Determinism Debates in the Philosophy of Sciences: A Critical Realist Introduction

Yıl 2014, Sayı: 1, 1 - 21, 01.06.2014

Akansel Yalçınkaya

Öz

It is found that there have been dualities in the history of science
since the Ancient Greek. One of the most important dualities is determinismfree
will debate. As any other debate in the philosophy of science, determinism-free
will debate was tried to be understood and solved. The Roy
Bhaskar’s critical realism perspective is still the most significant challenge to
deal with the dualities. Critical realism asserts the realist philosophy of science
in the social science while avoiding amprisizm and Humean causality of
positivism, relativity of postmodernism. In this study, first it is presented the
different perspectives on the determinism-free will duality in the social science
and then discussed the arguments on these perspectives to deal with the
duality. It is concluded with the discussion of why and how the critical realism
of Bhaskar solve the this duality.

Anahtar Kelimeler

Philosophy of Science, Determinism, Free Will, Critical Realism

Bilim Felsefesinde Belirlenimcilik Tartışmaları: Eleştirel Gerçekçi Bir Giriş

Öz

Bilim tarihine bakıldığında, Eski Yunan’dan beri süregelen ikiliklerin var
olduğu görülmektedir. Bu ikiliklerin en önemlilerinden biri belirlenimcilik-
özgür irade ikiliğidir. Bilim felsefesi alanındaki diğer ikiliklerde olduğu gibi,
belirlenim-özgür irade ikiliğine de çözüm getirilmeye ve uzlaştırılmaya
çalışılmıştır. Bhaskar çalışmalarıyla bilinirliği artan eleştirel gerçekçi bakış
açısı ikiliği aşmada hâlihazırda en önemli girişimdir. Eleştirel gerçek-
çilik, sosyal bilimler alanında, pozitivizmin görgülcülüğünden ve Humecu
nedenselliğinden kaçınırken; post-pozitivizmin ya da postmodernizmin
göreliliğinden de uzak durarak gerçekçi bir bilim anlayışının imkânını savunmaktadır.
Bu çalışmada, bu ikiliğe ilişkin bilim felsefesindeki duruş-
lar sergilenmeye ve ikiliği aşma çabası gösterenlerin fikirleri tartışılmaya
çalışılmıştır. Son olarak, Bhaskar’ın eleştirel gerçekçiliğinin bu ikiliğe
neden ve nasıl çözüm getirdiği ifade edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bilim Felsefesi, Belirlenimcilik, Özgür Seçim, Eleştirel Gerçekçilik