Industrialization Policies in Turkey 1980-2000 Period

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 14, 31.05.2024

Haluk İşler

Öz

Abstract
In the 1970s, with the blockage of the Fordist production method and “the import substitution accumulation regime”, most of the capitalist economies in the world fell into economic crisis, and efforts to overcome this crisis brought neoliberal policies to the agenda under the name of globalization.
In Turkey, which was affected by the crisis of Fordism and the globalization trend, a series of economic stability and structural adjustment decisions were taken on January 24, 1980, envisaging an emphasis on market mechanisms and export-based-outward-open development strategies. In the 1980s, Turkey began to adopt policies, to open the economy to world markets and foreign capital, to facilitate the entry of foreign goods into the domestic market, to accelerate privatization policies and to integrate small-medium-sized enterprises (SMEs) into large enterprises. These policies inevitably had great effects on industrialization policies in Turkey.
In this study, the dynamics of neoliberalism and the outlines of the process it follows along with globalization in the world were revealed and the effects of this process on the economy and industrialization policies in Turkey were examined. In this regard, economic and industrialization policies in Turkey, specifically for the 1980-2000 period, have been discussed under the following headings: Transition dynamics to the 1980s in the world and in Turkey, basic economic policies, technology policies, research and development (R&D) policies, investment and production policies, small and medium-sized enterprise (SME) policies.

Anahtar Kelimeler

Industrialization, Globalization, Neoliberalism, SME

Türkiye’de 1980-2000 Dönemi Sanayileşme Politikaları

Öz

Öz
Dünyada 1970’li yıllarda, Fordist üretim biçiminin ve ithal ikameci birikim rejiminin tıkanmasıyla kapitalist ekonomilerinin büyük bir bölümü ekonomik bunalıma girmiş, bu bunalımı aşma çabaları küreselleşme adı altında neoliberal politikaları gündeme getirmiştir.
Fordizmin krizinden ve küreselleşme akımından etkilenen Türkiye’de, 24 Ocak 1980 tarihinde, piyasa mekanizmalarına ağırlık kazandırılması ve ihracata dayalı-dışa açık kalkınma stratejilerini öngören bir dizi ekonomik istikrar ve yapısal uyum kararları alınmıştır. Türkiye'de 1980’li yıllarla birlikte, ekonomiyi dünya piyasalarına ve yabancı sermayeye açma, iç pazara yabancı malların girişini kolaylaştırma, özelleştirme politikalarına hız verme ve küçük-orta boy işletmeleri (KOBİ) büyük işletmelere eklemleme politikaları benimsenmeye başlamıştır. Bu politikaların Türkiye’de kaçınılmaz olarak sanayileşme politikaları üzerinde büyük etkileri olmuştur.
Bu çalışmada, dünyada küreselleşmeyle birlikte neoliberalizmin dinamikleri ve izlediği sürecin ana hatları ortaya koyulmuş, sözkonusu sürecin Türkiye’deki ekonomi ve sanayileşme politikaları üzerindeki etkileri incelenmiştir. Bu doğrultuda Türkiye’deki ekonomi ve sanayileşme politikaları 1980-2000 dönemi özelinde şu başlıklar altında ele alınmıştır: Dünyada ve Türkiye’de 1980’li yıllara geçiş dinamikleri, temel ekonomi politikaları, teknoloji politikaları, araştırma-geliştirme (Ar-Ge) politikaları, yatırım ve üretim politikaları, küçük ve orta boy işletme (KOBİ) politikaları.

Anahtar Kelimeler

Sanayileşme, Küreselleşme, Neoliberalizm, KOBİ

Kaynakça

• ABYKP-Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı 1990-1994 (1989). Ankara: DPT Yayınları, Yayın No: DPT: 2174. [ABYKP-Sixth Five-Year Development Plan 1990-1994 (1989). Ankara: DPT Publications, Publication No: DPT: 2174].
• BBYKP-Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 1985-1989 (1984). Ankara: DPT Yayını, Yayın No: DPT 1974. [BBYKP-Fifth Five-Year Development Plan 1985-1989 (1984). Ankara: DPT Publication, Publication No: DPT 1974].
• BERKSOY T. ve BORATAV K. (1993). İktisat Politikası Seçenekleri I: Türkiye'de Sanayileşmenin Yeni Boyutlan ve KİT'ler (2. Baskı). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Eylül. [BERKSOY T. and BORATAV K. (1993). Economic Policy Options I: New Dimensions of Industrialization in Türkiye and SOEs (2nd Edition). İstanbul: History Foundation Yurt Publishing, September].
• ÇELİK, H. (2006). 1980-2000 Yılları Arasında Türkiye’de Uygulanan Neo Liberal Politikaların İşçi Sınıfına Etkileri. Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• http://acikerisim.pau.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11499/2861/Hande %20%C3%87elik%20.pdf?sequence=1&isAllowed=y (Erişim: 06.09.2022). [ÇELİK, H. (2006). The Effects of Neo-Liberal Policies Implemented in Türkiye Between 1980-2000 on the Working Class. Denizli: Pamukkale University Institute of Social Sciences, Department of Sociology, Master's Thesis.
• http://acikerisim.pau.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11499/2861/Hande%20%C3 %87elik%20.pdf?sequence= 1&is Allowed=y (Access: 06.09.2022)].
• DEMİRÖRS, U. (1993). Gelişme Süreci İçindeki Küçük Sanayi Sektörü. Ankara: DPT Yayını. 3. İzmir İktisat Kongresi-Görüşler. [DEMİRÖRS, U. (1993). Small Industry Sector in the Process of Development. Ankara: SPO Publication. 3rd İzmir Economics Congress-Opinions.]
• DİE- Devlet İstatistik Enstitüsü (1992). 1990 Yılı Ar-Ge Göstergeleri Çalışmasının Sonuçları. Ankara, DİE Yayını.
• [DİE- State Institute of Statistics (1992). Results of the 1990 R&D Indicators Study. Ankara, SIS Publication.]
• DİE-Devlet İstatistik Enstitüsü (1995). Temel Ekonomik Göstergeler. Ankara: DİE Yayını [DİE-State Institute of Statistics (1995). Key Economic Indicators. Ankara: SIS Publication.]
• ESO-Eskişehir Sanayi Odası (1993). Bilimsel ve Teknolojik Gelişmeler Açısından Anadolu Sanayiinin Geleceği. Ankara: DPT Yayını. 3. İzmir İktisat Kongresi-Görüşler. [ESO-Eskişehir Chamber of Industry (1993). The Future of Anatolian Industry in Terms of Scientific and Technological Developments. Ankara: SPO Publication. 3rd İzmir Economics Congress-Opinions.]
• GÖKER, A. (1991). Bilim ve Teknolojideki Gelişmeler, Teknolojiye Yetişme Sorunu ve Elektronik Teknolojileri.
• Ankara: MMO Yayını. TMMOB Makina Mühendisleri Odası 1991 Sanayi Kongresi Elektronik Sanayii Sektör Raporu, Yayın No: 149-4, Kasım. [GÖKER, A. (1991). Developments in Science and Technology, The Problem of Keeping Up with Technology and Electronic Technologies. Ankara: MMO Publication. TMMOB Chamber of Mechanical Engineers 1991 Industry Congress Electronics Industry Sector Report, Publication No: 149-4, November.]
• GÜLER, B., A. (1996). Yeni Sağ ve Devletin Değişimi-Yapısal Uyarlama Politikaları. Ankara: Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayını, Yayın No: 266, Nisan. [GÜLER, B., A. (1996). The New Right and the Change of the State-Structural Adaptation Policies. Ankara: Public Administration Institute of Türkiye and the Middle East Publication, Publication No: 266, April.]
• IŞIK, Y. (1989). Bilimsel ve Teknolojik Devrim Koşullarında Ekonomik Gelişme ve Türkiye’nin Konumu. Bursa:
• MMO Yayını, TMMOB Makina Mühendisleri Odası 1989 Sanayi Kongresi Bildirileri I, Yayın No: 134/ l. [IŞIK, Y. (1989). Economic Development and Türkiye's Position in the Conditions of Scientific and Technological Revolution. Bursa: MMO Publication, TMMOB Chamber of Mechanical Engineers 1989 Industry Congress Proceedings I, Publication No: 134/ l.]
• İŞLER, H. (1997). Sanayileşme İle Mesleki Teknik Eğitim Politikaları İlişkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü, Kamu Yönetimi Lisans Üstü Uzmanlık Programı, Ankara. [İŞLER,
• H. (1997). Relationship between Industrialization and Vocational Technical Education Policies. (Unpublished Master Thesis). Institute for Türkiye and Middle East Public Administration, Public Administration Graduate Specialization Program, Ankara.]
• KAYNAK, M. (1989). Yeni Sanayileşen Ülkelerde ve Türkiye'de İhracat, Sanayileşme ve Teknoloji. Bursa: MMO Yayını. TMMOB Makina Mühendisleri Odası 1989 Sanayi Kongresi Bildirileri I, Yayın No: 134/1. [KAYNAK, M. (1989). Export, Industrialization and Technology in Newly Industrialized Countries and Türkiye. Bursa: MMO Publication. TMMOB Chamber of Mechanical Engineers 1989 Industry Congress Proceedings I, Publication No: 134/1.]
• KAZGAN, G. (1985). Ekonomide Dışa Açık Büyüme (1. Baskı). İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi, Nisan. [KAZGAN, G. (1985). Open Growth in the Economy (1st Edition). İstanbul: Altın Kitaplar Publishing House, April.]
• KURUÇ, B. (1992). Sanayileşme Sürecinde Türk Eğitimi ve Sorunları. Ankara: TED Yayını, Yayın No: 15. [KURUÇ, B. (1992). Turkish Education and Problems in the Process of Industrialization. Ankara: TED Publication, Publication No: 15.]
• RESMİ GAZETE (1995). Sayı 22300, 1 Haziran 1995, Yürütme ve İdare Bölümü. [OFFICIAL GAZETTE (1995). Issue 22300, 1 June 1995, Department of Executive and Administration.]
• SARIKAYA, B., T. (1995). KOBİ'lerin Türkiye Ekonomisindeki Yeri. İzmir: İzmir Ticaret Odası Yayını, Yayın No: 20.
• [SARIKAYA, B., T. (1995). The Place of SMEs in Turkish Economy. İzmir: İzmir Chamber of Commerce Publication, Publication No: 20.]
• SOYAK, A. (1986). Ar-Ge Yardımı: Türkiye'nin Teknoloji Politikasını Belirleyen Karar Üzerine Bir Değerlendirme. Ankara: MMO Yayını. TMMOB 95 Sanayi Kongresi Bildiriler Kitabı 1-2, Yayın No: 186, Mart. [SOYAK, A. (1986). R&D Assistance: An Evaluation of the Decision Determining Türkiye's Technology Policy. Ankara: MMO Publication. TMMOB 95 Industry Congress Proceedings 1-2, Publication No: 186, March.]
• ŞENSES, F. ve KIRIM A. (1989). Türkiye'de 1980 Sonrası Ekonomik Politikalar-Sanayileşme Etkileşimi ve Sanayiinin Yeniden Yapılanma Gerekleri. Bursa: MMO Yayını. TMMOB Makina Mühendisleri Odası 1989 Sanayi Kongresi I, Yayın No: 134/1. [ŞENSES, F. and KIRIM A. (1989). Post-1980 Economic Policies-Industrialization Interaction and Restructuring Requirements of the Industry in Türkiye. Bursa: MMO Publication. TMMOB Chamber of Mechanical Engineers 1989 Industry Congress I, Publication No: 134/1.]
• TEKELİ, H. (1993). Bilgi Çağının Gelişmekte Olan Ülkelerdeki Sosyo-Ekonomik Etkilerinin İrdelenmesi ve Ülkemiz Yönünden Konuyla İlgili Araştırma Önerileri. Ankara: DPT Yayını. 3. İzmir İktisat Kongresi-Sosyal Değişim ve Sosyal Gelişme Stratejileri. [TEKELİ, H. (1993). Examination of the Socio-Economic Effects of the Information Age in Developing Countries and Research Recommendations for Our Country. Ankara: SPO Publication. 3. İzmir Economics Congress-Social Change and Social Development Strategies.]
• TÖRELİ, M. (1991). Dünyada ve Türkiye'de Teknoparklar. Ankara: MMO Yayını. TMMOB Makine Mühendisleri Odası 1991 Sanayi Kongresi Bildiriler Kitabı, Yayın No: 148-1, Kasım 1991. [TÖRELİ, M. (1991). Technoparks in the World and Türkiye. Ankara: MMO Publication. TMMOB Chamber of Mechanical Engineers 1991 Industry Congress Proceedings Book, Publication No: 148-1, November 1991.]
• TÜSİAD-Türkiye Sanayici ve İş İnsanları Derneği (1995). Türkiye İçin Yeni Bir Orta Vadede İstikrar Programına Doğru. İstanbul: TÜSİAD Yayını, Yayın No: 95, 6-180, Haziran. [TÜSİAD- Turkish Industrialists' and Businessmen's Association (1995). Towards a New Medium Term Stability Program for Türkiye. İstanbul: TÜSİAD Publication, Publication No: 95, 6-180, June.]
• YBYKP-Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 1996-2000 (1995). Ankara: DPT Yayını, Karar tarihi: 18.7.1995. [YBYKP-Seventh Five-Year Development Plan 1996-2000 (1995). Ankara: SPO Publication, Decision date: 18.7.1995.]
• YENTÜRK. N. (1991). Teknoloji Yoğun Mallar Açısından Türk Sanayiinin Rekabet Gücü Gelişme Stratejileri ve Politika Önerileri. Ankara: MMO Yayını. TMMOB Makina Mühendisleri Odası 1991 Sanayi Kongresi-Bildiriler Kitabı. Yayın No: 148-1, Kasım. [YENTÜRK. N. (1991). Competitiveness Development Strategies and Policy Recommendations of Turkish Industry in Terms of Technology Intensive Goods. Ankara: MMO Publication. TMMOB Chamber of Mechanical Engineers 1991 Industry Congress-Proceedings Book. Publication No: 148-1, November.]
• YENTÜRK. N. (1993). 1980 Sonrası Türkiye Ekonomisinde İhracatın Yapısal Gelişimi. Ankara: DPT Yayını. 3. İzmir İktisat Kongresi, Dış Ekonomik İlişkiler. [YENTÜRK. N. (1993). Structural Development of Exports in Turkish Economy After 1980. Ankara: SPO Publication. 3rd İzmir Economics Congress, Foreign Economic Relations.]
• YENTÜRK, N. (1993). Post Fordist Gelişmeler ve Dünya İktisadi İşbölümünün Geleceği. İstanbul: Birikim Yayınları. Toplum ve Bilim Dergisi Bahar 1993. [YENTÜRK, N. (1993). Post Fordist Developments and the Future of the World Economic Division of Labor. İstanbul: Birikim Publications. Journal of Society and Science Spring 1993.]
• YÜCE, U. (1993). İzmir İktisat Kongreleri ve Türkiye'nin Kalkınmasında Sanayileşme Zorunluluğu. Ankara: DPT Yayını. 3. İzmir İktisat Kongresi, 4-7 Haziran 1992-Görüşler. [YÜCE, U. (1993). İzmir Economic Congresses and Industrialization Necessity in Türkiye's Development. Ankara: SPO Publication. 3rd İzmir Economics Congress, 4-7 June 1992-Opinions.]
• https://www.egiad.org.tr/wp-content/uploads/arastirma-raporlari/Sanayilesme-stratejisi.pdf Access: 06.09.2022.
• https://www.kosgeb.gov.tr/site/tr/genel/iletisim. Access: 01.09.2022