Türkiye'nin İran Politikasında Sivil Toplum Kuruluşları: 1990'lara ve 2000'lere Dair Bir Değerlendirme

Yıl 2017, Sayı: 1, 51 - 69, 20.06.2017

Filiz Cicioğlu

Öz

Türkiye’de çok uzun bir süre sivil toplum kuruluşlarının (STK) dış politika üzerindeki etkisi konusu geri planda kalmış ve göz ardı edilmiştir. Soğuk Savaş yıllarında STK’ların dış politika üzerindeki etkisi oldukça sınırlı iken günümüzde bu söylem en azından söylem düzeyinde de olsa hissedilebilir durumdadır. Günümüzde de dış politikaya yön vermek anlamında STK’ların etkisinin zayıf olduğu aşikardır. 2000’li yıllarda geliştirilen “komşularla sıfır sorun”, “ekonomik işbirliği yoluyla karşılıklı bağımlılığın artırılması” ve “çok boyutlu dış politika” gibi yeni dış politika anlayışı neticesinde İran ile ilişkilerin hızlı bir şekilde iyileşmeye başlaması, STK’ların bölgeye giderek daha fazla ilgi duymalarını ve dış politika alanındaki etkinliklerini artırmalarını sağlamıştır. Bu çalışma STK’ların dış politika üzerindeki etkisini Türkiye ve İran arasındaki ilişkiler çerçevesinden 1990’lı ve 2000’li yıllarda yaşanan gelişmelere bağlı olarak incelemektedir. 

Anahtar Kelimeler

Sivil Toplum Kuruluşları, Dış Politika, İran, Türkiye

Kaynakça

• Akşit, Bahattin vd. (2003), Sivil Toplum ve Katılımın Güçlendirilmesinde Sivil Toplum Kuruluşlarının Rolü, TÜBİTAK SBB, 3001, 1-326, TÜBİTAK Destekli Projeler Veri Tabanı, (28 Eylül 2014)
• Alkan, A. (2002), Dedelerimizin Devleti: Bizim Devletimiz, İstanbul: Ötüken.
• Bayhan, Vehbi (2002), “Demokrasi ve Sivil Toplum Örgütlerinin Engelleri: Patronaj ve Nepotizm”, C. Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 26 (1): 1-13.
• Bayraktar, U. (2005), “Hangi Sivil Toplum, Nasıl Bir Demokrasi: 1990’ların Türkiye’sinde Sivil Toplum(lar)”, Sivil Toplum, (3) 9: 9-24. CSIS, TEPAV (2012), The Turkey, Russia, Iran, U.S. Nexus: Political and Security Dimensions, Washington.
• Çaha, Ömer (2002), Açık Toplum Yazıları, İstanbul: GENDAŞ.
• Çakır, Ruşen (2012), “Erbakan ile Erdoğan Arasındaki En Temel Fark”, Vatan, http://www.gazetevatan.com/rusen-cakir-433566-yazar-yazisi-erbakan-ile-erdogan-arasindaki-en-temel-fark/, (15 Ocak 2015).
• Çelik, Ahmet Hüsrev (2006), Sivil Toplum Kuruluşlarının Türk Dış Politikasına Etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Doğan, Erhan ve Semra Mazlum (2006), “Türkiye’nin Dış Politikası: YeniSorunlar ve Yeni Aktörler”, (eds.) E. Doğan ve S. Mazlum (2006), Sivil Toplum ve Dış Politika, İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Duman, Fatih (2008), “Sivil Toplum”, (ed.) M. Türköne (2008), Siyaset, Ankara: Lotus (8nci Baskı) içinde: 347-377.
• Erdoğan Tosun, Gülgün (2001), Demokratikleşme Perspektifinden Devlet-Sivil Toplum İlişkisi, İstanbul: Alfa.
• Gümüşçü, Ş. ve Deniz Sert, (2009), “The Power of the Devout Bourgeoisie: The Case of the Justice and Development Party in Turkey”, Middle Eastern Studies, 45 (6): 953-968.
• Hırai, Yukiko (2007), “Japon Perspektifinden Türkiye’de Sivil Toplumun Yapısı: Sivil Toplum Araştırmaları Çerçevesinde Türk Sivil toplum Kuruluşlarının Ana Hatları ve Faaliyetleri”, Uluslararası Hukuk ve Politi-ka, 3 (2): 101-129.
• İnat, Kemal (2013), “Türkiye’nin Ortadoğu Politikaları”, (eds.), D. Dursun ve T. Arı (2013), Ortadoğu’da Siyaset, Eskişehir Anadolu Üniversitesi Yayınları, s.188-226.
• Karaman, Lütfullah (2014), “Sivil Toplum Kuruluşları ve Türkiye”, http://www.hazargrubu.org/hazar-akademi/felsefe/106-stk-turkiye.html, (2 Ekim 2014).
• Keyman, Fuat (2006), Türkiye’de Sivil Toplumun Serüveni: İmkânsızlıklar İçinde Bir Vaha, Ankara: Sivil Toplum Geliştirme Merkezi (STGM) Yayınları.
• Kutlay, Mustafa (2011), Economy as the Practical Hand of New Turkish Foreign Policy: A Political Economy Explanation, Insight Turkey, 13 (1): 67-88.
• Özbaş, Okan (2008), Sivil toplumda Kadının Rolü (Yayınlanmamış Dernekler Denetçiliği Yeterlilik Tezi), Ankara: İçişleri Bakanlığı Dernekler Dairesi Başkanlığı.
• Özbudun, Ergun (1999), “Türkiye’de Sivil Toplum ve Demokratik Konsolidasyon”, (ed.) E. Özdalga (1999), Sivil Toplum, Demokrasi ve İslam Dünyası, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları içinde, s.112-121.
• Özcan, N. A. (2006), İran Sorunun Geleceği, Senaryolar, Bölgesel Etkiler ve Türkiye’ye Öneriler, Ankara: TEPAV Ortadoğu Çalışmaları.
• Sever Cicioğlu, Filiz (2012), “Türk Dış Politikası ve Sivil Toplum Kuruluşları: Türkiye’nin Balkanlar ve Türk Dünyasına Yönelik Politikası Üzerinden Bir Değerlendirme”, Avrasya Strateji, 1 (1): 75-88.
• Uzun, Özüm (2014), “Yeniden Yapılanan Ortadoğu’da Türkiye-İran Ekonomik İlişkileri”, (ed.) A. Sandıklı ve E. Kaya (2014), Ortadoğu’da Değişim ve Türkiye, İstanbul: Bilgesam Yayınları içinde, s.81-118.
• “Geçmişten Günümüze Türkiye İran İlişkileri”, Aljazeera Turk (6 Ocak 2014).
• “MÜSİAD İran’a 60 İşadamı Götürüyor”, Zaman (17 Ekim 2003).
• “60 Sanayiciye İran Brifingi”, Yeni Şafak (19 Ekim 2003).
• “İran Heyetinden Ortaklık Teklifi”, Yeni Asya, (8 Şubat 2007).
• “MÜSİAD İran İş Zirvesi Gerçekleştirdi”, Timeturk (8 Ekim 2009).
• “MÜSİAD İran’a Yaptırım Kararını Eleştirdi”, Milliyet (10 Haziran 2010).
• “MÜSİAD’dan İran’a 30 Milyar Dolarlık İş Birliği Çağrısı”, Yeni Şafak (27 Haziran 2011).
• “TÜSİAD: Türk-Amerikan İlişkileri İyi Görünmüyor”, Hürriyet (19 Haziran 2010).
• “Gazze ile İran İç İçe Girmiş, Bunlar Ayrı Konular Dedik”, Milliyet (19 Haziran 2010).
• “İran’ın Türkiye İçin Öneminin Altını Çizdik”, İHA (6 Aralık 2012).
• “Türkiye İran Van Forumu Sona Erdi”, Milliyet (26 Ekim 2014).
• “MÜSİAD İran Heyeti İran’dan İş Bağlantıları ile Döndü”,
• http://www.haberler.com/musiad-heyeti-iran-dan-is-baglantilari-ile-dondu-2828265-haberi/ (20 Ocak 2015).
• http://arsiv.setav.org/public/HaberDetay.aspx?Dil=tr&hid=30486&q=irans-nuclear-program-contending-perspectives (25 Ocak 2015).
• http://www.haberler.com/ (15 Mayıs 2015)
• http://www.haberler.com/orsam-in-iran-ziyareti-8047382-haberi/ (17 Ocak 2017).
• http://kdk.gov.tr/ (30 Haziran 2015)
• http://www.musiad.org.tr/tr-tr/haberler/baskan-haber/iran-ve-elazig- musiad-arasinda-ticari-is-birligi-protokolu-imzalandi?Branch=elazig (10 Ocak 2015).
• http://newsletter.setav.org/tr/Posta/basin-bulteni-iran-arap-bahari-iliskisi-setada-degerlendirildi.aspx (22 Ocak 2015).
• http://www.orsam.org.tr/tr/toplantigoster.aspx?ID=86 (28 Ocak 2015).
• http://www.orsam.org.tr/tr/toplantigoster.aspx?ID=83 (28 Ocak 2015).
• http://www.tasam.org/tr-TR/Icerik/5199/turkiye_- _iran_yuksek_rekabet_ve_is_birligi (1 Şubat 2015).
• http://www.tepav.org.tr/tr/haberler/s/2786 (10 Şubat 2015).
• http://www.turkishny.com/event-calendar/detail/ (22 Ocak 2015).