The Arab Spring, Dominoes, and Turkey

Yıl 2016, Sayı: 2, 65 - 80, 01.12.2016

Göktuğ Sönmez

Öz

Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da belenmedik değişimlerin meydana
geldiği ve değişen dinamiklerin yeni meseleler doğurduğu bir atmosferde
ortaya çıkan soru, tartışmalı siyasi kazanımları göz önünde bulundurulduğunda,
yeni sosyo-politik atmosferin orta-uzun vadede sürdürülebilir
olup olmadığıdır. Bu sorunun ele alınması noktasında domino teorisi
konseptinin faydalı olacağı öngörülmüştür. Arap Baharı bağlamında
domino teorisi tersine çalışmış ve otoriter rejimlerin gücü yeniden ele
almasını sağlamış ve muhalif grupları belirli örneklerinde görüldüğü
üzere saf dışı edilmesiyle mi sonuçlanmıştır? Lenin’den Eisenhower’a kadar domino, dominoların düşüşü ve bu düşüşün oluşturabileceği siyasi
ve askeri zincirleme etki siyasi literatürde her ne kadar terminolojinin
kullanımı popülerliğini zamanla yitirse de kendine bir yer bulmuştur.
Öte yandan, tarihi tecrübe göstermektedir ki tüm popülaritesine karşın
dominolar pek çok örnekte de birbiri ardına düşmemiş, aksine her düşen
domino bir sonraki aktörün daha güçlü direnç oluşturma çabasını tetiklemiştir.
Arap Baharı’nda gelinen noktada sürecin hangi ihtimali takip
edeceği üzerinde soru işaretleri olmakla birlikte net olan nokta Türkiye’nin
sürecin geleceği ve sürdürülebilirliğine etki etme noktasında potansiyeli
ve isteği olduğudur. Bu durum öte yandan bir “ters domino”
etkisinden etkilenen ve etkilenmeye devam edecek ülkeler listesinde
Türkiye’nin üst sıralarda bulunmasını da beraberinde getirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Arap Baharı, Domino Teorisi, Türkiye, Mursi, Suriye

The Arab Spring, Dominoes, and Turkey

Öz

In an era of unexpected shifts in the Middle East and North
Africa (MENA) region and the challenges stemmed from these shifting
dynamics, the question is whether the new socio-political atmosphere is
sustainable in the medium to long-run in spite of politically questionable
achievements? In order to address this question, some historical insight
along with an elaboration on the concept of “domino theory”
could be of some use. Did the “domino effect” of the Arab Spring work
in the opposite direction and a “reverse domino effect” turn the picture
upside down with authoritarian rulers acquiring power once and for all
and eliminating oppositional groups as it is seen from several cases already?
From Lenin to Eisenhower, the analogy of “dominoes” and their
“fall”, referring to the potential chain reaction following a major political
and/or military action / development, found their place in policymaking,
and indeed, continued to do so even though direct reference to
those terms became less and less popular. However, historical experience
implies that despite the popularity of these concepts, dominoes
might not fall one after another. Rather, the “next dominoes” can
strengthen their position in order to avoid the fate of the last one. Either
those regimes would face an irresistible wave of “reverse domino effect”
or the fall of some “dominoes” would even help them act more
cautiously in order to consolidate what they achieved, one thing is clear;
Turkey has the potential and intention to be one of the key players to
have an influence over the future and sustainability of the “tectonic
shift” we witnessed, better known as “the Arab Spring”. At the same
time, unsurprisingly, Turkey is also one of the countries that has been
and will be affected by its possible U-turn, too.

Anahtar Kelimeler

Arab Spring, Domino Theory, Turkey, Moursi, Syria