İki Bölgeli Stratejik Ortaklık: Avrupa Birliği-Latin Amerika Stratejik Ortaklığı Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 2, 83 - 92, 30.09.2022

Samet Yılmaz

Öz

Stratejik ortaklık, Avrupa Birliği’nin (AB) dış ilişkilerini yürütürken kullandığı araçlardan biridir. Birlik, kurulan stratejik ortaklığın içeriğine bağlı olmakla birlikte, uluslararası siyasal aktörlerle çok boyutlu bir diyalog ve iş birliği süreci öngören stratejik ortaklıklar kurmaktadır. Diğer bölgesel örgütlere kıyasla gelişmiş bir kurumsal yapıya sahip olan, kendi dış ilişkilerini geliştiren ve uluslararası ilişkilerdeki aktörlerin eylemlerini yönlendiren AB kimi devletler, uluslararası örgütler ve belirli bölgelerdeki devlet gruplarıyla olan ilişkilerini stratejik ortaklık çerçevesinde devam ettirmektedir. Bu bağlamda bu çalışma, 1999 yılında Rio de Janeiro’da devlet ve hükümet başkanları seviyesinde düzenlenen iki bölgeli zirveyle kurulan AB-Latin Amerika stratejik ortaklığını, stratejik ortaklık kavramı ve stratejik ortaklıkların AB’nin dış ilişkileri bakımdan işlevleri ve boyutları kapsamında incelemektedir. Çalışmada, AB ile Latin Amerika arasındaki stratejik ortaklığın, iki bölgeli ilişkilerin kurgusu, AB’nin uluslararası alandaki varlığı ve uluslararası ilişkilerin işleyişi açısından rolü tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Stratejik Ortaklık, İki Bölgeli İlişkiler, Avrupa Birliği, Latin Amerika

Kaynakça

• AYUSO A. ve VILLAR, S. (2014). “Integration Processes in Latin America”. Gulf Research Center, October. Erişim: 25 Temmuz 2022, https://www.files.ethz.ch/isn/184537/Unity_Anna_Ayuso_fin_9127.pdf
• BLANCO, L. F. (2016). “The Functions of ‘Strategic Partnership’ in European Union Foreign Policy Discourse”. Cambridge Review of International Affairs, 29(1): 36-54. https://doi.org/10.1080/09557571.2015.1126055
• BRETHERTON, C. ve VOGLER, J. (2006). The European Union as a Global Actor (2nd E). London: Routledge Press.
• BRETHERTON, C. ve VOGLER, J. (2013). “A Global Actor Past its Peak?” International Relations, 27(3): 375-390. https://doi.org/10.1177/0047117813497299
• BRUSSELS DECLARATION (2015). Erişim: 25 Temmuz 2022, https://www.consilium.europa.eu/media/23753/eu-celac-brussels-declaration.pdf
• CELAC (2013). Rules of Procedure for the Operation of the Community of Latin American and Caribbean States. Erişim: 25 Temmuz 2022, https://www.minrel.gov.cl/minrel_old/site/artic/20130208/asocfile/20130208155151/procedimientos_celac___ingl__s.pdf
• CIHELKOVÁ, E., NGUYEN, H. P., FABUŠ, M. ve ČIMOVÁ, K. (2020). “The EU Concept of The “Strategic Partnership”: Identifying The “Unifying” Criteria for The Differentiation of Strategic Partners”. Entrepreneurship and Sustainability Issues, 7(3): 1723–40. http://doi.org/10.9770/jesi.2020.7.3(19)
• DOMINGUEZ, R. (2015). EU Foreign Policy towards Latin America. Palgrave Macmillan Press, Hampshire.
• EC (European Commission) ve EEAS (European External Action Service) (2019). Joint Communication to the European Parliament and the Council European Union, Latin America and the Caribbean: Joining Forces for a Common Future. Erişim: 25 Temmuz 2022, https://ec.europa.eu/international-partnerships/system/files/eu-lac-communication_en.pdf
• ERMAĞAN, İ. (2018). “Avrupa Birliği-Latin Amerika İlişkileri”. İ. Ermağan (Der.), Dünya Siyasetin Latin Amerika-2 (Orta Amerika ve Karayipler) (s. 439-457). Nobel Yayınları, Ankara.
• EU (European Union) (2016). Shared Vision, Common Action: A Stronger Europe. A Global Strategy for the European Union’s Foreign and Security Policy. Erişim: 25 Temmuz 2022, http://europa.eu/globalstrategy/sites/globalstrategy/files/eugs_review_web.pdf
• EU-LAC Foundation (2022). Erişim: 25 Temmuz 2022, https://eulacfoundation.org/en/who-are
• EU-LAC Summit (1999). Erişim: 25 Temmuz 2022, http://aei.pitt.edu/38374/1/A4437.pdf
• EYLEMER, S. (2015). “Avrupa Birliği’nin Latin Amerika Politikası”. U. B. Yıldız (Der.), Avrupa Birliği’nin Dış İlişkileri: Bölgesel Politikalar, Bölgeler ve Uluslararası Aktörler ile İlişkiler (s. 301-336). Nobel Yayınları, Ankara.
• FERREIRA-PEREIRA, L. C. ve SMITH, M. (2021a). “Introducing the European Union’s Strategic Partnerships: Global Diplomacy in a Contested World”. L. C. Ferreira-Pereira ve M. Smith, (Der.), The European Union’s Strategic Partnerships: Global Diplomacy in a Contested World (s. 1-17). Palgrave Macmillan Press, Cham.
• FERREIRA-PEREIRA, L. C. ve SMITH, M. (2021b). Strategic Partnerships in European Union External Action: Evolution and Analysis of a Developing Policy Instrument. L. C. Ferreira-Pereira ve M. Smith, (der.), The European Union’s Strategic Partnerships: Global Diplomacy in a Contested World içinde (s. 27-47). Palgrave Macmillan Press, Cham.
• FERREIRA-PEREIRA, L. C. ve VIEIRA, A. V. G. (2016). “Introduction: The European Union’s Strategic Partnerships: Conceptual Approaches, Debates and Experiences”. Cambridge Review of International Affairs, 29(1): 3–17. https://doi.org/10.1080/09557571.2015.1130341
• GARDINI, G. L. (2021). “The European Union in Latin America A ‘Neighbour’ of Values”. Gian Luca Gardini (Der.), External Powers in Latin America: Geopolitics between Neo-Extractivism and South-South Cooperation (s. 29-43). Routledge Press, New York.
• GREVI, G. (2013). “The EU Strategic Partnerships: Process and Purposes”. M. Telò ve F. Ponjaert (Der.), The EU’s Foreign Policy: What Kind of Power and Diplomatic Action? (s. 159-174). Ashgate Publishing, Aldershot.
• GSC (General Secretariat of the Council) (2021a). EU-Latin America & Caribbean Leaders’ Meeting: Joining Forces for a Sustainable post-COVID Recovery-Press Release by Presidents Michel and von der Leyen, 2 December. Erişim: 25 Temmuz 2022, https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2021/12/02/eu-latin-america-caribbean-leaders-meeting-joining-forces-for-a-sustainable-post-covid-recovery/
• GSC (General Secretariat of the Council) (2021b). EU-Latin America and Caribbean Leaders' Meeting via Video Conference, 2 December. Erişim: 25 Temmuz 2022, https://www.consilium.europa.eu/en/meetings/international-summit/2021/12/02/
• GÜNAR, A. (2019). “Avrupa Birliği’nde Stratejik Ortaklık Kavramı: AB-Japonya Stratejik Ortaklık Anlaşması”. Uluslararası İlişkiler ve Diplomasi Dergisi, 2(1): 34-49. Erişim: 25 Temmuz 2022, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/678528
• HARDACRE, A. (2010). The Rise and Fall of Interregionalism in EU External Relations. Republic of Letters, Dordrecht.
• HETTNE, B. (2005). “Beyond the ‘New’ Regionalism”. New Political Economy, 10(4): 543-571. http://dx.doi.org/10.1080/13563460500344484
• HOLSLAG, J. (2011). “The Elusive Axis: Assessing the EU–China Strategic Partnership”. JCMS, 49(2): 293–313. https://doi.org/10.1111/j.1468-5965.2010.02121.x
• JARRÍN, M. T. (2018). “EU-CELAC, A Multiplayer Interregionalism: Redefining the Atlantic Area”. G. L. Gardini, S. Koschut ve A. Falke (Der.), Interregionalism and the Americas (s. 37-54). Lexington Books, London.
• JEGER, E., CRUZ, D. D. ve LUCIANO, B. T. (Der.) (2022). Multilateralism and Regionalism in Challenging Times: Relations between Europe and Latin America and the Caribbean. EU-LAC Foundation, Hamburg. Erişim: 25 Temmuz 2022, https://eulacfoundation.org/sites/default/files/2022-04/eu-lac-Multilateralismo-regionalismo-EN-2.pdf
• JOINT COMMUNIQUÉ (2020). Joint Communiqué: EU27 - Latin America and Caribbean Informal Ministerial Meeting. Erişim: 25 Temmuz 2022, https://www.eeas.europa.eu/eeas/joint-communiqu%C3%A9-eu27-latin-america-and-caribbean-informal-ministerial-meeting_en
• KATITAŞ, G. (2019). “Latin Amerika’da Örtüşen Bölgeselcilik”. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 14(52): 255-293. Erişim: 25 Temmuz 2022, https://doi.org/10.14783/maruoneri.594954
• KAY, S. (2000). “What is a Strategic Partnership?” Problems of Post-Communism, 47(3): 15-24. http://dx.doi.org/10.1080/10758216.2000.11655882
• KENNEDY, D. ve BEATON, B. (2016). “Two Steps Forward? Assessing Latin American Regionalism Through CELAC”. Latin American Policy, 7(1): 52–79. https://doi.org/10.1111/lamp.12090
• KILIÇ, S. T. (2020). Avrupa Birliği Japonya Stratejik Ortaklık Anlaşmasının Rasyonel ve Normatif Temelleri. Ankara AVRUPA Çalışmaları Dergisi, 19(2): 439-466. https://doi.org/10.32450/aacd.886933
• LOGO AGÊNCIA BRASIL (2020), Brazil Quits Community Latin American and Caribbean States, January 17. Erişim: 25 Temmuz 2022, https://agenciabrasil.ebc.com.br/en/politica/noticia/2020-01/brazil-quits-community-latin-american-and-caribbean-states
• MALAMUD, A. (2013). “Overlapping Regionalism, No Integration: Conceptual Issues and the Latin American Experiences”. EUI Working Paper RSCAS, 20: 1-12. Erişim: 25 Temmuz 2022, https://cadmus.eui.eu/bitstream/handle/1814/26336/RSCAS_2013_20.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• MALAMUD, A. ve GARDINI, G. L. (2012). “Has Regionalism Peaked? The Latin American Quagmire and its Lessons”. The International Spectator: Italian Journal of International Affairs, 47(1): 116-133. http://dx.doi.org/10.1080/03932729.2012.655013
• MEHMETCİK, H. (2019). “Bölgeselcilik Çalışmalarında Bölgeler Arası ve Bölgeler Ötesi İlişkiler: Avrupa Birliği ve Afrika Birliği İlişkileri Örneği”. Uluslararası Siyaset Bilimi ve Kentsel Araştırmalar Dergisi, 7(Özel Sayı): 72-84. https://doi.org/10.14782/ipsus.594454
• MICHALSKI, A. ve PAN, Z. (2017). Unlikely Partners? China, the European Union and the Forging of a Strategic Partnership. Palgrave MacMillan Press, Singapore.
• MONTOUTE, A., KNIGHT, A., MARTÍNEZ, J. L., MOHAMMED, D. ve SEERATTAN, D. (2017). The Caribbean in the European Union-Community of Latin American and Caribbean States Partnership. EU-LAC Foundation, Hamburg. Erişim: 25 Temmuz 2022, https://eulacfoundation.org/en/system/files/caribbean_study_en.pdf
• MORI, A. (2018). “Towards the Completion of a Stronger Bi-Regional Partnership?” A. Mori (Der.), EU and Latin America: A Stronger Partnership? (s. 13-28). Ledizioni Ledi Publishing, Milano.
• MÜLLER, G. G., WOUTERS, J., DEFRAIGNE, J.-C., SANTANDER, S. ve RAUBE, K. (2017). The EU-Latin American Strategic Partnership: State of Play and Ways Forward. Brussels: European Parliament, Directorate-General for External Policies of the Union, Erişim: 25 Temmuz 2022, https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2017/578028/EXPO_STU%282017%29578028_EN.pdf
• ÖNAL, B. (2017). “Latin Amerika Bölgesi’ndeki Ekonomik Entegrasyon Modelleri”. İsmail Ermağan (Der.), Dünya Siyasetinde Latin Amerika (s. 20-42). Nobel Yayınları, Ankara.
• OVALI, A. Ş. (2019). “Stratejik Ortaklık, Kriz ve Restorasyon: Türk-Amerikan İlişkilerinin Yörüngesine Kavramsal Bir Çerçeveden Bakmak”. International Journal of Social Inquiry, 12(1): 155-190. Erişim: 25 Temmuz 2022, https://dergipark.org.tr/en/pub/ijsi/issue/46304/582067
• ÖZDAŞLI, E. ve KODAMAN, T. (2016). Stratejik Ortaklık Kavramı Bağlamında İsrail Azerbaycan İlişkileri. Orion Kitapevi, Ankara.
• PAŁŁASZ, U. (2015). “Strategic Partnerships in the EU’s Foreign Policy Approach: Challenges and Opportunities”. D. Marcus ve M. Sangsari (Der.), Workshop: Strategic Partnership as an Instrument of EU Foreign Policy (s. 4-8). November. Erişim: 25 Temmuz 2022, https://www.egmontinstitute.be/content/uploads/2015/12/Strategic-Partnership-Workshop-Report-final.pdf?type=pdf,
• POLITICAL DECLARATION (2015). Erişim: 25 Temmuz 2022, https://www.consilium.europa.eu/media/23749/eu-celac-political-declaration.pdf
• RENARD, T. (2011). “The Treachery of Strategies: A Call for True EU Strategic Partnerships”. Egmont Paper, 45. Erişim: 25 Temmuz 2022, https://aei.pitt.edu/32321/1/ep45.pdf
• RENARD, T. (2012). “The EU Strategic Partnerships Review: Ten Guiding Principles”. ESPO Policy Brief, 2. Erişim: 25 Temmuz 2022, https://www.files.ethz.ch/isn/143356/PB2_EU_Strategic_Partnerships_Review.pdf
• SANTIAGO DECLARATION (2013). Erişim: 25 Temmuz 2022, https://www.europarl.europa.eu/cmsdata/124264/ST_5747_2013_INIT_EN.pdf SELLESLAGHS, J. (2019). “The EU and Latin America: The Changing Nature of EU–Latin America Interregional Relations”. R. A. Wessel ve J. Odermatt (der.), Research Handbook on the EU and International Organizations (s. 609-626). Edward Elgar Publishing, Gloucestershire.
• SELLESLAGHS, J., Ruiz, J. B. ve de Lombaerde, P. (2020). “Regionalism in Latin America: Eclectic, Multi-faceted and Multi-layered”. M. O. Hosli ve J. Selleslaghs (Der.), The Changing Global Order: Challenges and Prospects (s. 223-245). Springer Publishing, The Hague.
• SÜMER, G. (2010). “Stratejik İşbirliği ve Stratejik Ortaklık Kavramlarına Karşılaştırmalı Bir Bakış”. Ege Akademik Bakış, 10(1): 671-698. Erişim: 25 Temmuz 2022, https://dergipark.org.tr/tr/pub/eab/issue/39877/473223
• SUNDBERG, J. (2009). “Latin America”. D. Gregory, R. Johnston, G. Pratt, M. J. Watts ve S. Whatmore (Der.), The Dictionary of Human Geography 5. B. (s. 412-414). Blackwell Publishing, Singapore.
• TAYAR, V. M. (2020). “The EU and Latin America: Results and Prospects of Interregional Cooperation”. Wolfgang Haider and Isabel Clemente Batalla (Der.), Revisiting Bi-Regional Relations: The EU-Latin American Dialogue and Diversification of Interregional Cooperation (s. 45-56). EU-LAC Foundation. Erişim: 25 Temmuz 2022, https://www.zsi.at/object/publication/5608/attach/web-version-revisiting-relations-eu-lac-dialogue.pdf#page=51
• TVEVAD, J. (2020). “The EU and Latin America and the Caribbean: Towards a Stronger Partnership?” Policy Department for External Relations, PE 639.314 – January. Erişim: 25 Temmuz 2022, https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/IDAN/2020/639314/EXPO_IDA(2020)639314_EN.pdf