Türkiye’de Beyin Göçü Olgusunun Analitik Bir İncelemesi

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 1 - 44, 31.12.2022

Vildan Yücel

Öz

İnsanlığı bugünkü seviyesine taşıyan bilgi, dünümüzü, bugünümüzü ve geleceğimizi şekillendiren büyük bir güç kaynağıdır. Üretilerek değerlendirildiği toplumların gelişiminde sıçrama tahtası görevi gören bilgi, toplumları yaşadıkları yüzyılın en etkin gücü haline dönüştürmüştür. Bilgi her dönemde önemli ve değerliyken günümüz de sağladığı iktisadi değer nedeniyle çok daha fazla önem arz etmektedir. Değerlendirildiği ülkeler lehine oluşturduğu yüksek katma değer farklarıyla söz konusu ülkelerin gelişmişliği yanı sıra uluslararası arenada prestij sahibi büyük bir güç odağı olmasının kaynağı niteliğindedir. Bu farkındalığı yaşayan gelişmiş ülkelerin, bugün az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelerin kıt kaynaklarıyla yetiştirdikleri yeni bilgi üretme kapasitesi yüksek beyinlerini kendi ülkelerine herhangi bir maliyete katlanmadan sadece sundukları cazip olanaklarla transfer etme faaliyetleri literatür de beyin göçü olarak tanımlanmaktadır. Günümüz bilgi çağının getirisi olan bilgiye kolay, hızlı ve maliyetsiz olarak ulaşma olanağı ise bu duruma ivme kazandırmaktadır. Bilimin tüm insanlık için evrensellik ilkesi gereği yapılan bilimsel çalışmalarla hedeflenen uluslararası eşitlik dengesini sağlama arzusu günümüzde gelişmiş ülkeler lehine yürütülen bir politika görünümü sergilemektedir. Bu durum uluslararası birçok kurum ve projelerin iyi niyetlerinin sorgulanmasına zemin hazırlarken kaynak ülkelerin nitelikli işgücüne yönelik istihdam ve bilimsel çalışma olanağı yaratma noktasındaki yetersizliklerini ifade etmektedir. Çalışmamızda beyin göçü faaliyetinin tarihsel süreci, türleri ve söz konusu durumun tetikleyicisi olan itici ve çekici unsurları hakkında öncül bilgi sunumu yapılarak Türkiye özelinde kamu ve özel sektörce nitelikli işgücüne yönelik istihdam yaratma politikaları istatistiki veriler ışığında değerlendirilmiş olup lise düzeyine inen beyin göçünün endişe verici boyutu, beyin göçünü önleme ve tersine beyin göçünü sağlama gayretine dair yürütülen politikaların verimliliği kapsamında değerlendirilerek görüş ve öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Beyin Göçü, Göç Tarihçesi ve Türleri, Tersine Beyin Göçü

Kaynakça

• Aysu Köksal, Y. (2021). Mutluluk ekonomisi ve beyin göçü: Türkiye örneği (Master's thesis, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Babataş, G. (2007). Beyin Göçü ve Türkiye’nin Sosyo Ekonomik Yapısının Beyin Göçüne Etkisi . Öneri Dergisi , 7 (28) , 263-266 . DOI: 10.14783/maruoneri.684406
• Cansız, A. (2006). Son yıllarda beyin göçünün türk yüksek öğretimi üzerindeki etkileri. TMMOB Elektrik-Elektronik Bilgisayar Mühendislikleri Eğitimi, 3(1), Syf:7-10.
• Kaya, M. (2009), “Beyin Göçü/Entellektüel Sermaye Erozyonu Bilgi Çağının Gönüllü Göçerleri: Beyin Gurbetçileri”, Eğitime Bakış, (16): 14-29.
• Kavak, Ç. (2009). Bilgi ekonomisinde inovasyon kavramı ve temel göstergeleri. Akademik Bilişim, 9, 617-628.
• Keskin, A., Şahin, R. U., & Uzunalioğlu, R. (2021). Türkiye’den New Jersey’e Göç ve Tersine Göç Üzerine Araştırma. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18(42), 1-1.
• Kurtuluş, B. (1988). Beyin göçü: Geçmişte, günümüzde ve gelecekte. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 46.
• Özdemir, A & İlhan, A. Beyin Göçü: Öğrencileri Yurtdışı Eğitime Yönlendiren Sebepler Bağlamında Nitel Bir Araştırma. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(42), 1159-1186.
• Yılmaz E.A.(2019),Uluslararası Beyin Göçü Hareketleri Bağlamında Türkiye’deki Beyin Göçü Durumu, LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi (X-II): ,syf;220-232