Türkı̇ye’de Pozı̇tı̇f Duygulara Etkı̇ Eden Faktörlerin Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 27, 30.06.2022

Fatima Serra Arslan

Öz

Bu araştırmanın amacı, Türkiye’de pozitif duygulara etki eden faktörlerin belirlenmesidir. Bu araştırmanın modeli taramadır. Örneklem seçiminde tabakalı küme örneklemesi yaklaşımı kullanılmıştır. Örneklem, İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırmasına göre 26 NUTS3 bölgesinde ikamet eden 24990 kişiden oluşmaktadır. Bu kişilerden uygun olan 24494 katılımcı analiz için araştırmaya dahil edilmiştir. Bu araştırmada verileri toplamak için kişisel bilgileri içeren anket formu, Pozitif-Negatif Duygu Ölçeği, Toronto Aleksitimi, Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri-II ve Kısa Semptom Envanteri kullanılmıştır. Araştırmanın bulguları göstermektedir ki, cinsiyet, eğitim, kaçınmacı bağlanma, kaygılı bağlanma, anksiyete, depresyon, olumsuz benlik, somatizasyon, hostilite, duyguları tanımada güçlük, duyguları söze dökmede güçlük, dışa dönük düşünme, sigara adet, alkol sıklık, yaş gibi değişkenler, pozitif duygu düzeyleri ile anlamlı bir ilişki vermektedir. Erkek katılımcıların duyguları tanımada güçlük, dışa dönük düşünme, kaçınmacı bağlanma, kaygılı bağlanma, sigara adet, alkol sıklık, kişisel iyi oluş, yaş, anksiyete, depresyon, olumsuz benlik ve hostilite gibi değişkenlerin, pozitif duygu düzeyleri ile anlamlı bir ilişki vermektedir. Kadın katılımcıların duyguları tanımada güçlük, dışa dönük düşünme, kaçınmacı bağlanma, kaygılı bağlanma, sigara adet, alkol sıklık, kişisel iyi oluş, depresyon, olumsuz benlik somatizasyon ve hostilite gibi değişkenlerin, pozitif duygu düzeyleri ile anlamlı bir ilişki vermektedir.

Anahtar Kelimeler

Pozitif Duygu, Bağlanma, Aleksitimi, İyi Oluş

Kaynakça

• Altıntaş A. (2015). Sporcuların zihinsel dayanıklılıklarının belirlenmesinde optimal performans duygu durumu, güdülenme düzeyi ve hedef yöneliminin rolü. (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Başkan Sarıkaya, C. (2018). Sigara içen ve içmeyen bireylerde duygu düzenleme Becerilerinin ve duygu durumunun duygusal şemalarla olan ilişkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul
• Batıgün, A. D., ve Büyükşahin, A. (2008). Aleksitimi: psikolojik belirtiler ve bağlanma stilleri, Klinik Psikiyatri Dergisi, 11(3), 67-87
• Baykal, E. (2013). Pozı̇tı̇f ve negatı̇f duygulanımın hata farkındalığına etkisinin göz izleme yöntemi ile incelenmesı̇, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ege Üniversitesi, İzmir.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: istatistik, araştırma deseni spss uygulamaları ve yorum, Ankara:Pegem Yayıncılık.
• Carl, J. R., Soskin, D. P., Kerns, C. ve Barlow, D. H. (2013). Positive emotion regulation in emotional disorders: a theoretical review, Clinical Psychology Review, 13(33) 56-76.
• Cassidy, J., & Shaver, P. R. (2002). Handbook of attachment: Theory, research, and clinical applications. Rough Guides.
• Cohn, M. A., Fredrickson, B. L., Brown, S. L., Mikels, J. A., and Conway, A. M. (2009). Happiness unpacked: positive emotions ıncrease life satisfaction by building resilience, Emotion, 9(3), 45-59.
• Compton, W. C., Smith, M. L., Cornish, K. A., & Qualls, D. L. (1996). Factor structure of mental health measures, Journal of Personality and Social Psychology, 12(7), 65-91
• Crawford, J. R. ve Henry, J. D. (2004). The positive and negative affect schedule (panas): construct validity, measurement properties and normative data in a large non‐clinical sample, British Journal Of Clinical Psychology, 22(17), 105-111
• Cropanzano, R., Weiss, H. M., Hale, J. M. S. ve Reb, J. (2003). The structure of affect: reconsidering the relationship between negative and positive affectivity, Journal of Management, 1(1), 15-31
• Çeşitçioğlu, M. (2003). Kaliteli insan, İstanbul, Alfa Yayınları.
• Deniz, M. E., Arslan, C., Özyeşil, Z., & İzmirli, M. (2012). Öz-anlayış, yaşam doyumu, negatif ve pozitif duygu: Türk ve diğer ülke üniversite öğrencileri arasında bir karşılaştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(23), 428-446.
• Diener, E., Suh, E. M., Lucas, R. E., & Smith, H. E. (1999). Subjective well being: three decades of progress. Psychological Bulletin, 3(8) 11-25.
• Doğan, Y., & Özdevecioğlu, M. (2009). Pozitif ve negatif duygusallığın çalışanların performansları üzerindeki etkisi, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 9(18) 12-23
• Duman, A. (2018). Üst-duyguların, algılanan stres ve psikolojik iyi oluş ile ilişkisinin incelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Eisner, L. R., Johnson, S. L., & Carver, C. S. (2009). Positive affect regulation in anxiety disorders. Journal of anxiety disorders, 23(5), 645-649.
• Ersöz G, Sözen H, Çetinkaya E. (2013). Halk oyunları ile ilgilenen bireylerin optimal performans duygu durumunun bazı değişkenlere göre incelenmesi. II. Uluslararası Halk Oyunları Kongresi, 30 Ekim-1 Kasım, Kemer.
• Feldman, G. C., Joormann, J., & Johnson, S. L. (2008). Responses to positive affect: A self-report measure of rumination and dampening. Cognitive therapy and research, 32(4), 507-525.
• Fernández-Abascal, E. G., & Díaz, M. D. M. (2013). Affective induction and creative thinking. Creativity Research Journal, 25(2), 213-221.
• Fonagy, P. (2018). Attachment theory and psychoanalysis. Routledge.
• Fraley, R. C., Waller, N. G., & Brennan, K. A. (2000). An item response theory analysis of self-report measures of adult attachment, Journal Of Personality and Social Psychology, 78(2) 12-33.
• Fredrickson, B. L., Tugade, M. M., Waugh, C. E., & Larkin, G. R. (2003). What good are positive emotions in crisis? A prospective study of resilience and emotions following the terrorist attacks on the United States on September 11th, 2001. Journal of personality and social psychology, 84(2), 31-65.
• Frijda, N. H. (1986). The emotions. Cambridge University Press.
• Fujita, F., Diener, E., & Sandvik, E. (1991). Gender differences in negative affect and well-being: the case for emotional intensity. Journal of personality and social psychology, 61(3), 427.
• Garriott, P. O., Hudyma, A., Keene, C., & Santiago, D. (2015). Social cognitive predictors of first- and non-first-generation college students’ academic and life satisfaction, Journal Of Counseling Psychology, 62(2) 67-82.
• Gençöz, T. (2000). Pozitif ve negatif duygu ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 15(46), 19-26.
• Gruber, J. (2011). Can feeling too good be bad? Positive emotion persistence (PEP) in bipolar disorder. Current Directions in Psychological Science, 20(4), 217-221.
• Hamarta, E. (2004). Üniversite Öğrencilerinin Yakın İlişkilerindeki Bazı Değişkenlerin (Benlik Saygısı, Depresyon ve Saplantılı Düşünme) Bağlanma Stilleri Açısından İncelenmesi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Isen, A. M. (1999). On The Relationship Between Affect and Creative Problem Solving. S. W. Russ (Ed.), In Affect, Creative Experience, And Psychological Adjustment, (3-17), Philadelphia, PA: Taylor&Francis.
• Izard, C. E. (2013). Human emotions. Springer Science & Business Media.
• Judge, T. A., Heller, D., & Mount, M. K. (2002). Five-factor model of personality and job satisfaction: a meta-analysis. Journal of applied psychology, 87(3), 530.
• Karairmak, Ö., & Siviş-Çetinkaya, R. (2011). Benlik Saygısının ve Denetim Odağının Psikolojik Sağlamlık Üzerine Etkisi: Duyguların Aracı Rolü. Turkish Psychological Counseling & Guidance Journal, 4(35).
• Karasar, N. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar-İlkeler-Teknikler, Nobel Yayın Dağıtım.
• Kardaş, F. (2017). Üniversite Öğrencilerinde Bir Model Sınaması: Pozitif Duyguların ve Kişisel Kaynakların Etkileşimi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kuyumcu, B. (2013). Üniversite öğrencilerinin pozitif ve negatif duygu durumlarının psikolojik iyi oluşlarını yordama gücü. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 6(1), 62-76.
• Lang, T. J., Blackwell, S. E., Harmer, C. J., Davison, P., & Holmes, E. A. (2012). Cognitive bias modification using mental imagery for depression: Developing a novel computerized intervention to change negative thinking styles. European Journal of Personality, 26(2), 145-157.
• Lent, R. W., Singley, D., Sheu, H. B., Gainor, K. A., Brenner, B. R., Treistman, D., & Ades, L. (2005). Social cognitive predictors of domain and life satisfaction: Exploring the theoretical precursors of subjective well-being. Journal of counseling psychology, 52(3), 429.
• Lent, R. W., Taveira, M. C., Pinto, J. C., Silva, A. D., Blanco, A., Faria, S., & Gonçalves, A. M. (2014). Social Cognitive Predictors Of Well-Being İn African College Students, Journal Of Vocational Behavior, Sayı: 84.
• Lent, R. W., do Céu Taveira, M., Pinto, J. C., Silva, A. D., Blanco, Á., Faria, S., & Gonçalves, A. M. (2014). Social cognitive predictors of well-being in African college students. Journal of Vocational Behavior, 84(3), 266-272.
• Motan, İ., & Gençöz, T. (2007). Aleksitimi Boyutlarının Depresyon ve Anksiyete Belirtileri ile Ilişkileri. Turk Psikiyatri Dergisi, 18(4).
• Murray, N., Sujan, H., Hirt, E. R., & Sujan, M. (1990). The influence of mood on categorization: A cognitive flexibility interpretation. Journal of Personality and Social Psychology, 59(3), 411..
• Nelis, D., Quoidbach, J., Hansenne, M., & Mikolajczak, M. (2011). Measuring individual differences in emotion regulation: The Emotion Regulation Profile-Revised (ERP-R). Psychologica belgica.
• Oatley, K., Keltner, D., & Jenkins, J. M. (2006). Understanding emotions. Blackwell publishing.
• Ojeda, L., Flores, L. Y., & Navarro, R. L. (2011). Social cognitive predictors of Mexican American college students' academic and life satisfaction. Journal of counseling psychology, 58(1), 61.
• Özer, B. U., & Tezer, E. (2008). Umut ve olumlu-olumsuz duygular arasındaki ilişkiler. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23).
• Ryff, C. D. (1989). Happiness is everything, or is it? Explorations on the meaning of psychological well-being. Journal of personality and social psychology, 57(6), 10-69.
• Ryff, C. D., & Keyes, C. L. M. (1995). The structure of psychological well-being revisited. Journal of personality and social psychology, 69(4), 7-19.
• Savaşır, I., & Şahin, N. H. (1997). Bilişsel-Davranışçı Terapilerde Değerlendirme: Sık Kullanılan Ölçekler, Türk Psikologlar Derneği Yayınları, Ankara.
• Singley, D. B., Lent, R. W., & Sheu, H. B. (2010). Longitudinal test of a social cognitive model of academic and life satisfaction. Journal of Career Assessment, 18(2), 133-146.
• Sümer, N., & Güngör, D. (1999). Yetişkin bağlanma stilleri ölçeklerinin Türk örneklemi üzerinde psikometrik değerlendirmesi ve kültürlerarası bir karşılaştırma. Türk Psikoloji Dergisi, 14(43), 71-106.
• Batıgün Durak, A., & Şahin, N. H. (2003). Öfke, Dürtüsellik ve Problem Çözme Becerilerindeki Yetersizlik Gençlik İntiharlarının Habercisi Olabilir mi?. Türk Psikoloji Dergisi, 18(51), 37-52.
• Temel, Z. F. Ve Aksoy, A. B. (2001). Ergen ve Gelişimi: Yetişkinliğe İlk Adım, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Topal, M (2011). Ünı̇versı̇te Öğrencı̇lerı̇nin Stresle Başa Çıkma Stı̇llerı̇ ile Pozı̇tif Ve Negatı̇f Duygu Arasındakıi İlişkı̇, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Watson, D. Ve Clark, L.A. and Tellegen, A. (1988). Development and Validation of Brief Measure of Positive and Negative Affect: The PANAS Scales, Journal of Personality And Social Psychology, 54(6), 49-71.
• Yanardağ, M. Z. (2017). Üniversite öğrencilerinde pozitif/negatif duygu ve sosyal desteğin incelenmesi: mehmet akif ersoy üniversitesi iktisadi ve idari bilimler fakültesi örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(22), 278-294.
• Yılmaz, H., & Arslan, C. (2013). Subjective Well-Being, Positive and Negative Affect in Turkish University Students. Online Journal of Counseling & Education, 2(2).
• Yüksel, B. (2014). Kaygı belirtilerini açıklamada bağlanma, pozitif ve negatif duygu düzenleme ve belirsizliğe tahammülsüzlük arasındaki ilişkiyi bütünleyici model arayışı, (Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.