TOBİN VERGİSİNİN ROBİN HOOD ETKİSİ: GELİR DAĞILIMINDA ADALETİ YARATIR MI?

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 96 - 109, 30.09.2024

Sercan Yavan

Öz

Gelir eşitsizliği günümüzde önemli bir ekonomik sorun olarak tanımlanmakla birlikte sosyal huzursuzlukların ortaya çıkmasında önemli bir faktör olarak görülmektedir. Toplumdaki gelir dağılımındaki eşitsizliğinin ortadan kaldırılması devletin önemli bir işlevidir. Bu nedenle devletin etkili politikalar geliştirme sorumluluğu bulunmaktadır. Bu bağlamda devlet maliye politikası araçlarından biri olan vergileme yoluyla gelir dağılımı adaletsizliğine doğrudan müdahale edebilmektedir. Çalışmada devletin vergileme işlevinin gelir dağılımı adaletinin sağlanması, James Tobin tarafından önerilen Tobin Vergisi üzerinden değerlendirilmiştir. Tobin Vergisi, spekülatif amaçlı finansal işlemlerin sınırlandırılması için ortaya atılmış bir vergidir. Tobin Vergisi, devletin vergi geliri elde etmesi dışında sosyal adaleti sağlamak için de kullanabileceği bir potansiyeli bulunmaktadır. Tobin Vergisi, servet aktarımı yaparak vergilemenin dolaylı toplumsal işlevinin yerine getirmesinin yanı sıra elde edilen vergi gelirinin sosyal hizmetlere yönlendirilmesi yoluyla da toplumsal adaleti sağlamada doğrudan katkı sağlayabilir. ‘Robin Hood’ etkisi olarak da isimlendirilen bu toplumsal adaletin tahsisinde, Tobin Vergisi zenginlerden alınan vergilerin yoksul kesimlere servet aktarımıyla yoluyla sağlayabilir. Tobin Vergisinin uygulanabilirliği, uluslararası işbirliği gerektirmektedir. Bu işbirliği sayesinde Tobin Vergisi, kaynakların daha adil dağıtımını hedefleyen ve uluslararası işbirliğini teşvik eden küresel bir mali araç haline gelecektir. Bu çalışmada, Tobin Vergisinin gelir dağılımı adaletini artırmada önemli bir fırsat sunduğu vurgulanmakta, ancak bu potansiyelin hayata geçirilmesi için kapsamlı bir kamu politikası çerçevesinin oluşturulması ve bu politikaların uygulanması incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tobin Vergisi, Gelir Eşitsizliği, Finansal Piyasalar, Robin Hood Etkisi, Vergi Politikası

Kaynakça

• Arestis, P., & Karagiannis, N. (2022). A Compound Tobin Tax: A Political Economy Investigation. Panoeconomicus, 69(1), 1-15.
• Avitable, A. Y. (2002). Saving the World One Currency at a Time: Implementing the Tobin Tax. Washington University Law ReviewWashington University Law Revi, 80(1), 391-417.
• Balseven, H. (2016). The Political Economy of Financial Regulation Policies Following the Global Crisis. International Journal of Economics and Financial Issues, 6(2), 607-616.
• Bianconi, G., Galla, T., Marsili, M., & Pin, P. (2009). Effects of Tobin taxes in minority game markets. Journal of Economic Behavior & Organization, 70(1), 231-240.
• Bourguignon, F. (t.y.). Spreading the Wealth. Geliş tarihi 15 Temmuz 2024, gönderen IMF website: https://www.imf.org/en/Publications/fandd/issues/2018/03/bourguignon (Erişim tarihi: 15.07.2024)
• Boyle, M. (2023). Robin Hood Effect: What It Is, How It Works. Geliş tarihi 15 Temmuz 2024, gönderen Investopedia website: https://www.investopedia.com/terms/r/robin-hood-effect.asp (Erişim tarihi: 15.07.2024)
• Chen, H. (2016). A Tobin tax only on sellers. Finance Research Letters, 19, 83-89.
• Çetin, B. I. (2013). İktisadi Sistemler Bağlamında Gelir Dağılımı-Kredi Ekonomisi İlişkisi ve Türkiye. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı.
• Dianov, S., Koroleva, L., Pokrovskaia, N., Victorova, N., & Zaytsev, A. (2022). The Influence of Taxation on Income Inequality: Analysis of the Practice in the EU Countries. Sustainability, 14(15).
• Eichengreen, B., Tobin, J., & Wyplosz, C. (1995). Two Cases for Sand in tje Wheels of International Finance. The Economic Journal, 105(428), 162-172.
• Essler, S., & Paulus, M. (2021). Robin Hood or Matthew? Children’s Reasoning About Redistributive Justice in the Context of Economic Inequalities. Child Development, 92(4), 1254-1273.
• Gordon, J. (2024). Robin Hood Effect (Economics)—Explained—The Business Professor, LLC. Geliş tarihi 15 Temmuz 2024, gönderen https://thebusinessprofessor.com/en_US/economic-analysis-monetary-policy/robin-hood-effect-definition
• Haberer, M. (2003). Some Criticism of the Tobin Tax. SSRN Electronic Journal.
• Hermansen, M., & Causa, O. (2018). Income redistribution through taxes and transfers across OECD countries. Geliş tarihi 15 Temmuz 2024, gönderen CEPR website: https://cepr.org/voxeu/columns/income-redistribution-through-taxes-and-transfers-across-oecd-countries (Erişim tarihi: 15.07.2024)
• Jetin, B. (2012). The Tobin tax. İçinde H. K. Anheier & M. Juergensmeyer (Ed.), Encyclopedia of Global Studie. Sage.
• Jouini, N., Lustig, N., Moummi, A., & Shimeles, A. (2018). Fiscal Policy, Income Redistribution, and Poverty Reduction: Evidence from Tunisia. Review of Income and Wealth, 64(1), 225-248.
• Kasa, K. (1999). Time for a Tobin Tax? - San Francisco Fed. Geliş tarihi 15 Temmuz 2024, gönderen https://www.frbsf.org/research-and-insights/publications/economic-letter/1999/04/time-for-a-tobin-tax (Erişim tarihi: 15.07.2024)
• Khan, S., & Padda, ihtisham U. haq. (2021). The Impact of Tax and Expenditures Policies on Income Distribution: Evidence from Pakistan. ETIKONOMI, 20(2), 369-384.
• Kirchler, M., Huber, J., & Kleinlercher, D. (2011). Market microstructure matters when imposing a Tobin tax—Evidence from the lab. Journal of Economic Behavior & Organization, 80(3), 586-602.
• Lavička, H., Lichard, T., & Novotný, J. (2016). Sand in the wheels or wheels in the sand? Tobin taxes and market crashes. International Review of Financial Analysis, 47, 328-342.
• Musibau, H. O., Zakari, A., & Taghizadeh-Hesary, F. (2024). Exploring the Fiscal policy—İncome inequality relationship with Bayesian model averaging analysis. Economic Change and Restructuring, 57(2), 21.
• Nissanke, M. (2004). Revenue Potential of the Tobin Tax for Development Finance: A Critical Appraisal. İçinde
• A. B. Atkinson (Ed.), New Sources of Development Finance (ss. 58-89). Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/0199278555.003.0004
• Quiconomics. (2024). Robin Hood Effect Definition & Examples. Geliş tarihi 15 Temmuz 2024, gönderen Quickonomics website: https://quickonomics.com/terms/robin-hood-effect/ (Erişim tarihi: 15.07.2024)
• Spahn, P. B. (1996). The Tobin Tax and Exchange Rate Stability. IMF.
• Tax Policy Center. (2024). How do taxes affect income inequality? Geliş tarihi 15 Temmuz 2024, gönderen Tax
• Policy Center website: https://www.taxpolicycenter.org/briefing-book/how-do-taxes-affect-income-inequality (Erişim tarihi: 15.07.2024)
• Vaidya, D. (2023). Tobin Tax—Definition. Geliş tarihi 15 Temmuz 2024, gönderen WallStreetMojo website: https://www.wallstreetmojo.com/tobin-tax/ (Erişim tarihi: 15.07.2024)
• Vives, X. (2017). A rationale for the Tobin tax. Geliş tarihi 15 Temmuz 2024, gönderen CEPR website: https://cepr.org/voxeu/columns/rationale-tobin-tax (Erişim tarihi: 15.07.2024)
• Voto, T. P., & Ngepah, N. (2024). Personal income tax, redistribution and income inequality in Sub-Saharan Africa. International Review of Economics, 71(2), 205-223.
• Westerhoff, F. H., & Dieci, R. (2006). The effectiveness of Keynes–Tobin transaction taxes when heterogeneous agents can trade in different markets: A behavioral finance approach. Journal of Economic Dynamics and Control, 30(2), 293-322.
• Yin, Z., Peng, H., Xiao, W., & Xiao, Z. (2022). Capital control and monetary policy coordination: Tobin tax revisited. Research in International Business and Finance, 59.