_FiyatIstikrari.pdf?MOD=AJPERES (Erişim tarihi: 3.02.2024).
• TCMB (2016). Finansal İstikrar Raporu. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/c6b44f97-b4c1-4cdc-a6e7-e1c255d96661/Fir_TamMetin23.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACEc6b44f97-b4c1-4cdc-a6e7-e1c255d96661 (Erişim tarihi: 11.01.2024).
• TCMB (2023). Dijital Türk Lirası Birinci Faz Değerlendirme Raporu. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/509a3c6c-d906-4099-aa27-d1900d9227fc/Dijital+T%C3%BCrk+Liras%C4%B1+Birinci+Faz+De%C4%9Ferlendirme+Raporu.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE-509a3c6c-d906-4099-aa27-d1900d9227fc-oO.7xaH (Erişim tarihi: 20.05.2024).
• Ulusoy, A. vd. (2016). Faiz Dışı Dengenin Ekonomik Büyüme ve İşsizlik Üzerine Etkisi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 8(1), 1-33.
• Varma, P. ve Nijjer, S. (2022). Examining the Role of Fintech in the Future of Retail Banking”, ESC Transactions, 107(1), https://iopscience.iop.org/article/10.1149/10701.9855ecst/meta (Erişim tarihi: 20.05.2024).
• Wasiaturrahma, W. vd. (2019), Non cash payment and demand for real money in Indonesia. Journal of Economics, Business, and Accountancy Ventura, 22(1), 1-8.
• Yalta, A. T. ve Yalta A. Y. (2019). Modern Makroekonomiye Giriş. 1. Baskı, Adres Yayınları, Ankara.
• Yıldırım, K. (2023). Enflasyon ile Enflasyon Dinamikleri Arasındaki Asimetrik İlişkiler: Türkiye Örneği. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 38, 145-158.